W twórczo¶ci ludowej narodów prawos³awnych (i chyba nie tylko) natknê³am siê na postaci ¶wiêtych dni tygodnia: ¶wiêta Niedziela (w epice bohaterskiej jest pomocnic± ¶wiêtego Miko³aja, karze te¿ za grzechy junaków), ¶wiêta Wtorek, ¶wiêta Czwartek...
W staro¿ytno¶ci natkn±æ siê mo¿na na personifikacje cnót, ale to chyba nie to samo. Anastasis, czyli po grecku niedziela, to Zmartwychwstanie. W ¶redniowiecznym Bizancjum cerkwie Zmartwychwstania Pañskiego uto¿samiane by³y ponoæ z cerkwiami pod wezwaniem ¶wiêtej Anastazji. Ale 'niedziela' to s³owiañski neologizm. Czy¿by chodzi³o wiêc o ¶wiêt± Anastazjê, któr± kto¶ kulawo "przet³umaczy³"? I jak ma siê do tego ¶wiêta Wtorek? Nie chodzi o chyba ¿adne ludowe wierzenia obrz±dku wschodniego. Zapytany prawos³awny ksi±dz zrobi³ oczy i wyb±ka³, ¿e to "co¶ pogañskiego";)

Je¶li kto¶ wie co to za abstrakcja, albo domy¶la siê stosownej literatury - bardzo proszê o pomoc.

Hej! Jest trochê o tym w ksi±¿ce Borysa Uspieñskiego Kult ¦w. Miko³aja na Rusi - suplement "Kult Pjatnicy (Pi±tku) i Niedzieli w zwi±zku z kultem Mokoszy", na ten temat pisze te¿ trochê Borys Rybakow w "Jazyczestwie driewniej Rusi".
Pozdrawiam!
Vlasta

Dziêkujê, szukam, po¿yczam:)

poruszy³a¶ tu problem znany tak¿e z terenów Rusi. je¿eli interesowa³oby cie to od tej strony o ¶w. Piatnicy Paraskewii polecam nieskromnie swój w³asny artyku³ "poganskie elemnty kultu niekórych ukraiñskich ¶wiêtych", którymo¿esz znale¼æ pod tym adresem :

http://republika.pl/krosno_bractwo/art1.htm

je¿eli sam artyku³ uznasz za kiepski to jest tam wystarczaj±co szeroko cytowana bibliografia, do której odsy³am (w jêz. rosyjskim i ukraiñskim)

A dla nie lubi±cych czytaæ :-) : Indoeuropejczycy (od obszarów Iranu a¿ po Wyspy Brytyjskie) zawsze - mo¿e czê¶ciowo przez nieumiejêtno¶æ liczenia - zdradzali zami³owanie do NAZYWANIA dni, miesiêcy itd. St±d np. do dzi¶ w kalendarzu pod numerkami widniej± informacje o tym czyje imieniny akurat obchodzimy; st±d rzeczona Piatnica; stad bóstwo gromow³adne opiekuj±ce siê zwykle czwartkiem, kiedy to nasila siê dzia³alno¶æ z³ych mocy (wszystkie sabaty pod³ug ludowego przekonania odbywa³y siê w czwartki/soboty). Etc., etc... Ale generalnie lepiej czytaæ. :-)

Tak samo w kulturze ³aciñskiej: wtorek - dzieñ Marsa, ¶roda - Merkurego, czwartek - Jowisza (ciekawe ¿e zbiega siê z dniem Peruna), pi±tek - Wenery, itd.

Na pewno wi±¿e siê to z ludowym przekonaniem, i¿ to trzeciego dnia stwarzania ¶wiata akwatyczny Boski Antagonista nurkowa³ w Praoceanie w poszukiwaniu zal±¿ka ziemi (==>tego samego dnia Bóg ulepi³ zeñ ziemiê ==>zmêczony w nocy zasn±³ i nie budzi³ siê mimo i¿ jego przeciwnik usi³owa³ zepchn±æ go do wody ==> po przebudzeniu - a wiêc pod³ug zasad logiki CZWARTEGO dnia - w gniewie przepêdzi³ Z³ego piorunem, konstytuuj±c tym samym ostatecznie chtoniczno-akwatyczn± strefê jego bytowania. Owe wydarzenie, maj±ce miejsce in illo tempori, w pamiêci Indoeuropejczyków zosta³o upamiêtnione w nierozerwalnym po³±czeniu czwartego dnia tygodnia z osob± gromow³adcy zwalczaj±cego panosz±ce siê ze szczególnym natê¿eniem Z³o. Por. ang thursday 'dzieñ Thora', niem. Donnerstag 'ts.') Ale siê wym±drzam... :-)