Zastanawiam siê jak siê ma jedzenie przetworzonych owoców do "zêbno¶ci" spo¿ywców. Trudno nielicznymi b±d¼ chwiejnymi zêbami pogry¼æ twarde jab³ko czy gruchê. Tak¿e st±d mo¿e wynikaæ potrzeba gotowania - zmiêkczania. Zêby kiedy¶ by³y zjawiskiem du¿o bardziej przelotnym --> --> --> ...i ju¿ po nich. Przypuszczam, ¿e ludzie tracili je tak wskutek wypadków, jak i zu¿ycia czy braku higieny (choæ nie znalaz³em odpowiedniego tematu na freha o zêbach, a chêtnie bym dowiedzia³ siê czego¶ o ich chorobach. Mo¿e dr Szumilas co¶ wie?). Jednym s³owem: mniejzêbnym gotowane je¶æ ³atwiej.

Witam
Nie jest to mo¿e g³owny w±tek tego tematu, ale mo¿e s³u¿yæ do rozwa¿añ. O ile dobrze kojarzê to próchnica jest zjawiskiem cywilizacyjnym "pó¼nym". "Zuzycie uzêbienia" wynika³o m.innymi ze sposobu mielenia m±ki (pozosta³o¶ci z kamieni), obróbka/wyprawianie skór przez ¿ucie itp. Ciekawy jestem opinii na ten temat?

To czy jesc owoce na surowo czy przetworzone wiaze sie z filozoficznym podejsciem do dietetyki-te wszystkie "wilgotne i cieple", "zimne i suche" uzywane jako okreslenia poszczegolnych produktow lub gotowych dan np. w Tacuinum Sanitatis kieruja nas od razu do teorii 4 zywiolow, 4 humorow ktore okreslaly nie tylko czlowieka i jego kondycje lecz wrecz cale srodowisko lacznie z kosmosem.
Ezber, ja bym bardziej winila chorobe wrzodowa zoladka niz pruchnice za ew. restrykcje co do menu. W ksiazkach kucharskich az do konca XVIw. zakazuje sie np. duszenia kapusty z jakimkolwiek swinskim tluszczem i zaleca bardziej lekkostrawny tluszcz barani lub kosci szpikowe. Wiadomo tez, ze owoce upieczone lub ususzone i ugotowane sa zdrowsze dla ludzi z chorym zoladkiem. Dawni kucharze nie byli glupi-poslugiwali sie tylko innym slownictwem.

Mo¿e warto dodaæ, ze surowe owoce Jan z Czarnkowa uwa¿a za jedn± z przyczyn pogorszenia siê zdrowia Kazimierza Wielkiego i w efekcie, jego ¶mierci. Rozdzia³ 4. opisuje okoliczno¶ci ¶mierci, poczynaj±c od upadku z konia na polowaniu po smieræ w Krakowie.
"[...]goni±c jelenia, gdy koñ sie pod nim przewróci³, spad³ z niego i otrzyma³ niema³± ranê w lew± goleñ. Z tego uderzenia niebawem wywi±za³a siê gor±czka, która jednak¿e w krótkim czasie go opu¶ci³a. Poniewa¿ jednak wbrew zakazom swoich lekarzy, przez nieumiarkowanie i ³akomstwo nie chcia³ powstrzymaæ sie od ró¿nych pokarmów, zw³aszcza surowych owoców, orzechów l a s k o w y c h i innych, przede wszystkim od ³a¼ni, [...] wiêc tego samego dnia, kiedy wyszed³ z ³a¼ni, zapad³ [...] na ciê¿k± gor±czkê."

S±dzê, ¿e na podstawie tego fragmentu mo¿na stwierdziæ, ¿e surowe owoce bywa³y w spo¿yciu, go¶ci³y nawet i na królewskim stole, choæ uznawano je je¶li nie za niezdrowe, to za niebezpieczne dla ludzi os³abionych.

To chyba lekka przesada! Cenzura zmienia orzeczhy l a s k o w e na orzechy laskowe!

EwKa napisa³a:

Ale¿! Nie widzê sprawy tak jednostronnie! Pomijaj±c, ¿e akurat genezê tego schorzenia przypisuje siê w powszechnej opinii cukrowi z buraków. Po prostu chcia³em wskazaæ jeszcze jeden aspekt, dlaczego jedzenie na miêkko mog³o byæ powszechne. Nic przecie¿ nie dzieje siê z jednej przyczyny. Nie uwa¿am te¿, ¿e kucharze byli g³upi. Kaszka jest na pewno lekko strawna, O.K.! A to ¿e miêkka to dodatkowy atut. Ale mo¿na te¿ tak (nie upieram siê, to tylko jedna z mo¿liwo¶ci nie pretenduj±ca to statusu jedynej prawdziwej): kaszka jest miêkka - nie trzeba gry¼æ, a na dodatek jaka lekkostrawna! Oba za³o¿enia mo¿na przyj±æ i nie s± sobie przeciwne.

"surowe owoce bywa³y w spo¿yciu, go¶ci³y nawet i na królewskim stole, choæ uznawano je je¶li nie za niezdrowe, to za niebezpieczne dla ludzi os³abionych."

To w³asnie Hildegarda okre¶la mianem trucizny lub niebezpiecznych potraw.
Dzi¶ wiadomo, ¿e truskawki a tak¿e poziomki mog± uczulaæ. Mowi te¿ o "cie¿kostrawno¶ci" surowych warzyw i owoców-nie przetworzone przez podgrzanie ani w inny sposób moga byæ nie przetworzone i w ¿o³±dku. Rozwi±zaniem jest zakwaszanie octem, solenie warzyw, doprawianie oliw±, s³odzenie miodem.
Aby wi¶nie by³y zdrowe zaleca ona np. popicie ich winem.

Dla wszystkich zainteresowanych polecam artyku³: "Medieval cookery and medicine" zamieszczony w 2 czê¶ciach w Dragonie nr.6 i 7 Pozwala on spoj¿eæ szerzej na kucharzenie.

Co do chorob zebow-w Gdañsku pod obecn± hal± targow± dokopano siê cmentarza miejskiego z prze³omu XII i XIIIw. Znalezione tam kilka osób wytypowano do zrekonstruowania-jedna z nich, Judyta mia³a wszystkie zêby i to zdrowiuteñkie, za to druga-Eleonora przeszla za ¿ycia próchnice, ropnie i straci³a prawie wszystkie zêby! Obie panie byly w podobnym, zaawansowanym wieku ok. 35 lat. Eleonora ma trochê grubsze ko¶ci ni¿ Judyta co mo¿e ¶wiadczyæ o tym, ¿e jedna z nich pracowa³a fizycznie intensywniej od drugiej.

No w³a¶nie! Kiedy¶ ogl±da³em ³adnie zachowany szkielet krzy¿owca z zupe³nie nie¼le zachowan± klawiatur±! Cz³owiek by³ mo¿e m³ody w momencie ¶mierci, ale ciekawe czy popularny pogl±d, ¿e ludzie (nawet ci dobrze odrzywiaj±cy siê) stosunkowo wcze¶nie tracili uzêbienie jest poprawny? To zagadnienie zas³uguje chyba na nowy temat...

Witam
Odeszli¶my lekko od owoców tak wiêc wydzieli³em nowy temat j.w.
Pozdrowienia

Khem, khem, z tego, co mi wiadomo ludzie w ¶redniowieczu i wcze¶niej mieli w miarê zdrowe zêby - dowodz± tego wykopaliska. Próchnica zaczê³a zbieraæ swoje ¿niwo w sposób lawinowy dopiero w okresie renesansu i baroku (wtedy wymy¶lono nawet specjalne korkowe wypychacze do ust, ¿eby policzki siê nie zapada³y z braku zêbów w szczêce) - powodem by³ upowszechniaj±cy siê cukier.
Ludzie ¶redniowiecza mieli zêby w miarê zdrowe, mo¿e nie ¶nie¿nobia³e i idealnie proste ale zdrowe. Wiem, ¿e stosowano nawet swego rodzaju pastê do zêbów, ³±czon± z ró¿nego typu ¶rodkami poprawiaj±cymi oddech. Je¶li kto¶ ma ochotê na przepis - proszê o maila na: cesarz_aleksy@op.pl

Ciekawe przepisy na ¶rodki do higieny jamy ustnej oraz wykres odno¶nie stanu uzêbienia na podstawie wykopalisk w Europie:
http://www.geocities.com/mary_m_haselbauer...ievalteeth.html