Je¶li kto¶ bêdzie zainteresowany: uda³o mi siê kiedy¶ pope³niæ t³umaczenie artyku³u "Amazonki i Sauromaci". Orygina³ zatytu³owany jest Т.В. Мирошина "Амазонки и Савроматы" [w:] Памятники Евразии скифо-сарматской эпохи, Москва 1995 . Za poprawno¶æ wszelkich nazw nie rêczê, bo robi³am to dawno, a wersji rosyjskiej ju¿ nie mam, zeby sprawdziæ. No, ale mo¿e komu¶ siê przyda?
W kr±g zainteresowañ A. P. Smirnowa wchodzi³a analiza kwestii kimmeryjskiej i historia Sauromatów, potomków Amazonek. (Smirnow A.P. 1966. s. 26-41, 83, 87). Zajmuj±ce bêdzie prze¶ledzenie ¶wiadectw o Sauromatach i Amazonkach w ¼ród³ach pisanych, przy zwróceniu uwagi na ich podobieñstwa i ró¿nice.
Wiadomo¶ci antycznych pisarzy o Amazonkach s± analizowane w wielu pracach [Bothmer, 1957; Bielefeld, 1951; Klugman, 1875 itd.], ale przewa¿nie uwagê badaczy przyci±ga³a walka Amazonek z Heraklesem i Tezeuszem
Wybór ¶wiadectw antycznych autorów o Amazonkach daje E. Aparin (1901 –1902) i M.O. Koswen (1947. s. 33-38), niestety, nie analizuj±c ich. Ja chcia³abym zatrzymaæ siê przede wszystkim na danych o Amazonkach w dorzeczu Donu i Meotydzie. Lecz na pocz±tek trzeba wyja¶niæ dzieje Amazonek z Ma³ej Azji, o których najwiêcej donosz± nam autorzy greccy i rzymscy.1) Na pó³nocnym wschodzie Ma³ej Azji, miêdzy Synop± i Trapezuntem, w Kapadocji (rysunek) znajdowa³a siê Ziemia Amazonek (Ammian Marcelin. 22, 8, 17)2), przez któr± przep³ywa³a rzeka Amazonek – Termodont (Pomponiusz Mela. 1. 19, 105), to jest wspó³czesna rzeka Terme–Czaj. ( SC.1947, nr 2. s. 325, przyp. 2), sp³ywaj±ca z Gór Amazoñskich (Apollonios z Rodos. Argonautica., II, 970) – grzbietu Pariadra i gdzie znajdowa³a siê Temiskira – równina Amazonek. (Hekateusz z Miletu, 2 Periegesis.(?) 350 za Stefanem Bizantyjskim; Strabon. II, 5,4 itd.) i ich miasto (Diodor. II, 45, 46; Mela. I, 19, 105). Morze Czarne nazywano czasami Amazoñski Pont (Klaudian [Claudian Claudianus] In Eutropium. II, 264). W tym¿e rejonie, we wschodniej Kapadocji, w kraju Gimmira (Gamirk ze ¶redniowiecznych ¼róde³ ormiañskich) zapewne ¿yki Kimmerowie [ Dandamajew, £ukonin,1980. s. 76; Diakonow. 1956. s. 236]. Wyprawy wojenne w³adczyni Amazonek Miriny i bezimiennej w³adczyni z Termodontu wg. Diodora (II, 3. 66, 44, 46) zgadza siê z kierunkiem wypraw wojennych Kimmerów i z opisem zajêtych przez nich miast [Jelnicki, 1961. s. 35-36]. O zjednoczeniu Kimmerów i Amazonek donosili rzymscy i wczesno¶redniowieczni autorzy. „W roku 30 przed za³o¿eniem Rzymu (tzn. w 723 roku p.n.e.) ... nag³e wtargniêcie plemion Amazonek i Kimmerów do Azji spowodowa³o opustoszenie i gwa³ty na wielkim obszarze” (Orozjusz. 1, 21, 1; to ¿e Euzebiusz, Kronika).
U Strabona Amazonki i Kimmerowie razem z Trewirami (?) wojowali w Troi (Strabon XII, 3, 24). Koncepcjê, by uto¿samiaæ Kimmerów i Amazonki wysuniêto w XIX wieku. [Bonnell, 1882-1897 s.228; Lehmann- Haupt, 1922. Gol.414; Bennet, 1912. s.73-74; Miszczenko, 1882 s. 481-482] i by³a ona rozwijana dalej przez Rowstowcewa(1918. s. 29-30), L.A. Jelnickiego (1964, s. 30 ; 1977. s.45), R. Grishmana (1984, s. 49), W.E. Maksymowa (1983, s. 25).
Co najmniej czê¶æ ¶wiadectw o Amazonkach mo¿na rzeczywi¶cie odnie¶æ do realnych Kimmerów i, byæ mo¿e, Scytów z okresu ich pobytu w Ma³ej Azji w VIII-VII wieku p.n.e. Po¶rednim dowodem na to s± obja¶nione na podstawie jêzyków irañskich niektóre imiona Amazonek : Sanape i Lityda - Dumesil uznaje je za scytyjskie [Grishman, 1984, s.48) Wyraziste amazoñskie imiê mia³a w³adczyni Tirgatao z plemienia Iksamatów – „potê¿na strza³a” (tirga-tava) [Grantowski, Rajewski, 1984, s.52). Interesuj±c± charakterystykê Amazonkom jako wojowniczym koczowniczkam daje Lizjasz: „One (Amazonki) by³y jedynymi z wszystkich otaczaj±cych je narodów, które nosi³y ¿elazn± broñ i pierwsze zaczê³y je¼dziæ wierzchem. Przy pomocy koni bra³y do niewoli uciekaj±cych przeciwników” (Lizjasz, Orationes funebres, paragraf 4).
Zapewne najstarsza wzmianka o „Scytii”Amazonek znajduje siê u Diodora, który opiera³ siê na ¶wiadectwach wczesnych joñskich logografach (VII-V w. p.n.e.) „Królowa Amazonek podporz±dkowa³a sobie wszystkich s±siadów do Tanais (Donu)”( Diodor. 45, 4) Z punktu widzenia D. A. Maczynskiego (1971, c.33) wydarzenia te mia³y miejsce na pocz±tku lub w po³owie VII w. p.n.e. Herodot w legendzie o pochodzeniu Sauromatów ( Herodot, VI, 110-117) opowiada o odp³yniêciu Amazonek na Meotydê z Termodontu po zwyciê¿eniu ich przez Heraklesa. R. Grishman s³usznie proponuje, by widzieæ w tej legendzie odd¼wiêki wojny z 2 po³. VII wieku p.n.e. Kimmerów z Lidi± , gdzie w³ada³a dynastia Heraklidów [Grishmann, 1984, c. 51].
Ojczyzna Amazonek przemieszcza siê z Kapadocji do „Scytii”, najwyra¼niej, od koñca VII w p.n.e. po rozgromieniu Kimmerów i zajêciu Kapadocji przez Lidiê (w 639 r. p.n.e.), sk±d resztki Kimmerów mog³y przej¶æ na pó³nocne tereny nad Morzem Czarnym (rysunek).
W V wieku p.n.e. istnia³y równolegle tradycje u Herodota, który mówi³ o przesiedleniu siê Amazonek z Kapadocji do Meotydy i u Ajschylosa, donosz±cego o przesiedleniu siê Amazonek, na odwrót, z Kaukazu do Ma³ej Azji, do Temiskiry ( Ajschylos Prometeusz skowany, 729-761). Zapewne by³o ju¿ wszystko jedno, jak± ojczyznê mia³y wcze¶niej Amazonki, poniewa¿ w V wieku p.n.e. Amazonek-Kimmerów nie by³o ju¿ w Kapadocji, a trzeba by³o ustaliæ zwi±zek miêdzy ich dwoma znanymi ojczyznami. Co rozumieli pod pojêciem „Scytia” Amazonek autorzy ( Diodor. IV, 28,4; Cecyliusz(?) do Likofrona, 1332; komentarze do Prometeusza Ajschylosa, komentarze do Arystotelesa, I, 190; Seneka Herkules Aetios (?)1184-1185; Stacjusz Tebaida. V. 144-146) mo¿na wyja¶nic na podstawie analizy po³o¿enia „scytyjskiej rzeki Termodont”, a tak¿e zwi±zku ojczyzny Amazonek z Tanaisem i Meotyd±. Termodont nazywali „rzek± w Scytii” Metrodor (Komentarze do Apolloniosa z Rodos. IV, 814) i Eustachiusz (na Dionizjusza Pierwszego(?)), czasami wi±zano j± z Kolchid± ( Gygianos(?)Opowiadania XXI, Vibijan Sekvestr O rzekach), któr± uwa¿ano za granicê Scytów – „ ich (Scytów) ogranicza Istria, Termodont i Tanais ( Filostrates, VII, 26). Ta rzeka zamarza (tam¿e) jakoby nawet latem i przedtem nazywa³a siê Kryszta³em ( Pseudo-Plutarch O nazwach rzek XV). Byæ mo¿e w³a¶nie j± opisuje Valerius Flaccus „...Tocz±cy siê w¶ród morza ze strasznym ³oskotem Termodont ... bogac±ca siê zdobycz± rzeka...” ( Argonautyka. V, 120-126). O rozga³êzionym korycie tej rzeki opowiada Apollonios z Rodos: „... ¿adna inna rzeka nie dzieli siê na tak wiele odnóg - jest ich do czterystu..., wyp³ywa z tzw. Gór Amazoñskich. St±d rzeka rozlewa siê po przeciwleg³ej skalistej krainie, sk±d i bierze siê mnogo¶æ jej zakrêtów..., rzeka z nielicznymi odnogami wpada do niego¶cinnego Pontu” (II, 70). Wyrazi¶cie z Kaukazem zwi±zany jest fragment z Argonautyki Pseudo-Orfeusza, choæ ¼ród³a rzek autorowi by³y wyra¼nie nie znane. „ Tam stroma góra Sind (?) i kwitn±ce ³±ki i potok szumi±cej rzeki Araks, z której wyp³ywaj± rzeki Termodont, Fasis i Tanais” (744-756). Nonnus (kon. IV w. n.e.)Amazonki z Termodontu nazywa „ mi³uj±cymi wojnê niewiastami z Kaukazu” (Dionysiaca. XX.199). Zapewne w pó¼nym antyku tylko Kaukaz by³ odbierany jako miejsce przebywania Amazonek, a o Kapadocji ju¿ zapomniano.
Zwi±zek scytyjskiego Termodontu z Kaukazem, jego pokrywanie siê lodem – jak wszystkich pó³nocnych rzek, jego opis jako wielkiej, szumi±cej, górskiej rzeki o wielu odnogach zmusza do wspomnienia o rzece Kubañ, której rozga³êziona delta dzieli³a w staro¿ytno¶ci Tamañ na kilka wysp i wpada³a jednym uj¶ciem do Morza Czarnego. Nale¿y wiêc zgodziæ siê z uzasadnionym uto¿samianiem przez L.A. Jelnickiego scytyjskiego Termodontu z Kubaniem. [Jelnicki, 1949, s. 206, przyp.5 ; 1961. s. 85]. Przenoszenie nazw rzek razem z jednakowymi plemionami (na przyk³ad Amazonkami) lub z przemieszczaniem siê samych Greków to w historii greckiej czêste zjawisko. [Kuklina, 1985. s.95-96]. Amazonki czêsto figuruj± w pobli¿u Jeziora Meotyjskiego (Herodot. IV. 110; Miko³aj z Damaszku.3.47) lub „ wokó³ bogatej w rzeki Meotydy” (Eurypides Herakles.408-410) Bardzo czêsto wi±zany jest z nimi równie¿ Tanais. „Wokó³ Tanaisu ¿yj± Amazonki” (Ammian Marcelin.XXII,8,27), „na jego brzegach by³y w³o¶ci Amazonek” (Mela.1,19,115; Diodor.I.45). Autorzy rzymscy, zgodnie z tradycj± Ajschylosa, lokowali w Temiskirze i Kapadocji Amazonki „które odesz³y os Tanaisu” (Servius Honoratus.XI,659; Sallustius Crispus.III,73), tzn. uwa¿ali Tanais za ojczyznê Amazonek. Pseudo–Plutarch donosi, ¿e Tanais poprzednio nazywa³ siê Rzek± Amazonek, poniewa¿ „w niej k±pa³y siê Amazonki”(O nazwach rzek, XIV, 1-2). Amazonki r±ba³y siekierami zamarzniêty Tanais i lód Meotydy (Klaudian [Claudian Claudianus]. 62-66; Stacjusz Tebaida., XII519-539), a nazywano je, szczególnie Pentezyleê „Tanaitiankami” i „Meotydiankami”(Seneka Fedra. 399-403, Propertius.IV,10). Czasami pod Tanaisem, szczególnie z dwoma uj¶ciami rozumiano Kubañ.[Kuklina, 1985. s.145].
W ten sposób „Scytia” Amazonek lokowana by³a przez antycznych autorów na wschodnim brzegu Morza Azowskiego od Kubania do Donu (rysunek). By³o to terytorium zasiedlone przez Sauromatów, których cechy etniczne pos³u¿y³y za ¼ród³o dla przeniesienia przez Greków Amazonek w³a¶nie tutaj, do „Sauromackiej Scytii” (Stefan Bizantyjski, S.V. Amazonki). Jeszcze M. Rostowcew uwa¿a³, ¿e podporz±dkowanie siê panowaniu kobiet i udzia³ kobiet w wojnach sauromaci przejeli od Kimmerów [Rostowcew, 1918. s.34] . Dla L.A. Jelnickiego kimeryjskie pochodzenie Sauromatów nie podlega³o w±tpliwo¶ci. U Dionizjusza Peregetusa Sauromaci to potomkowie Amazonek rozmieszczeni niedaleko os Kimmerów-Amazonek, w zwi±zku z czym mo¿na ich uto¿samiaæ [Jelnicki, 1977. s.106,107, przyp. 81]. „Scyti±” tereny przy Morzu Azowskim mogli nazywaæ, uwa¿aj±c Sauromatów za „naród scytyjski” za Pseudo -Hipokratesem (O powietrzu. 24). Rozpatruj±c Amazonki jako Kimmerów i ich potomków Sauromatów, interesuj±ce by³o by porównaæ ich obyczaje i broñ z rzeczywistymi danymi etnograficznymi i archeologicznymi o Sauromatach.
S±dz±c po opisach (tabl.1), Amazonki przedstawiano w d³ugich chitonach i z przepaskami na g³owie (Komentarze do Iliady.VI.186; Palefat. XXXIII), w greckiej tunice do kolan z jedna odkryt± piersi± (Seneka, Fedra. 399-403; Kurcjusz Rufus, V.5 ; Euzebiusz [z Salonik?]II,7 ; Klaudian Fest.(?) 31-49), lub z uzbrojeniem hoplity[Quintus ze Smyrny wg. Rolle, 1980. s.275-276], co czêsto mo¿na zobaczyc na wazach z przedstawieniami Amazonek. Ich opisy w mêskiej wschodniej odzie¿y s± jednostkowe ( Arrianus, Anabaza. VII, 13, 20 . Zapewne mo¿na to obja¶niæ przekazami dawnej legendarnej tradycji o Amazonkach, w której ich realny wygl±d by³ niejasny ( na przyk³ad dla Homera), i dlatego tylko po zaznajomieniu siê z Persami, Scytami i i innymi wschodnimi nacjami Amazonki otrzymuja „persk±” odziez, ale przede wszystkim na dzielach sztuki – wazach, reliefach, w toreutyce.
Przy ca³ej umowno¶ci podliczania czêstotliwo¶ci przekazów, dotycz±cych Amazonek i Sauromatów (tabl.2), która mo¿e zale¿eæ od przyczyn przypadkowych - zachowania siê tekstów, korzystania przez autora z tej lub innej tradycji, mimo wszystko mo¿na przeprowadziæ miedzy nimi pewne porównania . Co prawda, nale¿y wzi±æ pod uwagê, ¿e ¶wiadectw o Sauromatkach jest znacznie mniej, ni¿ ¶wiadectw o Amazonkach. Najbardziej rozpowszechnion± cecha ¿ycia Amazonek i Sauromatek by³o uczestnictwo w kobiet-je¼d¼ców w wojnie i polowaniach. (tabl.1. p.1, 2, 6; tabl. 2, p. 1, 3, 4, 6). Ten fakt pora¿a³ Greków przede wszystkim, i pos³u¿y³ do pó¼niejszego ich uto¿samiania. Jednak istotn± ró¿nic± Sauromatek jest ich uczestnictwo w dzia³aniach wojennych na równi i razem z mê¿czyznami, byæ mo¿e nawet bez tworzenia osobnych oddzia³ów. Amazonki natomiast zawsze wystêpowa³y jako osobne kobiece oddzia³y, czasami ich wspomagaj±ce podgrupy by³y mêskie. (Pseudo –Kallisfen III, 25). Czê¶æ Amazonek opisywano jako ¿yj±ce razem z mê¿czyznami (tabl.1, p.3), a g³ównie oddzielnie od mê¿czyzn(tabl. 1. p.5, 7), co mo¿na wyja¶niæ dyslokalnym osadnictwem. Sauromackie kobiety osiedla³y siê razem z mê¿ami, co odpowiada pierwszemu typowi spo³ecznego ustroju Amazonek. Wspólna cech± amazoñsko-sauromack± by³o wypalanie u dziewczynek miedzianym narzêdziem jednej piersi, przewa¿nie prawej. Jednak t³umaczenia tego zjawiska by³y ró¿ne – Amazonkom pier¶ przeszkadza³a przy strzelaniu z ³uku, a Sauromatki czyni³y to dla wzmocnienia prawej rêki. Wed³ug wersji Pseudo – Hipokratesa „...u wiêkszo¶ci Scytów, w³a¶ciwie u wszystkich koczowników, mo¿na spotkaæ przypalanie ramion, rak, przegubów, piersi, bioder i lêd¼wi... wskutek czego cia³o staje siê silniejsze”.(Pseudo -Hipokrates. O powietrzu...27) Do leczenia wielu chorób, takich, jak szaleñstwo, ból g³owy, opuchlizna, gojenie ran i obra¿eñ wspó³cze¶ni koczownicy-Beduini do dzi¶ u¿ywaj± rozpalonego ¿elaznego prêta. [Stein, 1981. s. 175, 178] Tym sposobem, przypalanie piersi to najzupe³niej rzeczywista cecha etnograficzna koczowników.
Szcególn± cechê Amazonek –to, ¿e zostawia³y u siebie tylko dziewczynki, a ch³opców wychowywali ojcowie (tabl.1 p.5) tak¿e mo¿na wyja¶niæ dyslokalnym osadnictwem, kiedy to dziewczynki i ch³opcy od jednych rodziców mogli wychowywaæ siê w ró¿nych osadach. Tylko dla Amazonek charakterystyczny by³ obyczaj kaleczenia ch³opców ( tabl.1 p.3) Pseudo _Hipokrates t³umaczy to wykorzystywaniem takich mê¿czyzn jako rzemie¶lników „do obróbki skóry, miedzi i innych prac, wymagaj±cych siedz±cego trybu ¿ycia” (O z³amaniach. 101). Mo¿na zestawiæ ten obyczaj, szczególnie wyk³uwanie ch³opcom oczu z o¶lepianiem przez Scytów niewolników (Herodot. IV, 2), choæ sens tego obyczaju nie jest w pe³ni jasny. Byæ mo¿e, Amazonki kaleczy³y ch³opców-niewolników z s±siednich plemion, niepe³noprawnych lenników 3).
Sauromatkom przypisywano cechy nieznane ogólnoamazoñskim opowie¶ciom. To warunek zabicia wroga (lub trzech), konieczny do zawarcia ma³¿eñstwa. Wyj±tkiem jest przys³owie o Amazonkach ze zbioru Plutarcha (Plutarch. Przys³owia,1, 10), lecz ono, najprawdopodobniej, pojawi³o siê pod wp³ywem ¶wiadectw o Sauromatkach. Autorzy opisuj± mêsk± odzie¿ Sauromatek (tabl.2 p.5), zapewne tylko dziewcz±t, bior±cych udzia³ w wojnie. Dla Amazonek, jak by³o zauwa¿one wy¿ej, nie jest to charakterystyczne. Prawdziwa odzie¿ Sauromatek póki co nie zosta³a zrekonstruowana, ale u spokrewnionych z nimi Sarmatek s±dzi siê, ¿e by³y to d³ugie suknie, u niektórych kobiet-wojowniczek z rozciêciami po bokach, dla wygody przy je¼dzie konnej. [Jacenko, 1987. s. 173-174]
Przy tym nale¿y zauwa¿yæ, ¿e zapewne spodnie z wiêkszo¶ci kobiecych pochówków- podobnie jak z mêskich- nie by³y zdobione ozdobami z materia³ów nieorganicznych, i dlatego nie zosta³y póki co znalezione.
Tak wiêc wiêksza czê¶æ obyczajów Amazonek i Sauromatek pokrywa siê, co potwierdza opowie¶æ Herodota o pochodzeniu Sauromatów od Amazonek- Kimmerów. Z powodu uto¿samiania Sauromatek i Amazonek te ostatnie zaczêto nazywaæ „Sauromatydami.” (Stefan Bizantyjski S.V. Amazonki; Platon. VI, 815).
Cechy szczególne sauromackiego ¿ycia mo¿na obja¶niæ ca³kowicie mo¿liwymi plemiennymi ró¿nicami spokrewnionych narodów. Na przyk³ad, kobiety z sauromackiego plemienia Iksamatów (Jazamatów) „narzucaj± na wrogów arkany” (Mela.1, 19, 114), co jest ich plemiennym wyró¿nikiem.
Interesuj±ce jest porównanie broni Amazonek i Sauromatów.(tabl. 3). U Amazonek, wed³ug danych antycznych autorów, przewa¿a³ ³uk ze strza³ami topory, a w uzbrojeniu obronnym tarcze-pelty i pasy bojowe4). U Sauromatów z okolic dolnego Donu {Maksymenko, 1983. s. 99-108] i ich potomków Syraków na prawym brzegu Kubania [Marczenko, 1988, s. 6-12] ca³kowicie przewa¿a³y w¶ród broni strza³y, trafia³y siê miecze, rzadziej – oszczepy, czasami topory. Du¿± liczbê toporów u Amazonek mo¿na obja¶niæ ró¿nic± chronologiczn±, poniewa¿ na obraz Amazonek sk³ada³y siê przewa¿nie opisy Kimmerów i Scytów (VII w. p.n.e.). kiedy to topory by³y szeroko rozprzestrzenione na Zakaukaziu.[Pogrebowa, 1984. s.66], na Pó³nocnym Kaukazie a od VI w. p.n.e. u Scytów w pó³nocnych terenach nad Morzem Czarnym, szcególnie w lasostepie [Melukowa, 1964, s.66]. Trzy ¿elazne topory bojowe zosta³y znalezione w Szo³ochowskim kurhanie nad Donem w³a¶nie w pochowku mniemanej „Amazonki” V-IV w. p.n.e. хaksymenko, 1983s.108] O pasach bojowych nie ma ¶wiadectw, choæ u Scytów by³y one znane od VI w. p.n.e. , szczególnie w lasostepie [Melukowa, 1964, s.74-75]. Nad rzeka Kubañ znaleziono ¿elazny ³uskowy pas w kurhanach Jelizawietskich [ Mancewicz, 1941, s.23]5). Nie jest wykluczone, ¿e pod nazw± Amazonek rozumiano jakie¶ okre¶lone plemiê Sauromatów, bezpo¶redni potomkowie przyby³ych z Ma³ej Azji Kimmerów. Komentarze do Stacjusza g³osz± : „Sauromaci za Pontem s±siaduj± z terenami Amazonek”(do III, 352). O tym samym mówi siê i u Avienusa (Descriptio orbis 852-891). Miko³aj z Damaszku pisze, ¿e „Amazonki by³y dzielne, dlatego, ¿e ¿y³y w s±siedztwie Sauromatów” (Fr.XXII). wed³ug ¶wiadectw Pomponiusza Meli „ Jego (Tanaisu) brzegami ... w³adaj± Sauromaci , jedno plemiê, lecz podzielone na kilka narodów o ró¿nych nazwach : pierwsi Meotydzi rz±dzeni przez kobiety zajmuj± tereny Amazonek, stepy, obfite w pastwiska...” (Mela1,19,116)
Koczownik bez konia jest jak..... (i tu wstawiæ odpowiednie porównanie)
.
?
(grecka p³askorze¼ba - cytowana przez Rosamar).
prze¿yæ" 
. Co s±dzicie wiêc o takim datowaniu projektu? 
wiêc poproszê o wypowied¼ lepiej zorientowanych. 
.
) przedstawiaj±cych ludy stepu na przestrzeni wieków - nie wiem jak z ich historyczno¶ci±, ale mo¿e siê przydadz±. 
.
Ale jako¶ do niego dotrê.
-