„Najstarsze grody polskie od koñca wieku VI do IX nie posiada³y pierwotnie innych umocnieñ poza palisad± z ostro zakoñczonych ko³ów, czyli
ostroko³em. W Sanoku ostrokó³ sk³ada³ siê z nie obrabianych grubych ¿erdzi sosnowych, natomiast w Gnie¼nie – z p³askich bierwion ³upanych, wkopywanych gêsto przy sobie. Otacza³a je fosa, której skarpy zabezpieczone by³y faszyn± z ³oziny. Z czasem obwarowania gnie¼nieñskie otrzyma³y drugi pier¶cieñ palisady od strony zewnêtrznej. Mniej wiêcej równocze¶nie przyjê³y siê
obwarowania drewniano-ziemne o konstrukcji tzw. przek³adkowej lub rusztowej, polegaj±cej na tym, ¿e wa³y wznoszono z bierwion pod³u¿nych i poprzecznych, nak³adanych na siebie tak, i¿ osi±ga³y odpowiedni±, znaczn± na ogó³ wysoko¶æ ( Popêszyce w pow. nowosoleckim, Klenica w pow. sulechowskim, Tum pod £êczyc± ). Mieszane za¶ formy wystêpowa³y w Stradowie i na Wawelu w Krakowie. […]
Oko³o po³owy X wieku ,[…], rozpowszechni³a siê najdoskonalsza odmiana konstrukcji rusztowej, tzw.
rusztowo-hakowa. Jej osobliwo¶ci± by³o wzmocnienie dolnych bierwion wyd³u¿onych przez podparcie i uchwycenie ich bocznymi, odpowiednio przyciêtymi, a podobnymi do haków, konarami drzewa u¿ytego jako k³ody poprzeczne. W ten sposób budowane wa³y tworzy³y potê¿ne, niezdobyte twierdze o ¶cianach zazwyczaj pochy³ych, które do³em posiada³y do 20 ( w Poznaniu ), a nawet 25 metrów szeroko¶ci ( we Wroc³awiu ), osi±gaj±c przy tym do 10m wysoko¶ci. Umocnienia takie lub podobne broni³y tak¿e Gniezna, Uj¶cia nad Noteci±, Santoka, Wolina, Gdañska, Ko³obrzegu, Lubusza, Opola i W³oc³awka.
W Poznaniu wa³y te zyska³y jeszcze zewnêtrzn±, pier¶cieniow± ³awê kamienn±, wzniesion± z drewnianych skrzyñ wype³nionych kamieniami, a od zewn±trz podpartych hakami, zastosowan± te¿ w Wi¶licy, Wolinie, Uj¶ciu nad Noteci± i Fordonie ko³o Bydgoszczy. […]
Prawie równocze¶nie, bo ok. IX wieku, wykszta³ci³a siê jeszcze
konstrukcja skrzyñcowo-zrêbowa; wa³y sk³ada³y siê bowiem z budowanych na zr±b izbic (skrzyñ) wype³nionych ziemi± i g³azami. T± technik± budowlan± pos³u¿ono siê w Kleszczowie Lubuskim, Gnie¼nie, K³ecku, Santoku, Opolu, Wolinie, a na Pomorzu stosowano j± jeszcze w XIIw.
Wej¶cie do opisanych grodów bronione by³o bram±-bron± o podwójnych wierzejach. W K³ecku brama szeroko¶ci 2,5 m wy³o¿ona by³a faszyn± i wymoszczona ³upanymi bierwionami. Nieregularnie rozmieszczone s³upy ¶cian podtrzymywa³y powa³ê. W Starym Bródnie bramê tworzy³y dwie ¶ciany przepo³owionych s³upów, przykrytych szerokimi ³upanymi bierwionami. Nad wyjazdem znajdowa³y siê drewniane sto³py, czyli wie¿e obronne, zwane sambrzonami. Wie¿e takie stawiano te¿ obok bramy, jak np. w IV grodzie Santoka.[…]”
„Historia sztuki polskiej – sztuka ¶redniowieczna” – praca zbiorowa pod red. Tadeusza Dobrowolskiego.
A dla niewtajemniczonych :
bierwiona to ciosane belki, posiadaj±ce w ogólnych zarysach przekrój zbli¿ony do czworok±ta ( prostok±t, trapez, romb).
Niestety nie posiadam zdjêæ na kompie. Jak tylko dorwê skaner, to wsadzê.
Pozdrawiam