Witam
Będzie to trochędługi kawałek, jednak zajmując się zagadnieniem rekonstrukcji warto jest uporządkować pojęcia.
"Spójność historyczna" lub "poprawność rekonstrukcji" - według mojego rozumienia.Jest to ciekawy problem związany z rekonstrukcją, czy archeologią eksperymentalną. Nie istnieje w tym przypadku "historyczność bezwzględna" wynikająca wyłacznie ze źródeł, żnalezisk i ikonografii.
Na podstawie tego wszystkiego należy odpowiedzieć sobie na
cztery podstawowe pytania: kto, kiedy, gdzie i dlaczego - kto - odtwarzana osoba i jej status społeczny (możliwość posiadania)
- kiedy - przedział czasowy (znane i używane technologie)
- gdzie - obszar (dostępność materiałÃ³w, surowców, półproduktów)
- dlaczego - jakiej aktywności odtwarzany przedmiot dotyczy (np. wyprawa, podróż, osiadłe życie, wojna, polowanie, zabawa ...)
Kiedy i gdzie - są praktycznie nierozdzielne, czyli rozpatrujemy je razem. Również analogie, zapożyczenia mogą dotyczyć zbliżonych do siebie przedziałÃ³w czasowych i/lub obszarów.
Dysponując dokumentacją historyczną i
używając współcześnie znanych technologii i materiałÃ³w zbliżamy się zaledwie do odworzenia poprawnego kształtu rekonstruowanego przedmiotu.
Jednak jego funkcje użytkowe i ograniczenia w stosowaniu są często bardzo różne od hipotetycznego oryginału.
Zazwyczaj jest łatwiej, chociaż niekoniecznie.
Do tego dochodzi wygląd, co możemy nazwać umownie "fakturą" powierzchni przedmiotu. Stosunkowo łatwo możemy odróżnić przedmioty wykonane ręcznie i mechanicznie.
Nie należy jednak popadać w skrajność - 'topornie' nie znaczy 'historycznie'. Mamy wiele przykładów misternej pracy rzemieślniczej wyjątkowo trudnej odtworzenia współczesnymi metodami.
Tak więc do tego wszystkiego dochodzi stopniowe dążenie do poznania zarówno materiałÃ³w, półproduktów jak i metod wytwarzania.
Archeologia eksperymentalna zaczyna się od zastosowania tego wszystkiego w praktyce w warunkach zbliżonych do odtwarzanych.Poza odtwarzaniem kultury materialnej jest jeszcze jeden ciekawy aspekt, czyli próba odtworzenia warunków życia w interesującym nas miejscu i okresie czasu. W roku 2004 zorganizowałem pierwszą Zimową wyprawę po wyspie Wolin, jako alternatywę dla często na wysokim poziomie rekonstrukcji kultury materialnej, jednak we fragmentarycznym zakresie opartym wyłącznie na udokumentowach źródłach historycznych.
Zasada:
nie używaj niczego jak długo nie udowodnisz, że istniało - jest istotnym ograniczeniem.
Oczywiście podejście typu 'fantazy' bazujące na zasadzie:
udowodnij, że nie istniało - jest nie do przyjęcia.
Jednak opierając się na stopniowo poznawanych uwarunkowaniach technologicznych i materiałowych, szukając analogii, korzystając z wiedzy m.in.etnograficznej i próbując zastosować to w praktyce - przy wyjątkowo skąpej wiedzy historycznej możemy próbować odtworzyć brakujące fragmenty kultury materialnej.
1. Czy wykonanie repliki jest możliwe?Aby uniknąć rozczarowań, ogólna odpowiedź brzmi -
nie, jeżeli repliką ma być drugi 'oryginał' czegokolwiek.
Na początek należy zdefiniować pojęcia i następnie określić warunki brzegowe dla każdej podejmowanej próby.
Podstawowe określenia -
kopia, replika, rekonstrukcja - próba zdefiniowania pojęć dla potrzeb tej dyskusji:
-
kopia - odzwierciedlenie kształtu, wyglądu i podstawowych cech przedmiotu. Użyty materiał i technologia wykonania stanowią znaczenie drugorzędne. Zazwyczaj wystarcza użycie tego samego rodzaju materiału bez zastanawiania się nad jego pochodzeniem i właściwościami.
-
replika - odtworzenie kształtu, wyglądu i cech użytkowych przedmiotu. Istotne jest użycie materiałÃ³w zgodnych z pierwowzorem dla uzyskania spodziewanych cech użytkowych. Technologia wykonania ma znaczenie drugorzędne.Należy używać obróki ręcznej i prostych narzędzi dla uzyskania m.innymi odpowiedniej 'faktury' przedmiotu dla właściwego w efekcie odtworzenia cech użytkowych.
-
rekonstrukcja - odtworzenie sposobu wykonywania lub użytkowania przedmiotów. Istotny staje się sposób działania, czyli technologia. Przy wykorzystywaniu przemiotów używamy ich replik, natomiast przy wykonywaniu przedmiotów używamy replik narzędzi.
Kolejne próby rekonstrukcji pozwalają na doskonalenie technologii poprzez nabieranie umiejętności i doświadczenia w wykorzystywaniu przedmiotów czy narzędzi.
Wracając do początkowego pytania - należy powiedzieć, że zawsze będziemy ograniczeni zasobami wiedzy na temat co, za pomocą i z wykorzystaniem czego, oraz jak wykonać.
Poprawnej rekonstrukcji nie da się wykonać bez posiadania replik.
2. Czy ktokolwiek jest tym zainteresowany?Programowo - wszyscy zajmujący się ogólnie pojętą rekonstrukcją. Faktycznie znacznie mniejsza grupa osób, trudno określić jaka.
Festiwale w dalszym ciągu cec[beeep]e
znaczne nasycenie kopiami przedmiotów historycznych, przy małej lub bardzo małej ilości replik. Nieoczekiwana zmiana warunków bytowania, natychmiast uwidacznia brak istotnych cech użytkowych posiadanych kopii. Dlatego też festiwale nie powinny być rozpatrywane w kategorii rekonstrukcji.
Projekt ten zostały pomyślany jako próba rekonstrukcji pewnego fragmentu życia z wykorzystaniem mniej lub bardziej udanych replik. Jako warunki brzegowe z jednej strony mamy trudne warunki bytowe, a z drugiej maksymalne wykluczenie współczesnego wyposażenia. Wszelkie kopie są nieprzydatne i stanowią tylko obciążenie - są eliminowane w kolejnych próbach. Bardzo dobrą weryfikacją są wyprawy w 'chłodnych' porach roku. Wiele kilometrów wędrówki z pełnym wyposażeniem, jest najbardziej skuteczną argumentacją - szczególnie, że następnie trzeba przetrwać kilkanaście godzin zimnej nocy.
Jak długo potrafimy zbierać i analizować doświadczenia i następnie doskonalić metody - żadna rekonstrukcja nie jest nieudana.
3. Jak realizować rekonstrukcje?Zbierać wiedzę co i jak. Stopniowo eliminować kopie na rzecz replik. Zacząć od narzędzi i podstawowych przedmiotów. Każdorazowo określać i realizować warunki brzegowe dla kolejnych eksperymentów rekonstrukcyjnych.
Ponadto dobrze dokumentować podjęte działania.
pozdrowienia Vislav
p.s. 1 - łuki Grozera jakie posiadamy, są wyjątkowo udanymi kopiami. Mimo użycia współczesnych materiałÃ³w, ich działanie i cechy użytkowe są zbliżone do replik.
p.s. 2 - wątek 'holyłÃ³dzki' rozwinę innym razem