Spis ro¶lin które wystêpowa³y w Polsce w XV wieku niekoniecznie by³y jedzone choæ jest to mo¿liwe
Dane oparte na kilku encyklopediach
Za niejadane uznawa³em z autoamtu np ro¶liny wystêpuj±ce we W³oszech, Cyprze a co do sprowadzania których nie by³em pewien (np cytryny od XI wieku napewno)
Zapraszam do dyskusji, uwag i uzupe³niania
zielone ok czerwone nie znane

OWOCE

jab³ko
gruszka
pomarañcza
cytryna
malina
jezyna
szyszki
kasztany ???
¶liwka
czere¶nia
brzoskwinia
daktyla
winogrona
porzeczka
agrest
poziomka

truskawka
banan
kiwi
ananas
pomidor
grapefrut


WARZYWA

marchewka
pietruszka
kapusta
ogórki
brukiew
miêta
siemiê lniane
jêczmieñ
przenica
ry¿
sa³ata http://www.przyroda.osiedle.net.pl/obrazy/...a_kompasowa.jpg
rzodkiew
groszek
bób
gryka
cebula
czosnek
rabarbar
buraki pastewne - liscie
rzepa
szparagi
grzyby
szyszki i p±ki ¶wierku (zielone, miekkie)
paki i kwiaty sosny
ba¼ki leszczyny
biel- brzozy i sosny
lebioda
pokrzywa
orzechy l a s k o w e
perz
dziêgiel
chrzan
chmiel
mak
jagody (nie borowki amerykanskie)
szczaw
ziola rosnace naturalnie


szpinak
rzodkiewka
kukurydza
ziemniaki
seler (XVIII wiek pocz±tki uprawy, lecz wystêpuje dziko)
papryka
fasola
kalarepa (XIX)
kalafior (XVI)
soja (Bba³kany)
dynia
cukinia (w³ochy)
patison
por (w³ochy, grecja)
broku³y (Cypr, W³ochy, Francja)

a co z soczewic±?
wed³ug encyklopedii PWN: "znana ju¿ w epoce br±zu, podstawowa ro¶lina ¿ywieniowa staro¿. Greków i Rzymian; obecnie uprawiana g³. w ¶rodk. i pd. Azji, pd.-wsch. Europie oraz pn. Afryce".

dlatego prosze o dopisywanie nie o kazdej roslince pamieatm nie kazda znam a mama ogrodnik niewiele tu pomagala:P
co do grekow i rzymian grecy i rzymianie znali np broku³y ale nie znalazlem nic o nich w Polsce

To ja dodam ry¿, o którym wspomniane jest w ksi±¿ce "¯ycie codzienne w miastach ¶l±skich XIV I XV w." (s.45).

Borg, nie powinienes wykluczac roslin hodowanych we Wloszech. W³ochy byly europejskim potentatem jesli chodzi o uprawe ryzu (zostalo im tak do dzisiaj). wiec skoro w³oski ryz jadano w miastach ¶l±skich XIV I XV w to tak samo moze byc z reszta roslin (chociaz to moze byc troszke w±tpliwe bo ryz latwo transportowac bo sie nie psuje a takia cukinia czy brokui³y mogly byc klopotliwe ze wzgledu na szybkie psucie)

Pozdrawiam


Troll

wyszedlem z zalozenia ze jesli cos zwiemy w³oszczyzna np por i przypisuje siê sciagniecie Bonie tego do Polski to jesli nie dokopie sie lub ktos mi nie podsunie zrodla gdzie pisze ze jedzono dana roslinke w Polsce w XV wieku to wole jej narazie nie wpisywac na liste znanych
To nie sa prawdy absolutne tylko punkt wyjscia
Pozdrawiam

Z mojej strony chcia³am jeszcze dodaæ do listy jarzyn, które wystêpowa³y w ¶redniowieczu w Polsce to ogórki, zarówno kiszone, jak i surowe. I oczywi¶cie kasza gryczana, jêczmienna "per³owa".
Zaczrepniête z: M. Lemnis, H. Vitry: W staropolskiej kuchni i przy polskim stole.

Nie wiem skad wzio³e¶ XVIII w dla selera gdzie w dekrecie "Capitulare Caroli Magni de villis " z roku 812 Karol Wielki zaleca "W ogrodzie poleca siê uprawiaæ wszystkie po¿yteczne zio³a : sza³wie, kminek , rozmaryn , kminek polny , any¿ek , heliotrop , czosnek nied¼wiedzi ,czarny kminek , gorczyce ogrodow± , rze¿uchê , miêtê , pietruszkê , seler , koper , koper w³oski , gorczycê ,cz±ber , mak , cebulê , szczypiorek i rzodkiew."
Rzymianie w I w. przyrz±dzali selery z pieprzem, lubczykiem , majrankiem , cebul± ,zapraw± rybn± i oliw±.
Wszystkie te zio³a napewno wystêpowa³y na terenie Europy sirodkowej je¶li nie powszechnie to napewno w ogrodach przy klasztornych i dworskich. Tak samo jest z warzywami znanymi we Francji czy W³oszech - napewno by³y uprawiane w klasztorach zwa¿wszy ¿e z zasady zawsze na pocz±tku pierwsi zakonnicy byli z tych krajów a raz zakosztowane specja³y pozostawa³y w uprawie.

zaznacza³em na pocz±tku ¿e jesli cos znali W³osi, Francuzi i inni a nie znalaz³em tego dziko rosn±cego u nas lub w znanych mi (przyznaje ma³o) przepisach to dla bezpieczenstwa mówi³em nie
To ma byc punkt wyjscia
Jesli Mirku mozesz chetnie przymjê pomoc w uzupe³nieniu tego. Przynajmniej do przysz³ego sezonu mamy czas.
Pomys³ z ¶ciaganymi zakonnikami jest wiarygodny ale prosi³bym o jakies dowody
na kuchni prawie sie nie znam ale sproboje to zebrac pogrzebac w zrodlach troche moge
Pozdrawiam


PS
Co do samego selera na podstawie encyklopedi PWN:
. korzeniowy uprawia siê (od XVIII w.) jako ro¶linê warzywn± ze wzglêdu na miêsisty korzeñ,
W Polsce w stanie dzikim ro¶nie tylko na Wyspie Uznam
Cieszy³bym sie jakby by³ popawny bo nawet lubie

Czyli wyja¶ni³ siê XVIII w. Poprostu wcze¶niejszy by³ seler naciowy zreszt± do dzi¶ popularny zw³aszcza w Europie po³udniowej i zachodniej

Czy " rzepa" i "czarna rzodkiew" to to samo?

Nie. Rzepa jest ¿ó³ta, ³agodniejsza w smaku.

Ejjj a gdzie arbuz??

Dzien bobry!
A wiecie co¶ mo¿e od kiedy zna siê u nas orzechy w³oskie i laskowe?
Te pierwsze za Cesarstwa Rzymskiego sprowadzono do Europy zach. i pó³nocnej, nie wiem jednak jak bylo na wschodzie. Brak mi info nt. leszczyny pospolitej i jej orzeszków...
Pozdrawiam gorrr±co!
Orzech

Leszczyna jest miejscowa, co oznacza znajomo¶æ jej od baaaaaardzo dawna.

Orzech w³oski - ¶redniowiecze, na XV wiek pasuje, wcze¶niej niezbyt - acz s± dane o orzechu rosn±cym w pogañskim jeszcze Szczecinie. Natomiast raczej nie by³ wtedy powszechnie uprawiany.

Czosnek - czosnek nied¼wiedzi jest miejscowy. Coby nie wyniszczaæ naturalnych stanowisk, proponujê zast±piæ zwyk³ym. W XV wieku znany.

Teraz zauwazylem nasza kochana cenzure... nie mowilem o czosnku tylko wlasnie o orzechach leszczyny... No ale dzieki wielkie, to pewno tez sie przyda:D
Pozdrowienia!
Orzech

Ok
kilka rzeczy dodalem do spisu g³ownie za: Moszynski "Kultura ludowa S³owian tom I"
tam tez sporo o tradycyjnych sposobach zdobywania pokarmu

co do arbuza pochodzi z Afryki, tylko za cholere nie umiem znalesc kiedy przywedrowal do Europy

Pozdrawiam

Witam
Truskawka nie mog³a byæ znana - wtedy jeszcze nie istnia³a!
Jest to najm³odsza ro¶lina sadownicza, powsta³a przez skrzy¿owanie 2 odmian poziomek (chilijskiej i wirginijskiej) w XVIII wieku.

dlatego tez jest wypisana na czerwono co znaczy tyle ze nieznana w XV wieku
prosze czytac uwaznie:)

Ja s³ysza³em, ¿e arbuz to juz XIw, ale jest to poparte tylko s³owami mojego kolegi wiêc proszê nie bijcie za mocno

orzechy l a s k o w e s± znane rzeczywi¶cie od baaardzo dawne, tzn. od mezolitu (10000 - 7000 lat temu), kiedy to zbierano masow dziko rosn±ce orzechy i mielono je na m±kê, bo uprawy zbó¿ nie znano jeszcze


edycja orzechów by Vislav

http://gallowglass.org/jadwiga/herbs/easte...uropeherbs.html szkoda ¿e po angielsku, ale za to s± ³aciñskie nazwy ro¶lin i z regu³y ¼ród³a na potwierdzenie wystêpowania od którego¶ wieku.

Danke

Mam takie pytanie, gdzie mo¿na znale¼æ jakie przyprawy byly dostêpne w Polsce w XIV-XV wieku, dok³adnie chcê dowiedzieæ siê czy byly u¿ywane go¼dziki cynamon.

Byly, sa w spisie zakupow Dworu Krolewskiego Jagielly i Jadwigi.
Z literatury lekkiej a tresciwej polecam: Krystyna Bockeheim "Przy polskim stole",wyd. dolnoslaskie, 1999r., ISBN 83-7023-661-8. Ksiazka omawia tradycje kulinarne i pokazuje ciekawe elementy zastawy stolowej od X do XXw.
Z przypraw na stol krolewski kupowano: pieprz kubeba, szafran, imbir, gozdziki, galke muszkatolowa i kwiat muszkatolwca, ryz(!), rodzynki, kmin wloski, cynamon, cukier trzcinowy, migdaly, anyz, zloto w platkach(do dekoracji i jako skladnik lekarstw).
PS. Te same przyprawy wymieniane sa tez w magazynach wiekszych zamkow krzyzackich.

Hej! wpad³ mi w rêce artyku³ M. Lata³owej, J. Jarosiñskiej i M. Badury Elbl±g ¶redniowieczny w ¶wietle dotychczasowych materia³ów archeobotanicznych [w:] Archeologia Polski t XLIII 1998r. z. 1-2 , w którym wymienione s± takie ro¶linki uprawne:
orzech w³oski XIII i XIV w.
jab³oñ XIII i XIV w.
czere¶nia XIV w.
wi¶nia XIV w
brzoskwinia 1 po³. XIV w.
¶liwa XIV w.
¶liwa lubaszka XIV w.
grusza XIV w.
winoro¶l XIII/XIV w.
proso XIII i XIV w.
¿yto XIV w.
cebula koniec XIV w.
koper 2 po³ XIII i 1 po³ XIV w.
seler 2 po³ XIII w.
pasternak 2 po³. XIII w
rzepak XIII i XIV w
kapusta czarna XIII i XIV w.
rzepa XIII i XIV w.
konopie XIII i XIV w.
chmiel XIII i XIII/XIV w
len XIII i XIV w.
mak XIII i 1 po³. XIV w.
figa XIII i 1 po³. XIV w.
ga³ka muszkato³owa XIII w.
pieprz czarny XIV w.
Pozdrawiam!
Vlasta

Co do roslin rosnacych w Polsce w XV wieku móg³bym pewno podaæ ponad tysiac gatunków;), moze tylko kilka gatuneczków ze sfery u¿ytkowej dopisze tutaj;)

1.Malva alcea - ¶laz zygmarek
zastosowanie: lecznicze, barwniki, tez ro¶lina magiczna;)

2. Lavathera thuringiaca - ¦lazówka turyngska:
zastosowanie: lecznicze, producka lin i powrozów

3. Allium scorodoprassum - czosnek wê¿owy:
zastosowanie: przyprawa, ¶rodek diagnostyczny;) (je¶li dosta³e¶ strza³a w brzuch, podawali czosnek - je¶li cuchnê³o z dziury w trzewiach znaczy³o to, ze masz dziurê w jelitach;))

4. Origanum vulgare - Lebiodka pospolita
zastosowanie: przyprawa (skutecznie zastêpowa³ w kuchni polskiej majeranek do czasu sprowadzenia tego ostatniego na nasze ziemie), lecznicza

5.Lithospermum officinale
zastosowanie: lecznicze, barwierske, magiczne;)

Literatura: Zbigniew Celka (kolega z zak³adu - Zak³adu Taksonomii Ro¶lin);) "Roslin naczyniowe grodzisk Wielkopolski". Poznan 1999

ps.szyszka to nie owoc ani tym bardziej warzywo
mieta to tez nie warzywo, najlepiej usun ta klasyfikacje, poskladam ja do kupy w tym tygodniu, herezje tam sa nieslychane

ps. poprawie reszte jak tylko skoncze prace uczelniane

pozdrawiam

Z GRZBAMI PRZESADZILES DZWONIE PO HISZPANSKA INKWIZYCJE

witam
polecam ksia¿ki trzy doc. dr Mariana Nowñskiego: "dzieje ro¶lin i upraw ogrodniczych", "dzieje upraw i ro¶lin uprawnych, oraz "dzieje upraw i ro¶lin leczniczych"
przy wielu ro¶linach oprocz tego skad pochodza jest tez podane kiedy dotarly do Europy - prawdziwa kopalnia wiadomosci i anegdotek
niestety w przypadku arbuza podaje tylko ze pochodzi z Afryki tropikalnej. Odwieczne uprawy istnia³y w staro¿ytnym Egipcie, u hebrajczykow i arabow. bardzo stare uprawy istnia³y te¿ w Indiach i Chinach. Uprawiany obecnie i w Europie ale udaje sie tylko tam gdzie sa wyjatkowo ciep³e siedliska - mysle ze mozna go wykluczyc jako czasc jad³ospisu ¶redniowiecznego w Polsce ;-((