Witam
Przy znajomo¶ci jêzyka rosyjskiego jest mi ³atwiej, jednak nie do koñca. Uczy³em siê go w szkole ¶redniej xx lat temu i nigdy pó¼niej czynnie nie u¿ywa³em. To, ¿e swobodnie czytam teksty nie oznacza, ¿e rozumiem wszystkie s³owa - szczególnie bardziej fachowe wyra¿enia. Muszê zaopatrzyæ siê w s³ownik. Byæ mo¿e te¿
Vlasta czasami nas wspomo¿e. Na wszelki wypadek przepraszam za b³êdy w t³umaczeniu wynikaj±ce z niedoskona³o¶ci mojego warsztatu jêzykowego.
Zauwa¿y³em ciekawe zjawisko - im lepsze materia³y ¼ród³owe, tym wiêcej pytañ. Uda³o mi siê znale¼æ rzeczywi¶cie du¿o materia³ów ¼ród³owych i opisowych. Teraz stopniowo tê wiedzê nale¿a³o³by usystematyzowaæ szukaj±c podstawowych za³o¿eñi.
Na pocz±tek wa¿na informacja dla potrzeb rekonstrukcji. Odzie¿ znaleziona w pochówkach ma ¶lady reperacji i naszywane ³aty. Oznacza to, ¿e nawet przy wysokim statusie spo³ecznym by³a to funkcjonalna odzie¿ codziennego u¿ytku. Nie s± to specjalne stroje pogrzebowe. Zasady kroju mo¿na uznaæ za w miarê uniwersalne, ró¿nicuj±c pozycjê odtwarzanej postaci jako¶ci± u¿ywanych tkanin, kolorystyk±, ró¿nego rodzaju ozdobami i tatua¿ami (?). W przypadku ozdób wystêpuje du¿a ilo¶æ przedstawieñ zwierz±t rze¼bionych w drewnie i pokrytych foli± ze z³ota - w wersji 'ubo¿szej' u¿y³bym samego drewna.
Lud koczowniczy o pó³-osiad³ym trybie ¿ycia z aktywno¶ci± zwi±zan± z wojowaniem (ten zakres rekonstrukcji mniej mnie interesuje), pasterstwem, traperstwem, rzemios³em, pocz±tkami rolnictwa. Podstawowym wizerunkiem jest jednak konny je¼dziec, bez wzglêdu na p³eæ.
Materia³y do rekonstrukcji: drewno, wyprawione skóry i ko¿uchy/futra zwierz±t dzikich i domowych, tkaniny we³niane i jedwabne, filce/woj³oki, wyroby z metalu.
Kolorystyka: naturalne i w szerokim zakresie barwienie od ¿ó³tego, poprzez ró¿ne odcienie czerwieni i niebieski do purpury.
Zdobienia ubiorów i wyposa¿enia 'tekstylnego': aplikacje filc/filc , skóra/futra/skóra, przy tkaninach - zró¿nicowana kolorystyka. Hafty, ta¶my, krajki - je¿eli wystêpuj± (?), nie s± dominuj±ce.
Wa¿n± rolê pe³ni³y przedstawienia zwierz±t w formie tatua¿y, aplikacji, rze¼b z drewna, wyrobów z filcu. Nale¿y zwróciæ uwagê na du¿± prezyzjê i wysoki poziom artystyczny wyrobów. Tutaj nie mo¿na pój¶æ na '³atwiznê'.
Bêdê siê stara³ stopniowo opisywaæ elementy stroju kobiecego. Bior±c pod uwagê g³ówny motyw projektu - ubiór mêski pominê poza elementami potrzebnymi do odtwarzania je¼d¼ca (jak jaki¶ ch³op bardzo chce - to sam musi siê postaraæ).
Brak jest danych odno¶nie bielizny. Chocia¿ tutaj bior±c pod uwagê ewentualny 'import' w ramach wymiany towarowej (wcze¶niej podany temat: Szlaki Jedwabne, czy Szlaki Stepowe) mo¿na skorzystaæ ze znalezisk
Xiongnu burial site of Noin Ula Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik. Zreszt± co do wp³ywu tych obszarów odwo³uj± siê autorzy opracowañ nt.kultury Pazyryk. Co do bielizny 'górnej' nie mam pomys³u - ewentualnie jaka¶ przepaska.
Na pocz±tek
suknia/jupka. Lady Altay ubrana by³a w d³ug± i szerok± sukniê uszyt± z trzech poziomych pasów barwnej we³nianej tkaniny.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik. Górny pas mia³ kolor czerwony, ¶rodkowy - niebarwiony i dolny ciemna czerwieñ/bordo. Do barwienia tkanin u¿ywano ró¿nych naturalnych barwników
wiêcej na ten temat. Przy naturalnym barwieniu trudno by³o uzyskaæ jednakowe kolory, ponadto ich zró¿nicowanie pe³ni³o funkcjê ozdobn±. Równie¿ kolory, i ich ilo¶æ wskazywa³y na status kobiety i przynale¿no¶æ do grupy spo³ecznej (niestety ¿aden 'kod' nie zosta³ podany). Suknia nie ma rêkawów, ze wzglêdu na znaczn± szeroko¶æ brak jest równie¿ rozciêæ. Pomocnicze materia³y na ten temat mo¿na znale¼æ na 11 stronie opracowania Prof. Natalii Viktorovnej Polosmak
ПУРПУР ЗОЛОТО -.
Do uszycia takiej sukni wystarczy³by kupon we³nianej tkaniny w naturalnym kolorze o szeroko¶ci 150cm i d³ugo¶ci 225cm. Po rozciêciu na trzy pasy i zafarbowaniu ka¿dego odrêbnie (metoda do wyboru) mo¿na uszyæ sukniê. Brak jest informacji na temat ilo¶ci i rodzaju szwów, jednak aby suknia wygl±da³a nale¿ycie sugerujê aby ka¿dy pas podzieliæ na dwa jednakowe trapezy.
Wykrój x 2
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikCo do obrêbiania brzegów sukni - oryginalna by³a zszywana z pasów o szeroko¶ci tkania, nie wymaga wtedy dodatkowych zabiegów poza szwami bocznymi (tutaj mo¿na u¿yæ zaproponowanego ¶ciegu). Reszta zale¿y od rodzaju brzegów zakupionej we³nianej tkaniny (zazwyczaj wspó³cze¶nie 150 cm szeroko¶ci). Trzeba pój¶æ na jaki¶ kompromis.
Gdybym do uszycia sukni u¿y³ pasów filcu, to rzeczywi¶cie na szwach po³o¿y³bym '¶cieg sznureczkowy'. Doln± krawêd¼ i wykoñczenie przy szyi - zastanowi³bym siê nad jakim¶ rodzajem aplikacji na wzór d³ugich skarpet/poñczoszek.
Korzystaj±c z wykroju nale¿y pamiêtaæ, ¿e Lady Altay by³a wysok± osob± - 6-7 stóp, czyli powy¿ej 180cm. Mog± byæ potrzebne korekty i 'dopasowanie' do wzrostu.
Do sukni przyszyty by³ w pasie gruby sznur z frêdzlami (z sze¶ciu sznurków ka¿dy), spleciony z we³nianych nitek
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik zabarwiony na ciep³y pomarañczowo-czerwony kolor. Po przewi±zaniu sukni mo¿na by³o regulowaæ jej d³ugo¶æ, 'bluzuj±c' j± w talii i powy¿ej.
Pleciony pasek w wielu kulturach by³ wa¿nym symolem, a nie tylko u¿ytkow± rzecz± - mia³ znaczenie informacyjne zrozumia³e dla wtajeminiczonych.
M.innymi nieodczytany/zapomniany dawny system system chiñski wi±zania do 5 wêze³ków na ka¿dym z sze¶ciu sznurków frêdzli.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Jest mo¿liwe, ¿e ten pas mia³ podobne zastosowanie w tych znaleziskach.
Kolejny element stroju - wyra¼nie powy¿ej kolan, d³ugie skarpety/poñczochy uszyte z bia³ego filcu
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik z naszyt± miêkk± podeszw± ze skóry. By³y u¿ywane zarówno przez kobiety
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik jak i mê¿czyzn
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik. Poñczoszki Lady Altay w górnej czê¶ci zosta³y ozdobione naszytymi aplikacjami z czerwonego filcu.
W wersji mêskiej widoczne s± otwory do mocowania skarpet za pomoc± rzemyka/sznurka do paska spodni.
Przypuszczalny wykrój do wykonania takich skarpet mo¿na znale¼æ w witrynie odno¶nie Kaganatu Chazarskiego
Хазарский костюм VII-X вв.Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikChocia¿ rekonstrukcja dotyczy VII-Xw, to jednak autor odwo³uje siê do koczowniczej tradycji, m.in. znaleziska z Pazyryk
CYTAT
Аланы носили чулки на подвязках, крепившихся к поясу. Этот способ крепления чулок, вероятно, следует связывать с восточнокочевнической традицией. На китайской статуэтке азиатского воина эпохи Тан из собрания музея в Торонто можно видеть подобный способ крепления сапог к поясу с помощью пряжек и ремней (см. [Mahler, 1959]). Позднее точно так же закрепляли сапоги половцы, о чем свидетельствуют их каменные изваяния.
В аланском костюме штаны-чулки не зафиксированы, но традиция использования такого элемента в мужском костюме ираноязычных народов прослеживается в более раннее время. Верхние штаны-чулки, пристегивавшиеся к поясу под рубахой, входили в костюм саргатиев — северо-западного иранского народа. В Пазырыкских курганах С.И.Руденко обнаружил очень длинные войлочные чулки, верхний край которых украшен художественной аппликацией из цветного войлока. Античные источники указывают на существование у скифов подобных штанов: не сшитых, представляющих собой длинные ноговицы, прикреплявшиеся к поясу завязками. Высокие чулки, крепившиеся к поясу, отмечены и в костюме саков-тикрахауда.
Od strony praktycznej warto jest uszyæ ca³e skarpety z filcu, ³±cznie z filcow± podeszw± (na rysunku nie ma wykroju podeszwy). Nastêpnie ca³o¶æ namoczyæ z dodatkiem myd³a i 'doformowaæ' na nogach. Za³o¿one mokre - wysuszyæ na s³oneczku w ciep³y letni dzieñ. Po wyschniêciu powinny zachowaæ zadany kszta³t. Nastêpnie doszyæ podeszwy ze skóry i ozdobne aplikacje. Skarpety takie oprócz funkcji ocieplaj±cych chroni³y wewnêtrzn± czê¶æ nóg od ocierania siê o bok koñski. W skarpety by³y wk³adane spodnie szyte na d³ugo¶æ poni¿ej kolan.
Niezale¿nie - krótka filcowa skarpetka
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikKolejny charakterystyczny element stroju kobiet i mê¿czyzn - je¼d¼ców koczowników z terenu Azji - spodnie.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikSpodnie pazyrskiego wojownika, w których by³ pochowany - wbrew oczekiwaniom nie by³y wykonane ze skóry, lecz z we³nianej tkaniny o splocie rz±dkowym (sko¶nym)
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik z w±tkiem i osnow± z owczej we³ny z dodatkiem wielb³±dziej sier¶ci. Tkanina zafarbowana zosta³a na czerwony kolor z wykorzystaniem kory mareny. Wykrój jest bardzo prosty - dwie nogawice po³±czone kwadratow± wstawk± w kroku. Spodnie nosz± ¶lady u¿ywania - widoczne s± cerowania i ³aty. Mocowane by³y w pasie z u¿yciem we³nianego, plecionego sznura. Swoj± d³ugo¶ci± zachodzi³y daleko za kolana i w³o¿one by³y w wysokie, wykonane z bia³ego filcu skarpety/buty z miêkk± podeszw±. W innych znaleziskach spodnie wykonane by³y z filcu/woj³oku.
Charakterystyczne jest, ¿e odzie¿ poza wierzchnimi szubami/kurtami wykonywana by³a z tekstyliów z filcem w³±cznie - mimo, ¿e by³a mniej odporna na uszkodzenia w trakcie u¿ywania ni¿ ewentualne wyroby ze skóry.
Na ciep³± we³nian± sukniê by³a zak³adana lekka, nie barwiona tunika
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik o d³ugo¶ci siêgaj±cej kolan. W przypadku Lady Altay uszyta by³a z 'dzikiego jedwabiu' o prostym p³óciennym splocie.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik naturalne kolory mog± byæ zró¿nicowane w zale¿no¶ci od pokarmu motyla
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik - nie powinien to byæ jednak typowy, g³adki jedwab chiñski, b±d¼ 'Milanówek'.
CYTAT
Istnieje wiele gatunków du¿ych motyli z rodziny pawicowatych (Saturniidae), nale¿±cych do rodzaju Antherea (np. jedwabnik dêbowy), Philosamia (np. jedwabnik autajski), czy Telea (np. pawica), które zarówno w stanie dzikim, jak i na wpó³ udomowionym, dostarczaj± pospolitszych gatunków jedwabiu (np. szntungu i grubego jedwabiu znanego pod nazw± tussah, wyrabianego z kokonów dzikiego jedwabnika bengalskiego). Hodowany jedwabnik morwowy (Bombyx mori), którego rodowód gubi siê w staro¿ytno¶ci kultury Chin, obecnie nieznany jest w stanie dzikim.
[...] Jedwab naturalny [...] zawiera tak¿e pewne ilo¶ci tyrozyny. W³a¶nie ten aminokwas powoduje stopniowe ¿ó³kniêcie jedwabiu naturalnego.
Rêkawy by³y d³ugie z mozliwo¶ci± schowania d³oni, wykrój na g³owê okr±g³y, na dole wstawione dwa kliny dla poszerzenia. Krawêdzie zosta³y obszyte czerwon± ta¶m±, szwy natomiast czerwonym sznureczkiem - mo¿na tutaj zastosowaæ ¶cieg 'sznureczkowy'
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik- wykorzystujê go z du¿ym powodzeniem jako ¶cieg ozdobny i konstrukcyjny, równie¿ przy zszywaniu tkanin. Przy starannym wykonaniu wygl±da w³a¶nie jak sznureczek.
Czy tunika by³a ozdabiana ¶ciegiem sznureczkowym - nie wiem - w opisach jest sznureczek 'przykrywaj±cy' szwy. U¿ywam zaproponowanego rodzaju szwu od d³u¿szego czasu. Wiem, ¿e jest najprawdopodobniej pochodzenia 'wschodniego' i na pocz±tku IXw ne zawêdrowa³ do Skandynawii poprzez Birkê. Kiedy i gdzie by³ zastosowany pierwotnie - nie mam ¿adnych danych. Po na³o¿eniu ¶cieg ten wygl±da jak przyszyty sznureczek i dopiero dok³adna analiza mo¿e wykazaæ, ¿e jest to ¶cieg. Uzna³em, ¿e gdybym mia³ przyszywaæ sznureczek to raczej u¿y³bym lamówki jak przy obrêbianu zewnêtrznych krawêdzi tuniki. Mo¿e to byæ b³±d - jednak nie s±dzê jednak, aby by³ powa¿ny.
Trzy tuniki znalezione w pochówkach a³tajskich jak i w innych dalszych znaleziskach by³y szyte w/g tego samego typowego wykroju.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik jednakowego dla kobiet
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik - Lady Altay, jak i mê¿czyzn
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikPolska nazwa handlowa 'dzikiego jedwabiu' - jedwab naturalny tussowy. Niestety nie znalaz³em nigdzie w ofercie e-sprzeda¿y. W zastêpstwie 'dzikiego jedwabiu mo¿na u¿yæ tkanin bawe³nianych.
Bureta jedwabna - niebarwiona, o splocie p³óciennym - s±dzê, ¿e mog³aby byæ zaakceptowana. Zreszt± lepiej jest u¿yæ materia³ gorszy ni¿ lepszy - chodzi o wygl±d (splot, faktura), a nie u¿ycie wspó³czesnych 'sztucznych' surowców.
Rekonstrukcja codziennych nakryæ g³owy mo¿e stanowiæ pewien problem, otó¿ znaleziska z Pazyryk obejmuj± g³ownie ceremonialne nakrycia g³owy - bogato zdobione i odwo³uj±ce siê do wierzeñ zwi±zanych z szamanizmem. S± to przedstawienia zoomorficzne
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik, lub zwi±zane z symbolicznym przedstawienie Drzewa ¯ycia.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Oznacza³y status danej osoby i przynale¿no¶æ do okre¶lonej grupy spo³ecznej. Nie jeste wykluczony bezpo¶redni zwi±zek z ceremonia³em pogrzebowym.
CYTAT
Войлочный шлем был парадным (он же погребальный) головным убором, о чем могут свидетельствовать находки в "замерзших" захоронениях мужчин на Укоке и других, более простых шапок. Их обычно укладывали у плеча. Для высоких головных уборов пазырыкских мужчин и женщин в погребениях было отведено до 1/3 длины погребальной камеры, ложа или колоды. В погребениях саглынской и улангомской культур (соседей пазырыкцев )погребенные располагались головой почти вплотную к стенке камеры, что может являться косвенным свидетельством отсутствия у них высоких головных уборов.
Пазырыкские воинские шлемы - один из важных маркеров, указывающий исследователям на культурную принадлежность их владельцев и их социальный статус. А для самих пазырыкцев их насыщенные символами шлемы, были знаком принадлежности к единой общности, показателем их положения в обществе, оберегами и помощниками.
N.V. Polosmak (Novosibirsk, Institute of Archaeology and Ethnography SD RAS) Warrior's helmet of PazyrykMo¿liwe jest wykorzystanie dwóch znalezisk: mêskie nakrycie g³owy
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik ze zbiorów
State Hermitage Museum :: Southern Siberia/Pazyryk do wykonania pos³u¿y³ filc, skóra - widoczne s± ¶lady aplikacji i innych ozdób
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik. Mo¿liwe do wykorzystania motywy mo¿na znale¼æ m.in. w pokryciach siode³ i innych filcowych 'dywanikach'. Czapka by³a szyta z dwóch jednakowych kawa³ków filcu o wymiarach tak dobranych aby dobrze przylega³a do g³owy i zas³ania³a uszy - paski wystarczaj±co d³ugie aby swobodnie mo¿na by³o je zawi±zywaæ pod brod±. Uwa¿am, ¿e mo¿na jej u¿yæ dla wojowiczych Koczowniczek.
Typowo damska czapka
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Woman's fur headdress from Pazyryk in the Altai, decorated with lozenges and a diadem of cockerels.
From Sergei Rudenko, "Frozen Tombs of Siberia", 1970. wykonana z ko¿uszka i ozdobiona aplikacjami w kszta³cie rombów oraz diademem z figurkami kogutów
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik. Ca³o¶æ do¶æ ³atwa do wykonania i 'malownicza' - 'trochê' pracy z aplikacjami i diademem. Rozmiar czapki 30 x 50 cm
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikNa d³ugie filcowe skarpety z miêkk± skórzan± podeszw± by³y/mog³y byæ zak³adane cieplejsze i solidniejsze buty
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik wykonane ze skóry, tekstyliów, filcu/woj³oku lub futerka/ko¿uszka. Podeszwy zosta³y ozdobione ornamentem wykonanym z kawa³ków metalu (cyna, stop cyny z o³owiem) i koralików z pirytu. Poza funkcj± ozdobn±, nie bez znaczenia jest strona u¿ytkowa - ochrona przed przecieraniem siê podeszwy i w³a¶ciwo¶ci 'przeciwpo¶lizgowe'
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik.
Próbuj±c uszyæ tego rodzaju buty najpierw nale¿a³by uszyæ czê¶æ 'tekstyln±'
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikpodobnie jak wcze¶niej opisane skarpety lub adaptowaæ np. taki wykrój
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik.
Nastêpnie uszycie czê¶ci skórzanej wraz z podeszw± - mo¿liwy do wykorzystania wykrój
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik - od strony wewnêtrznej s± dwa ciêcia pozwalaj±ce lepiej 'wyprofilowaæ' but, aby lepiej trzyma³ siê stopy. Nastêpnie po³±czyæ w jedn± ca³o¶æ.
Wierzchnim okryciem by³a szuba/kaftan o do¶æ specyficznym wykroju. Szyta by³a z dobrze wyprawionej skóry owczej, wyprawionej skóry lub filcu i w przypadku stepowej arystokracji bardzo bogato zdobiona. Z wierzchu mog³a byæ pokryta materia³em, m.in dziki jedwab. Przyk³adem takiej rekonstrukcji jest praca wykonana przez rekonstruktorów i archeologów z Kazachstanu w roku 2004
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Rekonstrukcja zosta³a wykonana na podstawie konkretnych znalezisk i mo¿e byæ wzorem do na¶ladowania
Amazonka z Pazyryk. Oczywi¶cie wszystko zale¿y od statusu spo³ecznego odtwarzanej postaci. Alternatyw± mo¿e byæ proste okrycie je¼d¼ca koczownika
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik. Krótka szuba, bez ko³nierza - wykonana z dobrze wyprawionej owczej skóry z futrem do wewn±trz, by³a zak³adana na go³e cia³o. Ciekawostk± jest doszyty z ty³u 'ogon' z owczej skóry o wymiarach 57 x 49 cm. Szuba by³a ozdobiona kawa³kami wyprawionej skóry, futrem z sobola, kitkami z z zabarwionego na czerwono koñskiego w³osia, oraz czarnn± skór± z ¼rebaka. Nie by³o ¿adnych przyszytych zapiêæ, jedynie u¿ywane by³y do przepasania dwa rzemienie zapinane na drewniane ko³eczki. Jeden z rzemieni '³uczniczy' do mocowania filcowego pojemnika na ³uk i strza³y
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik i drugi g³ówny na. którym by³ mocowany czekan i kind¿a³.
Do szuby by³y przyszyte d³ugie i w±skie rêkawy, zwi±zywane razem tworzy³y co¶ w rodzaju kieszeni na drobiazgi - wtedy okrycie by³o tylko narzucane na plecy. W pochówkach z Pazyryk nie znaleziono rêkawic - tê funkcjê pe³ni³y prawdopodobnie za³o¿one daleko na d³onie d³ugie rêkawy.
Nie zawsze okrycia te by³y tak 'prosto' zdobione - jedna z szub znaleziona w A³taju mia³a naszyte ozdoby w ilo¶ci: 8000 drewnianych i 3000 skórzanych 'aplikacji' - wszystkie pokryte foli± ze z³ota. Szuba uszyta by³a z barwionego na ró¿ne kolory futra (¿ó³ty, czerwony i zielony) i mia³a na tyle w±skie rêkawy, ¿e mog³y pe³niæ tylko funkcjê ozdobn±.
AltayRównie¿ szuba Lady Altay by³a bogato zdobiona w aplikacje ze skóry przedstawiaj±ce zwierzêta i ró¿ne kawa³ki futra.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik - przyk³ad zdobienia rêkawa. Dodatkowo mo¿na uszyæ okrycie/p³aszcz z filcu/woj³oku z otworami na rêce
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik - przydatne w trudnych warunkach pogodowych.
СКИФЫ Строители степных пирамидpozdrowienia Vislav