witam
od pewnego czasu blizej zainteresowalem sie lucznictwem azjatyckim i o ile na temat lukow znalazlem mnostwo materialow, to stosunkowo niewiele poswiecone jest strzalom
najczesciej sa to informacje ogolnikowe, bez ikonografi itp
moze ktos zna linki stron, ksiazki, czy filmy traktujace o sposobie wyrabiania i rodzjach strzal uzywanych na wielkim kontynencie azjatyckim (najbardziej interesuje mnie lucznictwo tureckie u szczytu potegi, ale tez mongolskie, perskie itd)
bede bardzo wdzieczny za pomoc
pozdrawiam
Daniel

Gastona Phoebusa ilustrowano w warsztacie zwi±zanym z Angli±, wiêc raczej oczywiste jest, ¿e u¿ywaj± sposobów charakterystycznych dla Anglii i Francji. Jak ju¿ zaznacza³em - sposób angielski to jedyny pewnik jak na pó¼ne ¶redniowiecze i ³uk równikowy. Tylko, ¿e mówimy teraz o Polsce, o zapiskach cechowych oraz rachunkach za wykonany sprzêt.
Albo w Polsce u¿ywano ³uków refleksyjnych na powszechn± skalê, albo jednak u¿ywano ko³czanów do ³uków równikowych, albo zapiski s± w jaki¶ sposób myl±ce (co te¿ jest prawdopodobne).

Tak czy inaczej:
Przyzwoicie jest nosiæ strza³y albo po angielsku, albo "po wschodniemu", bo na to s± bezsprzeczne dowody.

Witam!!!

Do postu Owena, strza³y które trzyma siê za paskiem mog± siê wygi±æ, a strzela z takiej powyginanej strza³y

A po normañsku? W Osprey`u (Normans) pojawia siê ³ucznik maj±cy ko³czan przy pasku.

Pozdrawiam

Hej

ad1) uwa¿asz ¿e nasi ancestorzy byli g³upi i mniej siê orientowali w praktycznym polowaniu ni¿ ty?? Je¶li mamy takie ¼ród³o a brak innego raczej trudno je podwa¿yæ.
ad2) ten rysunek w ospreyu to imaginacja rysownika opieraj±ca siê na mniemaniu ¿e jacy¶ ³uczny tam powinni byæ. Radzê przeczytaæ podpis pod obrazkiem.
Pozdrawiam

Witam!!!

Nie uwa¿am, ¿e w ogóle byli g³upi(...), tylko ¿e byli praktyczni.... za paskiem za du¿o strza³ nie zmie¶cisz, a przynajmniej mniej ni¿ w ko³czanie, a w±tpie ¿e na polowanie szli z trzema strza³ami

Pozdrawiam

Hej
Có¿ w±tpliwo¶ci to twoja osobista sprawa ka¿dy ma jakie¶ (i bardzo dobrze). Ale póki nie mamy innych ¼róde³ nie gdybajmy.
Pozdrawiam

fajny temat ale przeczytalem na razie tylko kawa³ek

Na makatce z Bayoux s± równie¿ postacie z ko³czanami na plecach.
W ksi±¿ce Wernera jest fragment ryciny, autor nieznany, na tle panoramy Krakowa ³uczni konny z rurowym ko³czanem na plecach, wyglad sugeruje raczej polowanie niz zbrojnych. ale ogoleni sposob narysowania luku - jakby zawieszonego w powietrzu za je¼d¼cem - kaze byc ostroznym. Muzeum Narodowe w Krakowie

ale w sumie wiekszo¶æ przedstawieñ ko³czanów na plecach to dotyczy indian pó³nocnoamerykanskich
ja osobiscie nie pamietam przedstawienia lucznika z np. okresu wojny 100-letniej z kolczanem na plecach. Musze pogrzebac.

co do polowania uwa¿am, ¿e tych kilka strza³ w rêku wystarcza ja nie polowa³em z ³ukiem ( w ogóle nie polowa³em ) ale du¿o razy podchodzi³em zwiêrzêta aby je obserwowaæ (takie zboczenie zawodowe).
Teoretycznie mo¿na ustrzeliæ kilka saren z chmary dobrze wybieraj±c sztuki (i dobrze bêd±c ustawionym z wiatrem, w odpowiednim terenie i dobrze znaj±c zaqchowanie zwierz±t) ale tak naprawde tego siê nie robi³o bo poedynczy mysliwy tego nie potrzebuje ani nie potrzebowa³, a jak grupa ludzi robi³a zbiorowe polowanie (w celu zrobienia zapasów np na zimê a czê¶ciej na wyprawê) to takie zbiorowe polowanie wygl±da³o raczej trochê inaczej.
Wspó³cze¶nie bardzo popularne w¶ród my¶liwych ³uczników s± "magazynki" na strza³y montowane bezpo¶rednio do majdanu ³uku. Tam siê mie¶ci kilka strza³, ja widzia³em max sze¶æ ale najpopularniejsze by³y od 3 do 5.

Pozdrawiam

Dyskusyjne. Na pewno na pasie prze³o¿onym przez ramiê (ten br±zowy), ale wygl±da raczej na prowizorycznie przerzucony.


Tu te¿ kiepsko, no chyba, zê nie widze (nie wykluczam)


Tu te¿ nie, ale s± ca³kiem zabawne pojemniki stoj±ce obok strzelców. J

Jak dla mnie jeden ko³czan miotaj±cy siê facetowi dooko³a jego osoby. Wisi lu¼no na szyi.
Oczywi¶cie to rzecz w której mo¿na by siê zastanawiaæ, choæ sk³aniam siê zdecydowanie ku temu, ¿e to nie jest "na plecach". Ale moze ktos co¶ jeszcze znajdzie.
Przy okazji - gdzie w³asciwie s± ci kusznicy?


O jakiej ksi±¿ce mówimy?


Moim zdaniem - nie ma.

jeszcze o roznych sposobach noszenia kolczanow...

W ksiazce "The historical encyclopedia of costume" autorstwa Alberta Racineta (wyd. 1988, Londyn) znalazlem rysunki szkockich lucznikow z lukami prostymi (na oko 150 cm) z kolczanami mocowanymi DO PASA po prawej stronie.

A co do kolczanu na plecach...
Wprawdzie nijak to sie ma do sredniowiecza, ale sa w tej ksiazce przedstawienia:
- asyryjskich lucznikow na rydwanach z kolczanami na plecach
- rysunek Hindusa z XIX w. z kolczanem na plecach i lukiem refleksyjnym rowniez w jakis sposob zamocowanym na plecach (prawdopodobnie ze spuszczona cieciwa)

Nie wiem czy i na ile mozna ufac tej ksiazce. Prosze o opinie

Jak ju¿ pisali¶my i za Rzymian nosi³o sie ko³czany na plecach. prynajmniej do III w.n.e.

Ale tych Szkotów to bym obejrza³. :-)

A mo¿esz podaæ ¼ród³o tego rysunku hindusa z ko³czanem na plecach?
S± te¿ dwa przedstawienia Tatarów Krymskich (albo z jakiej¶ innej ordy??) z ko³czanami na plecach ale jedno to znany polski malarz z XIX w a drugiego nie mogê z powrotem namierzyæ ale to chyba by³ jaki¶ zachodni i chyba nie maj±cy bezpo¶redniego kontaktu z Tatarami cz³owiek.

Co do polowania jeszcze wracaj±c to przegrzeba³em temat i jak dla mnie jest to raczej jasne. Przy polowaniu indywidualnym z podchodu, kilka strza³ w rêku, tak poluj± do dzisiaj ludy nazywane mniej cywilizowanymi. Co innego polowania zbiorowe, które by³y ró¿nie organizowane. Np. zbiorowe konne polowania z ³ukami to w¶ród niektórych rzecz popularna ludów Syberii do koñca XIX wieku.

z tym cofaniem siê w historii to nie zapêdzajmy siê za daleko bo jeszcze dojdziemy do wniosku, ¿e Anglicy wbijaj±c strz±³y w ziemiê (aby je mieæ pod rêk±) wywodz± ten zwyczaj od ko³czanów umocowanych do rydwanów (te¿ by³y pod rêk± na poziomie "pod³ogi") albo jeszcze co¶ bardziej rewolucyjnego.

po kolei:

-dla Wotawy szkoci (tak w srodku strony), nr 8: "archer from the Maclaurin clan, wearing a conical helmet and a silk doublet underneath a coat of a chain mail", nr 12: "archer of the MacQuaaries clan, wearing a doublet that has been slashed at the shoulders"

-dla Abrata Hindus (w gornym rzadku drugi z lewej): "A Rajah of Gingy in the Karnataka, a follower of Wishnu. The folds of his fine silk headdress are wound tightly, leaving the ears exposed, and a small shield of rhinoceros hide and a bow and quiver hang from his shoulders"

A jo do roznych sposobow noszenia kolczanow to dodatkowo ci Asyryjczycy, o ktorych wspominalem z kolczanami na plecach, ale na koniach, nie rydwanach - cos mi sie pochrzanilo (na gorze) oraz inni Asyryjczycy z kolczanem pod lewa pacha (drugi rzad od gory, druga postac od prawej), a takze pieszy z kolczanem na plecach (trzeci rzad od gory, druga postac od lewej).
(do Abrata - to nie tak, ze chce cos kombinowac i mieszac Anglikow z Egipcjanami, ale po prostu z wlasnej ciekawosci to tutaj zamieszczam, bo mnie ten problem interesuje i tyle)

I to, o czym Abrat mowil z kolczanami na rydwanach:
- Asyryjczyk na rydwanie z kolczanem (trzeci rzad od gory, pierwsza postac od lewej)
- Egipcjanin na rydwanie (gora po lewej)

Sprawdzilem dokladnie te ksiazke. Wydanie bylo co prawda 1988, ale jest to poprawione i przeedytowane wydanie "klasycznej pracy" Alberta Racineta z 1888 roku. Nie wiem wiec na ile mozna temu ufac...

pozdrawiam

i jeszcze Egipcjanie

Zamie¶ci³am posta z nurtuj±cym mnie pytaniem w temacie polskich ³uków ¶redniowiecznych, ale chyba go przeklejê tutaj - przepraszam bardzo, ale umknê³o mi to Pogotowie Historyczne

A wiêc lecia³o to tak:

Witam!
Jestem raczej ma³o szczê¶liw± posiadaczk± bisoka krymsko-tatarskiego. Bardzo dobrze zdajê sobiê sprawê z tego, ¿e ³uki tego typu s± raczej ma³o historyczne, niestety nie mogê sobie na razie pozwoliæ na kupno czego¶ bardziej odpowiedniego z przyczyn finansowych (chyba, ¿e uda³oby mi siê owego bisoka sprzedaæ/wymieniæ tak, abym nie musia³a dop³acac do prostego ³uku drewnianego, który pasowa³by mi do IX-XIw w s³owiañszczyznie).

Mam wiêc pytanie nastêpuj±cej tre¶ci - czy pojawiwszy siê na imprezie wczesno¶redniowiecznej z wy¿ej wymienionym bisokiem, mimo przyzwoitego stroju, ryzykujê natychmiastowe w³±czenie mojej skromnej osoby do kategorii MRRROKU? Smile
Bardzo chcia³abym tego unikn±æ...

Mi³ko - luz.
Duzo tu gadamy, ale jak ju¿ by³em ³askaw kiedy¶ zaznaczyæ, ³ucznictwo jest za¶ciankowe i mroczne z zasady organizatorskiej. Idywidualne postaci czasem stoj± na bardzo wysokim poziomie, ale na razie "bisoki" to standard i rzadko kto wogóle ma jakiekolwiek ambicje historyczne. Historycznie atrapy ³uków refleksyjnych pasuj± bezproblemowo na ¶redniowiecze i na ziemie polskie. Czy akurat krymsko-tatarski? Trudno powiedzieæ, zwa¿ywszy, ze trudno ustaliæ na ile bisokowy krymsko-tatarski powtarza wzory historyczne. Jak na mój gust - s³abo, ale na razie po prostu trudno o co¶ lepszego (osobi¶cie wola³bym np. "grozery" w podobnych cenach, ale to rzecz gustu).

Je¶li rzeczony "bisok" ma oklejenie skór±, to wogóle - spoko. Nie s±dzê, by kto¶ mia³ wy¿sze wymagania.
A szkoda, swoj± drog± :-D...

Wielkie dzieki za odpowiedz
Ja mam aspiracje historyczne, bo glownie dlatego sie w to wszystko bawie. I z biegiem czasu chcialabym, aby mialo to coraz lepsze rece i nogi, nie tylko w moim wydaniu.
Postaram sie wtedy o luk z gatunku tych nie-mrrrocznych
Pozdrawiam

Hmm...
Widzê, ¿e nie by³o mnie na forum du¿o czasu i du¿o siê pozmienia³o.
Równie¿ jestem posiadaczem krymo-tatara. Wiem, ¿e jaki ten ³uk jest, ka¿dy widzi , ale na razie nie staæ mnie na co¶ lepszego, a wystarcza mi na razie i jestem z niego nawet zadowolony. Przyznam, ¿e czêstotliwo¶æ mojego bywania na ró¿norakich imprezach jest niska, wiêc na razie po prostu nie inwestujê w co¶ nowego. Zreszt± teraz wiecej bêde na imprezach strzelaæ z aparatu ni¿ z ³uku, ale zawsze pozostanie to moja pasja . Pozdrawiam!

Hmmm potrzebujê pogotowia historycznego :] ... mam nadziejê ¿e wkrótce bêdê nale¿a³ do XIII wiecznego bractwa ( Europa Zachodnia) ... Jakie ³uki oraz pojemniki na strza³y ( ko³czany ? ) nadaj± siê dla mnie ?

EDIT. Dobra ³uk juz wiem jaki kupiæ ... Tylko teraz je¶li chodzi o ko³czany... Wg. mnie to najwygodniejszy sposob noszenia strza³ na bitwie... Wiem, ze w XIII wieku ³ucznicy angielscy nosili je za paskiem ale dla mnie to niezbyt wygodne ... Wiêc czy bedzie historycznie dla mnie miec jednak ko³czan okr±g³y przewieszony przez ramie ? Prosze o odpowiedzi ...

EDIT. WIdze ze nie jestescie zbyt pomocni dla poczatkujacych ... Moze na to odpowiecie ... Czy buty "wojtahy" s± odpowiednie dla XIV lub XV wiecznego ³ucznika angielskiego ?http://www.farmerownia.prv.pl/ w "oferta" potem :"ci¿my"

Witam!!!!

Gdyby¶ przeczyta³ ten temat to Twoje w±tpliwo¶ci by siê trochê rozwia³y...
Buty wydaje mi siê w miarê dowolne.

Pozdrawiam

Jaki ³uk najbardziej nadaje sie dla mnie , jako osoby odtwarzaj±cej XV wiecznego lucznika angielskiego od pana Bisoka ? Angielski prosty, profilowany czy z lekkim refleksem ? Osobi¶cie najbardziej mi zalezy na refleksowanym...

Witam!!!

Jak odtwarzasz ³ucznika angielskiego to ¿aden- powód- angielscy ³ucznicy u¿ywali ³uków drewnianych o przekroju D, a te na stronie Bisoka s± laminatami i na dodatek s± p³askie(flatbow).

Pozdrawiam

No ale nie mo¿na mieæ troche niehistorycznego ? Z tego co obserwujê to co druga osoba ma ³uk Bisoka ... W takim razie jego ³uki nadaj± siê dla kogo ( jakiej odtwarzanej postaci) ?

Witam!!!

Do odtwarzania siê nie nadaj±...
Do uprawiania ³ucznictwa tradycyjnego- jak najbardziej...

Pozdrawiam

No to ja siê zapytam.

Wiele osób ma z³± opinie do ³uków leszczynowych, ale je¶li wyszed³ bym na takir turniej z fajnie zrobionym Longbowem z leszczynki to czy by³o by to na miejscu? - naci±g za³ó¿my tam 20kg ¶rednia powtarzalno¶æ. Strzela³em z 'Diany' Bisoka wszystko fajnie ale jako¶ mnie ten ³uk nie satysfakcjonuje, wola³ bym standardowy robiony ¶redniowiecznymi metodami ³uk (niewa¿ne z czego), bo te laminaty to mi nie podchodz±. Czy taki ³uk da redê innym czy lepiej sobie daæ spokój (³uk od znajomego z leszczynki strzela³ na jakie¶ 120m i 15kg naci±gu)?

tak w ogóle to pytanie jest ¼le postawione. Je¶li strzela i je¶li ma odpowiedni wygl±d to co za problem? Skoro dopuszczane s± ³uki z w³ókna szklanego to z leszczyny te¿. Chodzi mi o ³uk zrobiony z leszczyny a nie kawa³ek okr±g³ego patyka leszczynowego owiniêtego w kilku miejscach skórk± czy futerkiem - choæ rolê ³uku te¿ mo¿e spe³niaæ.
Dobrze zrobiony ³uk leszczynowy ca³kiem przyzwoicie strzela.

I moja odpowied¼: to Ty masz daæ radê innym a nie ³uk, to tylko narzêdzie
Jest taka anegdota o starym indianinie, który dosta³ do rêki nowoczesny karabin (winchester czy inne ówczesne cudo) popróbowa³ i w nic mie móg³ trafiæ nawet w blisko stojace drzewo. Potem wygrzeba³ ze skórzanego zawini±tka starego ska³kowego kentucky, którego zdoby³ w pierwszej swojej walce z bia³ymi, z po³upan± kolb± i krzyw± luf± i trafi³ za pierwszym razem w lec±cego ptaka.

powodzenia
Abrat

OK kolejne pytanie jak zrobiæ tak± ciêciwê, czyta³em ¿e trzeba lnu i wosku, pytanie? Jak to uple¶æ, bo nici lniane mam, wosk zwyk³y i pszczeli równie¿? Gdzie mo¿na znale¼æ instrukcje?

Pozdrawiam.

Tu: http://draby.pl/godne_polecenia/zakurzona_...html#³ucznictwo
A "³uczarz" to siê tak pisze

Tak wiem ale zorientowa³em siê troszeczke za pó¼no . Która ksi±rzka opisuje to?

W tych jest najwiêcej o robieniu ³uku:
Tytu³: "Longbow. A social and military history.". Autor: Robert Hardy.
Tytu³: "The Heritage Of The Longbow". Autor: Pip Bickerstaffe.
Tytu³: "£uk. Drewniany ³uk ¶redniowieczny." Autor: Jaros³aw Jankowski.

Dziêki mam 'Drewniany ³uk ¶redniowieczny' - i tam jest opis jak wykonaæ "maszynê" do robienia ciêciw... troche bêdzie roboty.

Ok kolejne pytanie czy i jesli to jak - woskowano ³uk, ile warstw jak, wcierano itp?

D¿em bobry!!

Z tego co wiem i czyta³em, to raczej nie woskowano ³uków. Najczê¶ciej pokrywano je olejem lub pokostem lnianym za pomocê lnianej szmatki, Indianie pó³nocnoamerykañscy konserwowali ³uki za pomoc± mazi z mózgu bizona.

Witam!!!

Czy istniej± jakiekolwiek bli¿sze dowody, mo¿e eglemplarze, na u¿ywanie ³uku przez zakonników Szpitala Naj¶wiêtszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie?? Jak ju¿ to pewnie bracia s³u¿ebni u¿ywali ³uków w boju, mo¿e bracia rycerze podczas polowañ??

witam!!!

Widaæ nikt siê nie kwapi do odpowiedzi... Ale mo¿e mi ktos powie jak wyrabiano takie groty?? Bo nie wydaje m siê, ¿e s± kute... sam te¿ kujê groty jak by co ... mo¿e odlewane????? Aha fotki pochodz± ze stron:
http://www.allegro.pl/item99611434_grot_z_...tyczny_rrr.html
http://www.allegro.pl/item99613159_grot_z_...tyczny_rrr.html

a ja sie zapytam z innej beczki .. czy do strzal luczniczych uzywano byly lotki skorzane a jesli tak to w jakich okolicach czasowych.?

Witaj Ianuss

Warto czasami przejrzeæ spis tre¶ci dzia³u http://www.freha.pl/index.php?showtopic=9640

pozdrowienia Vislav

witam.
przepraszam .ale po przejzeniu dzialu o lucznictwie w XIIIw. robieniu strzal samodzielnie i jeszcze paru miejsc od poczatku do konca oraz zadaniu pytania w szperaczu troche stracilem cierpliwosc ..zw³aszcca gdzy w temacie przez 2 strony sa czcze gadaniny o wyzszosci swi±t bozego narodzenia nad swietami wielkiej nocy.
nie mniej jednak dziekuje.

witam

i to jest te¿ problem tego forum
ale aby by³o bez czczej gadaniny to nie soptka³em siê z zapisami o takich strza³ach do ³uku, za to w be³tach do kuszy jak najbardziej, cienka sztywna skóra lub pergamin
pozdrawiam
Abrat

Witam,

Czy taki strój, jaki noszê na za³±czonym zdjêciu jest poprawny (tudzie¿ w jakim stopniu jest poprawny) dla ³ucznika z drugiej po³owy XV wieku (tudzie¿ czy jest on poprawny dla ³ucznika z jakiegokolwiek wieku), bo nie chcia³bym narobiæ sobie siary pokazuj±c siê w nim na jakims turnieje, gdzie przyk³ada siê wagê do ubioru. Tak w ogóle to to ma byæ strój stra¿nika miejskiego z Lubania z czasów Zwi±zku MIast £u¿yckich (nie bêdê wnika³ w szczegó³y bo szerzej to zagadnienie jest opisane w tamecia z najemnikami). Z tego, co na zdjêciu niekoniecznie jest widoczne:
- spodnie we³niane z saczkiem (nie do pasa ale te¿ powy¿ej pó³dupków) dowi±zane do lnianej kamizelki dubletowej,
- przeszywka (bardzo cienka) te¿ lniana, wi±zana rzemykami,
- buty jak widaæ (na podeszwie skórzanej).
Czy historyczna by³a by do tego czapka robinhoodka?
Nie krêpujcie siê z krytyk± (mam ambicje coraz bardziej, z czasem i ma³ymi kroczkami, uprade'owaæ strój do wiernej rekonstrukcji hostorycznej).
Acha i jeszcze jedno - moja g³upia mina nie jest ani elementem stroju, ani wyposa¿enia, ani prób± odtwarzania ¶redniowiecz, tak wiêc nie oczekujê komentarzy do niej (bêd± traktowane jako offtopic) .

Ostatnio wszed³em w posiadanie sporej ilo¶ci rogów krowich i zaczê³o mi ju¿ brakn±æ pomys³ów, na co mo¿na by je przerobiæ. Przegl±daj±c forum napotka³em wzmianki o zekierach. Po zapoznaniu siê z tematem i przewertowaniu neta zabra³em siê za "produkcjê" .
Oto zdj±tka moich tworów :

http://re_action.fm.interia.pl/a.jpg
http://re_action.fm.interia.pl/b.jpg
http://re_action.fm.interia.pl/c.jpg

Czy wed³ug was wszystko jest ok, czy widzicie jakie¶ powa¿ne niedoci±gniêcia?
Ca³y czas je udoskonalam i mam nadziejê, ¿e podzielicie siê swoj± wiedz±.

Re - Stasiek : zekier ma byæ funkcjonalny, skoro wiêc da siê zahaczyæ i wypu¶ciæ ciêciwê - to jest O.K.

K³aniam.

Witam. Czy kto¶ wie czy do wykonania gryfów ³uku mo¿na u¿yæ rogów jelenia i czy bêdzie to rozwi±zanie historyczne ?

Czy tutaj wogóle kto¶ zagl±da ??? A mo¿e moje pytanie by³o wybitnie g³upie..?

Mam pytanie czy kto¶ mo¿e mnie o¶wieciæ jak nazywa³ siê rzemie¶lnik zajmuj±cy siê wyrobem ³uków??

£uczarz....

Witam wszystkich,mam pytanie czy taki ³uk jak na za³±czonych zdjêciach zawiera du¿o ra¿±cych niezgodno¶ci historycznych a jesli tak to jakie ? Bêdê wdziêczny za odpowiedzi.

Zapomnia³em dodaæ ciêciwa jest niehistoryczna ,to wiem sam , robi³em j± w warunkach polowych z jedynych dostêpnych materia³ów.

Witaj Abadangs. Ja te¿ posiadam taki ³uk (identyczny). Dlamnie on jest historyczny, no mo¿e jak by nie by³ poma³owany

Witam wydaje mi siê ,¿e rogi jelenia na gryfy nadaj± siê znakomicie ,oczywiscie po odpowiednim obrobieniu.

To co niehistoryczne:
1. Jest pomalowany
2. Ma majdan (tj. nie wygina siê na ca³ej d³ugo¶ci)
3. Gryfy ma wzmacniane wklejk±, co¶ a'la Bisok. XX w.

Ale jest z drewna a to du¿y plus