Skoro już wywołany został problem rzymskich specyjałÃ³w, to skorzystam i sie dopiszę. Nie znalazłem tutaj rozwiązania mojego problemu (mam nadzieję, że nie dubluję tematu) a jest nim GARUM, bez którego trudno nawet myśleć o zbliżeniu sie do rzymskiej kuchni. Czy ktoś wie czy i gdzie mogę zdobyć ten specyfik, albo może ktoś to sam zrobił i chce się podzielić doświadczeniem?
(...)
Tak więc jeśli ktos zechce mi pomóc to jestem wdzięczny.

GARUM – PRZYSMAK RZYMIAN
Autor: Piotr Berdowski

Przeciętnemu Europejczykowi Rzymianie kojarzą się raczej z imperialnymi podbojami czy tradycją prawną niż z kuchnią. Rzymska kuchnia to jednak temat pasjonujący, a największy jej przysmak, sos zwany garum, nie może pozostawić nas obojętnymi. Gdy po 19 stuleciach archeolodzy w Pompejach natrafili na pojemniki z jego pozostałościami, zapach tego specjału długo utrudniał im pracę. Ale nie skreślajmy garum zbyt pochopnie. Stosowano je nie tylko w kuchni, ale i w medycynie, np. przeciwko depresji.

Dobre jadło było nieznane Rzymianom, dopóki walczyli, by zapewnić sobie niepodległość czy podbić sąsiadów, tak samo ubogich jak oni sami. [...] Ale kiedy podboje rzymskie rozciągnęły się na Afrykę, Sycylię i Grecję; kiedy zwycięzcy raczyli się kosztem zwyciężonych w krajach, gdzie cywilizacja była bardziej rozwinięta, w Rzymie zaczęły pojawiać się potrawy, które zachwyciły Rzymian u cudzoziemców [...]. Na stołach zjawiło się wszystko, od bociana do strusia, od koszatki do dzika; wszystkiego, co może podniecić smak, używano jako przypraw. Słowa te, wypowiedziane na progu XIX stulecia przez Anthelme Brillat-Savarina, autora niezwykłego dziełka Fizjologia smaku albo medytacje o gastronomii doskonałej (Physiologie du goět ou méditations de gastronomie transcendante), i dziś wydają się trafne. Wiemy, że impulsy do rozwoju rzymskiej sztuki kulinarnej przyszły z zewnątrz, od Greków i ze Wschodu. Szczęśliwie zachowana rzymska książka kucharska O sztuce kulinarnej (De re coquinaria) Marka Gawiusza Apicjusza, smakosza żyjącego w czasach cesarza Tyberiusza, ukazuje rzymską kuchnię w pełni jej rozwoju.

Cechowała ją przede wszystkim swoista symbioza smaków i zapachów, które z trudem łączylibyśmy w naszej tradycji kulinarnej. Miód, ocet, oliwa, moszcz winny, liczne przyprawy, wszystko wymieszane razem i podane jako sos do mięs lub ryb, mogłyby się okazać nie lada wyzwaniem dla dzisiejszego degustatora. Ale w kuchni rzymskiej wyjątkowa rola przypadła słonemu sosowi rybnemu o bardzo wyrazistym smaku. Ta drogocenna przyprawa – nieodzowny składnik rzymskiej uczty (łac. cena), występuje niemal we wszystkich prawie 500 przepisach kulinarnych zawartych w dziele Apicjusza, przewyższając wino i oliwę. I nie jest to dziełem przypadku. Ten delikates, bez którego rzymska kuchnia nie mogłaby istnieć, nazywał się garum lub liquamen.

http://www.mowiawieki.pl/drukuj.html?id_artykul=1963

Wulkaniczny dowód na popularność smaku sosu Worcestershire znaleźli badacze w osypiskach na zboczu wulkanu w Nowej Zelandii. Wulkan ten wybuchł w 1886 roku niszcząc pobliską wioskę Te Wairoa. Ekipa przekopująca w latach 70-tych XX wieku pozostałości po tej erupcji odkryła ruiny wioski, a w niej butelkę sosu Worcestershire.

sos rybny zrobicie bior±c kamienny garnek i wrzucaj±c do niego sardele in. anchois, zalewaj±c solank±, ryby zaczynaj± gniæ i rozpuszczaæ siê w swoim w³asnym sosie, jak ju¿ wszystko zamieni siê w jednolita ma¼

Ammianus Marcelinus opisuj±c cnoty cesarza Juliana pisze, i¿ ten, bêd±c wzorem skromno¶ci w sposobie ¿ycia zakaza³ podawania na ucztach nastêpuj±cych przysmaków : ba¿antów, ¶wiñskiej macicy i wymion.