No ba lepiej mieæ co¶ pewnego ni¿ co¶ oryginalnego i jaka w tym egzotyka jak z w³och by³ sprowadzany sprzêt na ka¿de dwory europejskie. Poza tym rys ospreya s± wzorowane na oryginalnych nagrobkach, freskach i kto wie czym jeszcze.
Dlatego panie l¶ni±cym Blaskiem Chwa³y (lepiej ksywa chyba L¶ni±cym zaje... :P ) bierz ten sprzêt i po prostu sprawd¼ czy bêdzie ci odpowiada³ w czasie starcia.

Ja tylko dodam, ¿e stosowa³em narêczak nie chroni±cy wewnêtrznej czê¶ci przedramienia i wcale siê nie sprawdzi³y, poniewa¿ oberwa³em parê razy akurat w to miejsce. Przy czym to by³y starcia indywidualne, a nie np. pi±tki. ;) Jak z tym uzbrojeniem by³o i tak i tak nie wiem do koñca i mo¿e siê nie dowiemy, ale sugerujê po prostu lekk± wstrzemiê¼liwo¶æ przy wykorzystywaniu rzadkich patentów. Tak, czy inaczej powodzenia!

No w³a¶nie dziêki tym rzadkim patentom RR jest super. Choæ niektóre s± irracjonalne ale pokazuj± ró¿norodno¶æ a nie armie klonów z gwiezdnych wojen albo bardzo inteligentne droidy bojowe separatystów XD.

Pomys³ nie jest irracjonalny, bo ma potwierdzenie w ¼ród³ach Du¿o w tym racji, co mówisz, maj±c taki narêczak z pewno¶ci± pokarzê co¶ innego ni¿ tylko jeden typ narêczaka klepany przez p³atnerzy.
A co do wstrzemiê¼liwo¶ci, o której mówi³ Stalord, to jest racja. Kiedy¶ widzia³em na turnieju zawodnika, który bez wahania zak³ada³ rêkawice kolcze do gotyckich narêczaków i naramienników a na g³owie mia³ he³m nie maj±cy potwierdzenia w ikonografii...
A na nieos³oniêt± przez narêczak czê¶æ rêki warto bardziej upchaæ pikowanie w przeszywce i za³o¿yæ elementy kolcze (jak na nagrobku)i powinno byæ dobrze ...najwy¿ej odwiedzê ortopedê.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Czy móg³bym wiedzieæ czyj to nagrobek znajduj±cy siê z za³±czniku w po¶cie powy¿ej ? I najlepiej jeszcze jak jest datowany ?

Jest to nagrobek John'a de Cobham, który umar³ w 1354 roku. Nagrobek znajduje siê w miejscowo¶ci Cobham na po³udniowy zachód od Londynu.

Po³owa XIV w.
http://www.themcs.org/churches/Cobham%20St...0Magdalene.html

A tu masz obszern± bazê z nagrobkami:
http://www.themcs.org/armour/14th%20century%20armour.htm

Witam serdecznie Frehowiczów.
Znów mam dysonans z powodu zakupów.
http://allegro.pl/zbroja-rycerska-1-1-licy...38.html#gallery
Czy ten twór p³atnerski to zakrawa na ,,mroczn± zbrojê p³ytow± upad³ego paladyna'' ,czy mo¿e nadaje siê do rekonstrukcji??
Dziwnie wygl±da kirys z tymi folgami,ale mo¿e kiedy¶ co¶ podobnego siê pojawi³o.
Z góry dziêkujê za odpowied¼ i pozdrawiam serdecznie.

Upad³y paladyn, choæ przyznam, bli¿ej mu do historii ni¿ Czarnogrodowi.

Ale mimo wszystko s³uga Beliara ;)

nie nadaje siê.

Mam problem z he³mem.
Znalaz³em do¶æ ciekawy he³m,ale nie jestem pewny jego autentyczno¶æi.
Kto¶ co¶ mo¿e o nim poweidzieæ?
pierwsza fotka to z tryptyku gdzie kto¶ posiada ten helm a druga to jest rysunek chyba Hako tego he³mu
pozdrawiam

__
proszê o przeniesienie do pogotowia historyvcznego

Witam.
Przegl±dn±³em ju¿ wiêkszo¶æ tematów i nie znalaz³em odpowiedzi na nurtuj±ce mnie pytanie.
Interesuje mnie odtworzenie husyckiego piechociarza.
Mianowicie czy zestawienie bascinetu, os³ony na korpus w postaci p³atów oraz r±k i ud zbrojnikowych bêdzie dobre na okres wojen husyckich? Wiem, ¿e os³ony zbrojnikowe ju¿ wtedy mocno przestarza³e. Czy lepiej zainwestowaæ w p³ytowe os³ony?
Pozdrawiam.

Czy w pe³nych blachach czy w zbrojnikach, to nie ma wiêkszego znaczenia bo zawsze bêdzie tego sporo za du¿o. Piechota husycka, czego by o niej nie mówiæ o jej skuteczno¶ci nie by³a specjalnie opancerzona- pikowanica i he³m spokojnie starcz±.

Pozdrawiam
Kacper

Zbroje Husytów by³y w wiêkszo¶ci zdobyczne i zdekompletowane( to siê wi±¿e z systemem podzia³u ³upów). Rycerstwo ju¿ wtedy nie nosi³o zbrojników, wiêc nie by³o z kogo ¶ci±gn±æ takich os³on
Je¶li chcesz mieæ wiêksze poczucie bezpieczeñstwa, to kup sobie p³ytowy pancerz (podkre¶lam jeszcze raz, nie musi byæ to kompletny pancerz).

Pozdrawiam.

Pancerz to okre¶lenie na zbroje elastyczne(kolczuga), tak¿e nie m±æmy z terminologi± ;)
Je¶li dobrze Ciê zrozumia³em, masz na my¶li p³ytowy napier¶nik-historycznie, bezpiecznie i wzglêdnie tanio

oj co do zbrojników to pojawia³y siê sporadycznie jeszcze w wojnie trzynastoletniej mimo ¿e by³y przestarza³e, wiêc nie mo¿na powiedzieæ ¿e w momencie wprowadzenia pe³nych os³on p³ytowych zbrojniki natychmiastowo znik³y.... ¶redniowiecze to nie XX wieczna armia gdzie zmienia siê wzór uzbrojenia i wszyscy siê równo przezbrajaj±.... w wêgierskich kronikach znalaz³em wzmianki o rycerstwie polskim uzbrojonym w p³aty... szczególnie Rycerzy ¿yj±cych z wojaczki (np. jak Zawisza Czarny) którzy nie wyci±gali zysków z ziem i zamków nie by³o raczej staæ na nowe modne blachy nawet w okresie Powstania Husyckiego... Nagrobki przedstawiaj± najczê¶ciej ludzi bogatych których staæ by³o na "modne" zbroje p³ytowe... wiêc wzoruj±c siê tylko i wy³±cznie na nich damy radê odtworzyæ wy³±cznie klase wy¿sz± ówczesnego ¶wiata.

Chyba siê zagalopowa³e¶. Zawisza Czarny da³ siê poznaæ nie tylko jako wojownik i genialny dyplomata, ale i jako niez³y zarz±dca i organizator. By³ starost± ziemi kruszwickiej i Spisza, a Spisz by³ wówczas jedn± z najbardziej dochodowych królewszczyzn! Na podleg³ych terenach rozwija³ osadnictwo (co robi³o siê po to, ¿eby ziemia przynosi³a zyski) - we¼my choæby wsie w rejonie rodzinnego Garbowa zasiedlone przez jeñców muzu³mañskich czy wczesn± akcjê kolonizacyjn± w Bieszczadach. Nie mia³ zapewne w pó¼niejszych latach zbyt du¿o czasu aby osobi¶cie dogl±daæ maj±tku, ale niew±tpliwie by³ to jeden z najbogatszych naszych rycerzy w tym czasie i to nie dziêki ³upom a "standardowym" ¼ród³om dochodu rycerstwa, które, przypominam, by³o w³a¶nie warstw± posiadaczy ziemskich. W dodatku Zygmunt Luksemburski aby zatrzymaæ Sulimczyka przy sobie równie¿ oferowa³ mu kilkakrotnie intratne uposa¿enie - a starostwa i inne urzêdy ziemskie by³y przecie¿ tak po¿±dane nie dla pustego tytu³u, ale przez to ¿e wi±za³y siê z ogromnymi dochodami.

Przepraszam sk±d rewelacje o zbrojnikach na wojnie 13letniej?
Znasz co¶ poza przedstawieniami szyderczymi?

Z ikonografii polecam kafle piecowe z Czech. £adnie datowane, mo¿na i ch³opki z cepami znale¼æ

1.
Zale¿y co siê nazwie zbrojnikiem czy te¿ pancerzem zbrojnikowym. W zasadzie jest nim i brygantyna z koñca XVw. Nie ma co tworzyæ kolejnych mitów-zakazów.


2.
Przedstawienie szydercze - tak niektórzy nazywaj± wszytsko co im nie pasuje do teorii. Najczê¶ciej bez pojêcia o autorze i okoliczno¶ciach powstania dzie³a. Kolejny mit-wytrych i pu³apka któr± ³atwo zastawiæ na samego siebie z rozpêdu krasomówczego.

Najlepiej rozmawiaæ o konkretnych dzie³ach - w przypadku wybitniejszych czêsto daje siê odró¿niæ elementy ekspresji przekazu od warstwy o warto¶ci "dokumentacyjnej" (mimetycznej?).


Reasumuj±c:
W toku rozmowy (powy¿ej) okaza³o siê, i¿ co¶ takiego jak brygantyna nie istnia³o. . A to g³ównie dziêki nieporozumieniu i bezw³adno¶ci mitu ¶rodowiskowego.

Moderatorskie:

Proszê o zwrócenie uwagi na post:
MagicWojtek Napisano 17:18 24.11.2010
"Kapalin z kwidzynia"

Temat ze starsz± dat±, ale wrzucony do pogotowia zgodnie z pro¶b± autora.

Witam, czy bêd±c dzielnym pawê¿nikiem mogê dzier¿yæ w jednej d³oni pawê¿ w drugiej takie cudo ??? Czy zostaje tylko kord jako broñ boczna.

Kurde a¿ zazdroszczê dzielny pawê¿niku Twych umiejêtno¶ci, ale raczej polaxem nie dasz rady machaæ z paw꿱, proponuje najpierw go wzi±¶æ do r±k i przemy¶leæ sprawê. My¶l logicznie i wybierz korda.

Niestety dzielny pawê¿nik nie móg³ bawiæ siê broni± tego kalibru maj±c pawê¿ ze sob±. Chocia¿ mo¿e ¼le sprecyzowa³e¶ pytanie.
Mo¿e powiedz pierw o jakiej wielko¶ci pawê¿ ci chodzi ?

Pytaj±c siê, chodzi³o mi o krótsz± wersjê polax'u. Tak± do trzymania w jednej rêce. ( niestety nie wiem jak siê nazywa).

mysle ze po zastosowaniu intensywnej kuracji MutantMass da³bys rade tym machac jedna reka, do tego dla pewnosci tesciu 3 razy dziennie i metanabol 2.
i na si³owni cwiczyc harcorowo , nie ma opier..lania sie!

innymi s³owy .. do jedej lapy za ciezka to zabawka...na dodatek niewywazona
nawet skrócona wersja s³u¿y do dwóch ³ap

Dziêkujê za odpowied¼ ;D

Pozdrawiam Darek

E tam gadanie bierz pawê¿ sobie na plery i ¶migaj z tak± zabawk±.

hej
co my¶licie o rêkawicach kolczych ( z mankietem skórzanym ) na 1360-1380 ??jak tak to jak je wykonaæ? mo¿e http://www.medieval-market.biz/pl/towar.ph...war=289&s=1 + do tego skóra utwardzana i na kolcza. co my¶licie o takim pomy¶le? umacniaæ w takich rêkawicach mankiet?

Te¿ siê nad tym ostatnio zastanawiam. Historycznie pewniejsze zdecydowanie dwupalczaste mitynki.
Skóra lub blaszki, na to kolcza i powinny chroniæ co najmniej jak klepsydry.

Ja powiem tak, sam w³a¶nie zrobi³em sobie mytyny kolczê trójpalczaste. Da³em skórê 4 mm hurpowan± we wosku i odpowiedni do profilowan± do rêkawicy, na to dla picu materia³ i kó³ka 9 mm nitowane. Jak na razie palców na treningu nie straci³em wiêc polecam.

A co do mankietu, to wszystko zale¿y od tego jak d³ugi jest rêkaw od przeszywy albo pancerz na przedramieniu, wiêc lepiej spojrzeæ na to jak bêdzie wygodnie i samemu zdecydowaæ.

Witam serdecznie,

chcia³bym siê poradziæ odno¶nie historyczno¶ci zamieszczonych poni¿ej bigwantów. Dok³adniej rzecz bior±c czy nadaj± siê one na okres oko³ogrunwaldzki? Czy raczej tylko do treningów z dala od potêpiaj±cych komentarzy braci rycerskiej? Szczególnie niepokoi mnie to zagiêcie biegn±ce przez ich ca³± d³ugo¶æ oraz kszta³t nakolanników. Bêdê bardzo wdziêczny za wszelkie sugestie.

Pozdrawiam,
Toporczyk

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

zagiêcie nie powinno ciê martwiæ, ale kszta³t nakolannika, folg, li¶cia, nagolennice, te ozdoby i generalnie lipne wykonanie powinno.
nie kupuj tego, bo nie bêdzie zbytniego po¿ytku z nóg dobrych tylko na trening.

Hmm, to nie za dobrze. Szczerze mówi±c to owe nogi chcia³em kupiæ zw³aszcza ze wzgêdów ekonomicznych, poniewa¿ dopiero uczê siê w³adaæ mieczem (jestem na naprawdê wczesnym stadium ) i szkoda ¿eby kupowaæ ultra¶ny sprzêcior który mia³by zaraz zostaæ rozwalony ze wzglêdu na braki szermierza. Z drugiej strony nic co dot±d kupowa³em nie wzbudza³o moich w±tpliwo¶ci co do swojej historyczno¶ci i pomimo i¿ by³o tam trochê rzeczy z demobilu, to wszystko raczej by na Grunwald wesz³o. Moje pytanie brzmi zatem, czy tego typu nogi, (pomimo ich raczej kiepskiego wykonania, jak przedmówca raczy³ zauwa¿yæ) zosta³yby kategorycznie odrzucone przy wej¶ciu na jak±¶ imprezê? (i bynajmniej nie chodzi mi tu o jakie¶ LARP-y )
PS. dodam i¿ brakuje mi ju¿ tylko owych nóg, st±d moja niecierpliwo¶æ by zakupiæ tê ju¿ ostatni± czê¶æ pancerza.
Pozdrawiam,
Toporczyk

Je¶li reszta opancerzenia jest tej samej jako¶ci co te nogi to ca³o¶æ mo¿e i¶æ do lamusa. Pojêcie czy te nogi wejd± na ka¿d± imprezê to rzecz wzglêdna. Na turnieje gdzie historyczno¶æ uzbrojenia jest na drugim rzêdzie z ca³± pewno¶ci±, ale o dobrych imprezach mo¿esz pomarzyæ. A co do tego, ¿e nie op³aca siê na pocz±tku kupowaæ dobrych blach to g..no prawda. Lepiej jest wydaæ pieni±dze raz, a sprzêt mieæ dobry chocia¿ na jaki¶ czas. Na chwilê obecn± polecam hartowane elementy, których cena nie jest ju¿ tak strasznie wysoka jak na pocz±tku gdy wchodzi³y do sprzeda¿y. Dodatkowo s± bardziej wytrzyma³e i troszkê d³u¿ej potrzymaj±.
Pozdrawiam.

Jak ju¿ wspomnia³em nie jest. Czê¶æ jest zupe³nie nowa, a czê¶æ u¿ywana, jednak¿e wszystko od dobrych w moim mniemaniu p³atnerzy, jak Mardinus, lub Hefajsto. Wiesz drogi Klusku, ka¿dy ma swoje racje, a negowanie od razu czyich¶ nie jest zbyt grzeczne. Jednak¿e dziêkujê za opiniê.

Otó¿ dopiero zaczynam odtwarzanie zbrojnego i je¿eli wci±gnê siê w t± zabawê (nie zapominajmy ¿e robimy to dla w³asnej przyjemno¶ci) to nie wykluczam ¿e przezbroje siê w elementy hartowane z wy¿szej pó³ki. Jednak¿e puki co nie chcê inwestowaæ b±d¼ co b±d¼ nie ma³ych pieniêdzy je¿eli mia³bym uznaæ ¿e to jednak nie dla mnie i wolê pozostaæ cywilem. Po drugie, o czym te¿ ju¿ pisa³em, by³oby mi niezmiernie przykro rozwaliæ taki sprzêt tylko przez braki, które mogê trenuj±c na tañszym sprzêcie nadrobiæ.

Wracaj±c do tematu- zapytam ju¿ bezpo¶rednio czy tego typu nogi wesz³yby np. na Grunwald? (wiem, komercha, ale mimo wszystko szanujê ten event)
Jeszcze raz dziêki z góry za odpowiedzi.
Pozdrawiam,
Toporczyk

Gorsze rzeczy ludzie nosz± i wchodz±.

Tak, ale chyba nie na tym polega nasza zabawa.

Ja popieram Kluska. Lepiej uzbieraj nieco wiêcej pieniêdzy i kup blachy zrobione specjalnie pod Ciebie. Nie bêdziesz siê wtedy denerwowa³, ¿e co¶ siê nie chce domkn±æ, tutaj siê nie wygina a tam blokuje.
Blachy musz± byæ wygodne i dobrze dopasowane jak chcesz siê konkretnie pobawiæ.

PS. I te paskudne troki wojskowe.

to prawda co Robert napisa³.

ale..
nie zniszczysz hartowanych nóg zwyk³ym obt³ukiwaniem. A zwyk³e nogi zniszczysz..
nawet u¿ywane hartowanki dasz rade sprzedaæ dalej, wycofuj±c najmniej 90% tego co na nie wyda³e¶.
a zwyk³ych tak nie wycofasz..

pamiêtajmy zawsze ¿e osób z ma³ym bud¿etem na tanie rozwi±zania nie staæ, bo nadmierne oszczêdzanie na jako¶ci wykonania zawsze koñczy siê podwójnymi wydatkami.

Podsumowuj±c - wejdziesz sobie w takich nogach na grunwald, oczywi¶cie. Ale pos³uchaj co ci radzimy.. Lepiej i taniej jest kupiæ raz a dobrze.

¯eby nie by³o to ja te¿ nie polecam tego opancerzenia. Tylko odpowiada³em na pytanie.

Na plus oceni³bym to, ¿e nie ma (lub nie widaæ) du¿ych wgniotów

takie nogi chroni± dobrze przód i boki, ty³ ud po starciu z ciê¿sz± broni±... boli.
Je¶li to jest blacha St3, to pewno 1.5 mm i to musi wa¿yæ swoje, ja mia³em tego do¶æ i teraz biegam w zbrojnikach (polecam).

Je¶li to maj± byæ nogi do zajechania w bohurcie to uwa¿aj na ty³, a jak nie to nie kupuj i kombinuj zbrojniki.

Do bohurtu przyda³by siê wygodny sprzêt te to co najwy¿ej ¿eby sobie na inscenizacjê wyj¶æ i pomachaæ mieczem.

Cieszy mnie szerszy odzew odno¶nie mojego problemu. No dobra czuje siê przekonany. Faktycznie, mo¿e sobie lepiej wstydu nie robiæ na imprezach Ale z drugiej strony do treningów mo¿e siê nadadz± No, mniejsza. Jeszcze raz dziêki za komentarze.
Pozdrawiam,
Toporczyk

Przecie¿ do treningów w ogóle nie jest potrzebny wygl±d sprzêtu, aby by³ w tym miejscu co trzeba i dobrze chroni³.
Szukaj±c sprzêtu docelowego, takiego i na trening, i do walki, kieruj siê po równo historyczno¶ci± i bezpieczeñstwem plus wygod± (dopasowaniem) a nie cen±, a szukaj±c sprzêtu tylko na trening w ogóle nie pytaj o historyczno¶æ, bo po co? Na trening mo¿esz za³o¿yæ nawet zbrojniki z grubej gumy na piance...

Witam.
Chcia³bym sie dowiedzieæ czy taki napier¶nik nadawa³by sie na okres oko³ogrunwaldzki.
Mam okazje kupiæ go za grosze, ale nie jestem pewny co do datowania tej blaszki i czy wogóle nadaje sie na pokaz czy raczej na trening.

http://img14.imageshack.us/i/dscf0306xy.jpg/
http://img811.imageshack.us/i/dscf0299h.jpg/

sam napier¶nik czy ca³y kirys?

Musisz najpierw przymierzyæ, zobaczyæ czy mo¿esz dobrze oddychaæ i nigdzie mocno nie uwiera/ nie jest za lu¼ny, a potem zastanowiæ siê dlaczego kto¶ je¼dzi³ po nim czo³giem i jak doprowadziæ go do stanu u¿yteczno¶ci.

Na na okres oko³ogrunwaldzki... przejdzie spokojnym leszczem.
Na pokazy tak wygl±daj±cej blachy ja bym nie zak³ada³... wymaga trochê pracy.

Dalsze przeznaczenie zale¿ne jest od grubo¶ci i gatunku blachy a przede wszystkim od Twojego "samopoczucia" w tej puszce. Na turniejach ma³o osób ma kirysy, uchodz± za ciê¿sze i mniej mobilne.

Pozdrawiam

nie op³aca siê kupywaæ teraz sprzêtu niehartowanego. trochê siê dorzuci kasy do zwyk³ego i ma siê sprzêt o klase l¿ejszy który wytrzyma o wiele wiêcej

no nie wiem czy takie troche, je¶li go¶æ chce mieæ KIRYS

je¶li tego typu napier¶nik kosztuje tyle:
http://www.mardinus.home.pl/oferta/oslony_...a_01.php?id=139

to podejrzewam, ¿e pe³na hartowana os³ona tu³owia i bioder - czyli dobrze zrobiony kirys z szorc± MUSI kosztowaæ ponad 4000
i ja bym siê wcale tej cenie nie dziwi³, oj wcale.

a w jakim przedziale cenowym mog± mie¶ciæ siê zwyk³e kirysy? 1000 - 1500?
u¿ywane stare pancerze na allegro wystêpuj± spokojnie od 500


Ale wracaj±c do pytania zadanego przez Marcina:
Kirys do¶æ paskudnie zardzewia³, niespecjalnie prezentuje siê jego kszta³t i szorca niedo¶æ ¿e przykrótka to odznacza siê nietypowa fa³da po ¶rodku.
Na pokazy - ze wzglêdu na ogólne zapuszczenie i jego konstrukcjê - no nie polecam, aczkolwiek nie wiem co dok³adnie chcesz pokazywaæ
a "na trening" ju¿ kilka postów wy¿ej odradzali¶my zgodnym chórem zakupy niehistorycznego sprzêtu "na trening"

chyba ¿e to na prawdê kosztuje grosze - jakie¶ bardzo nieznaczne pieni±dze których ci nie szkoda to jasne, mo¿esz go nabyæ.. A zawsze od biedy za³o¿ysz jak±¶ jakê i kirys jak rêk± odj±³ przestanie raziæ w oczy. Nie nale¿y tak pojmowaæ rekonstrukcji, ale nie ma co prawiæ mora³ów - Ja jeszcze pamiêtam jak sk³ada³em swój pierwszy komplet przy minimalnych zasobach pieniê¿nych, a serce rwa³o siê ju¿ do boju ;)

Witam

mam pytanie czy he³m który ma rycerz na zdjêciu z czerwon± tarcz± jest historyczny i czy wszed³ by na grunwald bo na kilku zdjêciach z tegorocznego grunwaldu widzia³em tego typu he³my i jestem ciekaw

http://img26.imageshack.us/img26/6500/22228558.jpg

czekam na odp i pozdrawiam

To Sugarloaf, sam mam taki i przy³±czam siê do pytania raciborka. Mój ma jakie¶ 10 lat, jak nie wiêcej.

Ps, muszê go po tym sezonie wymieniæ... chocia¿ zas³onê, bo jak ob³apuje na klape to troche gniecie nosa

Wydaje mi siê nieco wcze¶niejszy ni¿ 1410... ale mo¿e niech wypowie siê kto¶, kto dobrze siê zna na rzeczy.

Pozdrawiam!

z tego co siê orientujê na tej imprezie wymagane s± elementy datowane nie wcze¶niej ni¿ 1380r.

a sugarloaf wystêpowa³ zdecydowanie wcze¶niej

Generalnie pytania "czy wyjdê w tym na grunwald" powinny byæ kierowane do dowódców chor±gwi albo innych osób wyznaczonych w chor±gwiach przez dowódcê, którzy s± odpowiedzialni za selekcjê pod tym wzglêdem.