Haj!

Czy kto¶ wie jakie by³y stopnie wojskowe w XV wieku?

Na pewno by³:
Rotmistrz - dowódca roty
Chor±¿y - ten co chor±giew d¼wiga³, wydaje mi siê ¿e bez przywilejów dowódczych?

W XVII wieku spotka³em siê te¿ ze stopniem Porucznika?

Jakie by³y inne stopnie w XV wieku? Proszê o pomoc.

Pa

Pod rotmistrzem dziesiêtnicy, pod dziesiêtnikami zwykli ¿o³nierze.
Poza tym propornicy - o ile pamiêtam na rowni ze zwyklymi ¿olnierzami - ale nie jestem pewien - trzebaby sprawdizæ w "Piechocie zaciê¿nej..."
Porucznik to dopiero XVII wiek, przynjamniej nic nie wiem aby taki stopien wystepowal wczesniej.
Pozdr
WR

Porucznicy w XV WIEKU TESZ BYLI:p komus te roty Rotmistrzowie poruczali

z tego co wiem równie¿ sier¿anci, ale ¿adnego ¼ród³a nie przytocze bo nie mam dostepu... proszê skorygowaæ je¶lio kto¶ wie lepiej...

wydaje siê ¿e istnia³o o wiele wiêcej stopni "funkcyjnych"
-chor±¿owie/propornicy (to nie to samo)
-sygnali¶ci wszelkich rodzajów...
-wydaje sie te¿ ¿e mogli istnieæ ¿o³nierze przeznaczeni li tylko do os³ony dowódcy/sztandaru (gweardia?) - sk±d¶ siê doppelsoldner musieli wzi±¶æ a w przypadku np. 1475 roku to ich epoka czai siê tu¿ za rogiem...

spadam bo zaczynam bredziæ...

spotkalem sie rowniez ze stopniem hetmana, uzytym wlasnie w XV apropo wojen husyckich, jak to ma sie do historii ?????

Witam ,
Hetmani jesli juz to pod samiutenki koniec XV w., gdy w ramach utworzenia sejmu piotrkowskiego w 1496r. powtorzono zasadno¶æ urzêdów pieczêtarzy , oraz wymieniono hetmana, na razie tylko koronnego. Jednak trzeba przyzanæ szczerze, ze stanowisko to w pelni rozwine³o siê dopiero w nastêpnej epoce.
Pozdrawiam
saly de aisog

Roty popisowe pieszych zaciê¿nych w Królestwie Polskim wymieniaj± stopnie: rotmistrz (magister rotae, rothmagister),porucznik (od XVI w.) - dowodz±cy rot± z polecenia rotmistrza lub gdy go nie by³o, dziesiêtnik, szeregowiec, pacho³ek, propornik czy trêbacz (te dwie oststnie kategorie to okre¶lenie funkcji a nie stopnia).
Hetmani faktycznie "rozkwitli" dopiero w XVI wieku.

A propos tego "hetmana" to Kewiemu chodzi³o chyba o hejtmanów wspominanych w pie¶ni Ktoz jsu Bozi Bojovnici.

Zarówno Kras jak i Krzy¿aniakowa wyra¼nie wspominaj± hetmanów, ale nie wydaje mi siê, by w pierwszej po³owie XV wieku by³o to okre¶lenie tylko dowódcy wojsk.
Sk³ania³ bym siê raczej ku twierdzeniu, ¿e by³ to tytu³ osoby sprawuj±cej w³adzê - niekoniecznie tylko nad wojskiem, wybierany w sytuacji kryzysowej, niejako tymczasowo. (Co¶ jak naczelnik pañstwa, tylo w oczywi¶cie skali lokalnej?)

wiec mowa o osobie kumulujacej wladze cywilna i wojskowa, warte jest to sprawdzenia...ale jak dobrze kojarze urzad taki istnial w Czechach juz od czasow przemyslidow, a byl to urzad starosty.rodzi sie wiec pytanie czy husyci nadawali urzedow wlasne nazwy czy uzywali utartych stwierdzen?? a moze jeszcze inna opcja : moze rzeczywiscie to byl stopien wojskowy,pierwowzor hetmana. kojarzy ktos jakie jest pochodzenie jezykowa tego stopnia?? mogloby to pomoc :/

Ja sie spotkalem ze stwierdzeniem ze sierzantami nazywano zawodowych zolnierzy piechoty dla odroznienia od chlopow powolanych pod bron...

Witam!

Je¶li chodzi o stopnie wojskowe w wiekach ¶rednich, to osobi¶cie u¿y³ bym raczej terminu funkcja ni¿ stopieñ w dzisiejszym rozumieniu.
Co do hetmanów, to w wieku XV tym¿e terminem okre¶lano dowódcê wojsk zaciê¿nych (najprawdopodobniej dowodz±cego z ramienia najmuj±cego), ale fakt faktem funkcja ta zyska³a na znaczeniu i estymie dopiero pod koniec XV w.
Co do sier¿antów, to w 100% zgadzam siê z Elchonem - chodzi tu po prostu o do¶wiadczonych ¿o³nierzy zawodowych.

Pozdrawiam!

Wydaje mi sie ¿e w staroczeskim s³owo "hetman" czy te¿ "hejtman" to jakie¶ okre¶lenie na dowodz±cego oddzia³em- troche jak polski wojewoda- na pocz±tku dos³ownie prowadz±cy wojów, dopiero pó¼niej u¿±d. Na pewno w armi taboryckiej dowódca wozu by³ nazywany hetmanem wozowym, równie¿ na ¯i¿ke mówiono "taborycki hejtman" inni dowódcy husuccy te¿ u¿ywali miana hetmanów. Podaje za ksi±¿k± A Paner. "Jan ¯i¿ka z Trocnowa"

Nad ca³o¶ci± armii polskiej zazwyczaj dowództwo sprawowa³ sam król, jednak zdarza³o siê i¿ wyznacza³ on swych zastêpców na okres wyprawy . Byli oni nazywani w ¼ród³ach ductor, rector, capitaneus exercitus, b±d¼ te¿ aethman. Do koñca XV w. by³y to jednak, wed³ug mnie, funkcje tymczasowe, chocia¿ w¶ród badaczy tego okresu toczy siê spór czy urz±d hetmana by³ znany ju¿ w tym okresie jako stanowisko nadawane na sta³e, czy te¿ nie . Powodem polemiki by³ spór o to, czy hetmani Pieni±¿ek i Paniowski, pe³ni±cy t± funkcjê pod koniec XV w. otrzymali swe stanowiska do¿ywotnio, czy te¿ by³y one nadane tylko na czas kampanii wojennych, lecz wielokrotnie tym samym osobom. Kolejnym powodem kontrowersji jest stanowisko starosty generalnego, który to czêsto by³ zastêpc± w³adcy na wyprawie wojennej. Dawniej przyjmowano, i¿ stanowisko to dawa³o w³adzê wojskow± nad ca³ym krajem, lecz obecnie przyjmuje siê i¿ by³a to w³adza ograniczona do poszczególnych ziem . Cytat z mojej magisterki.
A tu kilka opracowañ i ¼róde³
Ksiêga d³ugów miasta Torunia z okresu wojny trzynastoletniej wyd. K. Ciesielska i I. Janosz - Biskupowa Toruñ 1964 r.
,,Ksiêga ¯o³du Zwi±zku Pruskiego z okresu wojny trzynastoletniej 1454-1466” wyd. A. Czachrowski Toruñ 1969 r.
Rachunki królewskie z lat 1471 -1472 i 1476 - 1478 pod red. S. Gawêdy , Z. Perzanowskiego , A. Strzeleckiej Wroc³aw. Warszawa. Kraków 1960 r.
Bronis³aw Cetera ,,Czy¿by istotnie ¶wie¿e spojrzenie na genezê hetmañstwa” w S.M.D.H.W. t. V 1960 r.
S. M. Kuczyñski ,,W sprawie niektórych tez artyku³u dr Spieralskiego pt. Geneza hetmañstwa w Polsce” w S.M.D.H.W. t. IX cz.2 1962 r
Zdzis³aw Spieralski ,,Geneza i pocz±tki hetmañstwa w Polsce” w S.M.D.H.W. t. V 1960 r.
Z. Spieralski ,,Odpowied¼ na polemikê Bronis³awa Cetery dotycz±c± artyku³u ,,Geneza i pocz±tki hetmañstwa w Polsce”” w S.M.D.H.W. t. VIII cz.1 1961 r. Z. Spieralski ,,Jeszcze o genezie i pocz±tkach hetmañstwa” w S.M.D.H.W. t. XII cz.2 1966 r.
Z. ¯ygulski jun. Hetmani Rzeczypospolitej Kraków 1994

Haj!

Czyli co? Chor±¿y to by³a funkcja dowódcza? W ¶redniowieczu by³ stopieñ kapitana?
http://www.eufi.org/index.php?showtopic=42...15b4a63698a107c

Coraz wiêcej pytañ siê nasuwa .

Pa

Haj!

I na tym Forum co¶ znalaz³em:
http://www.historycy.org/Wojskowosc-f129.html



Zapraszam do weryfikacji...

Chor±¿y przynajmniej do XV w by³ funkcj± bardziej honorow± niz dowódcz± - zaszczytem by³o dzier¿yæ chor±giew.

Pamiêtajcie jednak,¿e chor±¿y i "grajkowie"(kot³y,tr±bki)odpowiadali za ³±czno¶æ-podawali sygna³y do ataku i manewrów szykiem.

iwêc z tymi hetmanami by³o tak : znamy takich oto hetmanów:
- hetman graniczny- urz±d wojskowy, nazywano tak czasem hetmanów polnych--> wywodzi³ siê ze stanowiska dowódcy obrony potocznej , w ¶redniowieczu nie móg³ istnieæ w tej formie , bowiem o hetmanach polnych mówimy od 1559 r.

- hetman inflancki, w pewnych okresach powo³ywano osobnych hetmanów na czas okre¶lonej wojny, w ten sposób w 1565r. w czasie wojny o Inflanty powsta³ hetman inflancki--> si³a rzeczy nie ta epoka

- hetman kozacki- chyba nie musze pisaæ ¿e odpada

-hetman naka¼ny- mianowany przez Jana III Sobieskiego by³ prób± wskrzeszenia hetmana kozackiego, nieudan± zreszt±

hetman polny- dux campestris, campiductor, po raz pierwszy pojawia siê w Koronie w 1559r. , na Litwie nieco pó¼niej. Wywodziu³a sie ta godno¶æ ze stano0wiska dowódcy obrony potocznej

i wreszcie...
HETMAN WIELKI- dux exercituum, campiductor generalis- pojeawi³ siê w Polsce w drgiej po³owie XV wieku , przyjêty z CZECH wraz z systemem wojska zaciê¿nego, którego by³ dowódc±. Pocz±tkowo mianowa³ go król na okres 4 kampanii, jemu te¿ podlega³. Bywa³o tak , ¿e jednocze¶nie funkcjonowa³o kilku dowódców - hetmanów, jednak urz±d ten pod koniec XV wieku , prze¿ywa³ kryzys i w takiej fpormie istania³ krótko. W 1503 urz±d hetmana wprowadzono na sta³e , dodaj±c mu tytu³ " wielki koronny". W 1527 r. hetmañstwo uznano za najwy¿szy tytu³ wojskowy, okre¶laj±c jednocze¶nie zakres w³adzy hetmana. Na Litwqie pierwszy raz " hetman " wystêpuje po 1496r. Ale to juz inna epoka....

Tak wiêc niestety , choæ oczywi¶cie postanie urzêdu hetmañskiego wi±¿ê niezaprzeczalnie z wp³ywami czeskimi , to jednak w ¶redniowieczu nie uzyska³ on takiego znaczenia jak w Czechach, i pod sam koniec ¶redniowiecza mia³ jednak charakter epizodyczny.

A w±tpi±cych odsy³am do : Góralski Z. , Encyklopedia Urzêdów i Godno¶ci w dawnej Polsce, Warszawa 2000
Pozdrawiam
salcia

Warto te¿ wspomnieæ o stopniach wojskowych z dziejów lancknechtów, którzy swoje pocz±tki mieli w drugiej po³owie XVw. - bodajrze koniec lat 70-tych.

Móg³by¶ co¶ wiêcej o tych stopniach napisaæ (tak w skrócie), oprócz faktu ¿e by³y?
pozdr
WR

M. Plewczyñski w "Daj Nam Bo¿e 100 lat wojny" wymienia takie o to stopnie:
pu³kownik, kapitan, porucznik, sier¿ant

Ostateczne ukszta³towanie organizacji w formacjach lancknechtów mia³o na pocz±tku XVIw., pojawiaj± siê wtedy stopnie tj: Naczelny wódz armii(którym by³ jeden z pu³kowników), pu³kownik, podpu³kownik, sêdzia pu³kowy, sier¿ant; i dalej to ju¿ w zale¿no¶ci od wykonywanej funkcji: kwatermistrz, prowiantmistrz, dowódca taboru, doktor, kucharz etc.

Sama nazwa "pu³k" jest na pewno ¶redniowieczna i s³owiañska, bo od niej wziê³y siê imiona takie, jak Jarope³k czy ¦wiêtope³k.

Okreslenie pu³k/pu³kownik pojawi³o siê w polskim wojsku dopiero oko³o drugiej æwierci XVII wieku. W tym samym okresie kiedy chor±gwie dotychczas nazywane "kozackimi" zaczêto nazywaæ "pancernymi" oraz rozpoczêto formowanie oddzia³ów obcego autoramentu (takich ja dragoni np.). Wcze¶niej istnia³y roty i rotmistrze oraz porucznicy.
Nie twierdzê, ¿e te zmiany nazewnicze mia³y wspóln± przyczynê, ale przypadaj± na okres pewnych istotnych zmian w polskiej wojskowo¶ci.

Pozdrawiam,
Szymon

[quote name='saly' date='19:15 18.02.2005' post='85866']
Hetmani jesli juz to pod samiutenki koniec XV w.,

Z tego, co wiem hetmanami nazywano dowódców chor±gwi w czasach bitwy pod Grunwaldem (Stefan M. Kuczyñski ,,Wielka Wojna z Zakonem Krzy¿ackim", Warszawa 1980), a okre¶lenie to pojawi³o siê jeszcze w XIV wieku, prawdopodobnie jest pochodzenia wêgierskiego.

A co, Hauptmann to s³owo zupe³nie do hetmana niepodobne? Pozdrawiam
Gwyn

Witam
Zastanawia³em siê ostatnio czy oficer jest rang± odpowiadaj±c± na ten okres. Z informacji znalezionych w internecie niewiele siê dowiedzia³em wiêc mo¿e Wy bêdzecie wiedzieæ co¶ wiêcej.

Pozdrawiam

Chwala!!
A co jesli te same pytania odniesiemy do XII i XIII, jak to wygladalo wlasnie w tych wiekach... wezmy na sam przyklad poczet, zaczynajac na pacholetach przez kogo przejdziemy i na kim skonczymy ??