We Francji , Anglii, Hiszpanii etykieta dworska by³a
(je¶li wierzyæ bibliografii) do¶æ obszern± a powa¿n±
sztuk± dla przebywaj±cych na tych dworach.
Czy w Polsce by³o podobnie ??
Proszê Wiedz±cych o komentarze & ewentualne
¼ród³a materia³ów pisanych ( poza literatur±
piêkn± i fantastyczn±...)

Niestety, na ten temat chyba wogóle nic nie ma. Ja te¿ tym siê interesowa³am. Informacje na temat obyczajów panuj±cych na dworze naszych monarchów s± porozrzucane po literaturze naukowej, i w sumie nie pozwala to na to, by sobie wyrobiæ jakis obraz ca³o¶ciowy. Interesuje Ciê XV wiek, w takim razie zapoznaj sie z opisem audiencji pos³a Republiki Weneckiej, niejakiego Cantariniego, u Kazimierza Jagielloñczyka. Jest to jedyny znany mi tekst ¼ród³owy z interesujacego nas okresu, który mówic nam mo¿e o dworskiej obyczajowo¶ci. Mam nadziejê ¿e jeszcze jakie¶ s± i czekaj± na odkrycie Jest on przytoczony w kilku ksi±zkach, np. W³adys³aw Zahorski, Troki i zamek trocki, Wilno 1902, i w wydanym w 2000 roku kalendarium dziejów Wawelu (nie pamietam autora).
Pa!

Nie ma tekstów ¼ród³owych? O!
"Dworzanin polski" £ukasza Górnickiego (1565) - bite 200 stron tekstu na temat. Pisane polszczyzn± któr± Boy-¯eleñski stawia³ w jednym rzêdzie z jêzykiem Kochanowskiego.
Mam wra¿enie, ¿e w XVIw., je¶li chodzi o kulturê, to Rzeczpospolita spokojnie wytrzymuje porównanie z Hiszpani± i Francj±.
W koñcu to my ¿e¶my postawili jako jeden z warunków elekcji Walezjusza zaprzestanie prze¶ladowañ innowierców we Francji. A potem wys³ali¶my komisjê ¿eby to sprawdzi³a - jak ONZ gdzie¶ do Afryki.
A Anglia to naprawdê mia³a w XV i XVI wieku takie rozbudowane obyczaje dworskie?
Bo mi siê zawsze zdawa³o, ¿e w tym okresie to by³o bardziej takie pirackie pañstewko utrzymuj±ce siê z wypadów za kana³ La Manche i z ataków na flotê hiszpañsk±.

Czesc!!
Oczywiscie Drogi Rafale (wybacz ten zwrot) masz racje!!
Trzeba dodac jeszcze ze to dzieki Polakom na dworze, w Paryzu, tego uciekiniera Walezego przestalo smierdziec jak z szamba!! Wiadomo dlaczego!!
Ciekawych odsylam do Biografii Henka Walezego!!

Pozdrawiam!!

Witam!

A opisy zamazpojsc corek Kazimierza Wielkiego, u Turskiej sa ze wzgledu na opis strojow. Jest jeszcze wiersz Sloty o zachowaniu sie przy stole to zdaje sie z XV wieku.

Ludka Excalibur

O ile siê orientujê, dzie³o Górnickiego jest spolszczeniem dzie³a Baltazara Castiglione, i zawiera opis idealnego dworzanina tamtych czasów - to, jaki on powinien byæ, co umieæ etc. . Nie stanowi opisu obyczajów jakie panowa³y na dworze polskim,nie zawiera konkretnych przyk³adów zachowañ ze strony ró¿nych osób, tak jak przytoczone przez Ludkê czy mnie przyk³ady tekstów.
Pozdrawiam

Witam,

o ile za¶ ja siê orientujê, to "Dworzanin Polski" Górnickiego nie jest wy³±cznie t³umaczeniem dzie³a Castiglione (nad czym ubowelam), ale "spolszczeniem" w tym znaczeniu, ¿e Górnicki dodaje wiele wtrêtów i anegdot o polskich zwyczajach (tego akurat jestem pewien, wertuj±c w³a¶nie t± ksi±¿kê), za¶ w t³umaczeniu usuwa fragmenty "Dworzanina" Castiglione (tu siê opieram na komentarzu wydawcy). Dzie³o Górnickiego wysz³o czas jaki¶ temu w dwóch tomach w serii "Skarby Biblioteki Narodowej", a na sieci jest dostêpne na stronie http://www.zrodla.historyczne.prv.pl/ (dok³adny adres: http://historian.kainfo.net/bookz/gornicki...anin_polski.zip). Niestety dzie³a Castiglione na sieci nie znalaz³em, by móc porównaæ...

Pozdrawiam,
Blondi

Dziêki Wielkie !!!
Górnickiego + wiersze dworskie znam. Jak s³usznie prawi± Przedmówcy,
- spolszczenie z w³asnymi dodatkami, bez rozgraniczeñ.
W tej chwili "siedzê" w jad³ospisach, ucztach itp. XV- XVI wiek.
Jedli horrendalnie!!! (wed³ug dzisiejszych norm ¿ywienia).
2 kilo miêsa/na faceta, 1,4 kilo / na dziewojê ho¿± to naprawdê nie¼le
(nawet je¶li resztki zjada³a czelad¼ i s³u¿ba...).
Fenomen masowego wystêpowania podagry powoli siê wyja¶nia...
Natomiast o ETYKIECIE stosowanej w rzeczywisto¶ci wiele nie ma.
Np. w pirackim kraiku na wyspie (Anglia) okre¶lano k±t nachylenia korpusu
i d³ugo¶æ trwania uk³onu w zale¿no¶ci od tego, komu siê k³aniano;
dworzanie Anglii, Francji, Hiszpanii i pomniejszych dworków poruszali siê
czym¶, co nazywa³o siê "PAS DE COURTISAN" - ma³e, sztywne kroczki,
ze stawianiem palców w bok przy ka¿dym kroku ( plus minus PINGWIN ),
A im pó¼niej, tym wiêcej takich przepisów.
W Polszcze Naszej by³o jednak inaczej - choæ niejaka Bona Sforza wymaga³a
w³oskiej etykiety od swoich dworzan / dwórek, dzieci, krewnych i innych.
Potem, im dalej w Sarmatiê, tym wiêcej wiadomo.
Niestety, o XV wieku jest tak skromnie, ¿e a¿ ¿al..
A sam temat by³ po to, ¿eby (mo¿e) na jakiej¶ imprezie wprowadziæ
(jako ciekawostkê) pokaz/pogawêdkê/próbê reenactu OBYCZAJU,
nawet w niewielkiej ilo¶ci. Bo pisz±cy o XV w. w Polsce rzadko
przyznaj± siê do zapo¿yczeñ z Chretiena de Troyes i jego
nastêpców/na¶ladowców/plagiatorów itp...

Tzn. : wiem ¿e przy sk³onno¶ciach do piwa z puszek, petów,wspó³czesnej muzy,
komórek itp. mo¿e byæ CIʯKO, ale mo¿e np. - za jaki¶ czas...
Bo ju¿ widzia³em (niewielkie) imprezy BEZ wy¿/wym. wyposa¿enia

NO I : NAJLEPSZEGO W NOWYM ROKU !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

P. z L.

Hej!
O ile ja pamietam, to jedna z ró¿nic pomiêdzy dzie³em Górnickiego a w³oskim orygina³em by³a taka, ze w tym pierwszym "zapodzia³a siê" wzmianka o tym, ze idealny szlachcic powinien znaæ siê na sztuce. Powód - u nas miano w pogardzie tych, co siê tymi rzemios³ami parali...

Witam!
Ostatnio by³em w empik-u , i le¿a³a tam sobie spokojnie ksi±¿eczka o tytule jasno mówi±cym o czym jest ale go nie pamiêtam , chyba "Obyczaje...gdzie¶ tam", jest gruba, zielona i w miêkkiej ok³adce, z pobierznego rzutu okiem wygl±da do¶c ciekawie, mo¿e tam co¶ bêdzie, s± zasady przy stole, o ile dobrze pamiêtam to sa tez przes±dy i takie tam. odzielona na okresy czasowe... nie znam siê na warto¶ciach historycznych ksi±¿ek i nie wiem czy tam bêdzie co¶ o etykiecie ale mo¿e warto rzuciæ okiem jak juz siê bedzie.


Nie obra¿ê siê je¶li kto¶ wyrzuci tego posta.

Chêtnie j± zobaczê, gdy tylko uda mi sie nawiedziæ którys z empików. Dziêki !

Zapomnia³em dodac ¿e chodzi tu o empik MEGASTORE, w tym na Marsza³kowskiej(chyba tam jest nie?) jej nie widzia³em, ale jest te¿ na koszykowej w ksiêgarni nie daleko wydzia³u architektury.
Takie ma³e sprostowanie

pozdrawiam

Witam
Jezeli dobrze mi wiadomo, to od rozpoczecia "z³otego wieku Jagiellonów" kultura na naszych ziemiach poczê³a rosn±æ. Sêk w tym, i¿ bêd±c zwi±zani z naszym wschodnim s±siadem uni±, nasze obyczaje ró¿ni³y siê trochê od zachodnich i par³y wci±¿ na wschód. Choæ takie osoby, jak Heniu Walezy, chcia³y dodaæ nam troche kura¿u na styl, jaki panowa³ w jego rodzimym kraju
Pozdrawiam

"Dzieje obyczajów w dawnej Polsce XVI-XVIII wiek"-Jan Stanis³aw Bystroñ.
Jest tam ³adnie opisane ¿ycie "wy¿szych sfer" .
Niestety autor traktuje do¶æ przekrojowo temat, pod wzglêdem datowania, lecz mo¿na tam wyczytaæ trochê na temat obyczajów w XVI wiecznej Polsce (a i te z XVII i XVIII wieku maj± pewne oparcie na wcze¶niejszych czasach ).

Pozdrawiam
Angelus

Sz Pan Bystroñ to oczywi¶cie abecad³o i kopalnia szczegó³ów.
Niemniej o sprawach etykiety nadwornej nie wypowiada siê , niestety...

Jest ksi±zeczka z serii " A to Polska wla¶nie " Tytul ma jako¶ tak : Przy/ Wokól Polskiego stolu. Tam bylo na temat uczt od Rzepichy po Jagiellonów. Plus bardzo fajne obrazki i przepisy

Dla wszystkich zainteresowanych tematem mogê poleciæ "Theatrum ceremoniale na dworze ksi±¿±t i królów polskich"`s± to materia³y konferencji naukowej jaka odby³a sie na Wawelu w 1999 roku. Redakcja: Mariusz Markiewicz i Ryszard Skowron. Oto niektóre artyku³y (wszystkich nie chce mi sie wypisywac, jest tego du¿o).
Z. Dalewski, Ceremonia³ ho³du lennego w Polsce pó¼nego ¦redniowiecza;
K. Turska, Stroje Jagiellonów podczas ceremonii witania narzeczonych;
J. Chro¶cicki, Ho³dy lenne a ceremonia³ obrad sejmu
To tyle zachêty Polskie pismiennictwo na ten temat jest takie ubogie ¿e tego nie mo¿na przegapiæ.
Ja tê ksi±¿kê kupi³am na stronie www Wawelu - moze jest tam jeszcze, zobaczcie.

Ju¿ przegl±da³em ! Dziêki !!
Rzeczywi¶cie skromnota bibliograficzna panuje ( przed II w. ¶wiat. jeszcze CO¦ n/t etykiety siê zachowa³o, jednak wojny nie przetrwa³o...)

Witam
Mam jedno pytanie odno¶nie etykiety w Rzeczypospolitej. Czy podczas posi³ku w XV w. i XVI przy stole mogli przygrywaæ muzykanci, opowiadaj±c ró¿ne historie wcze¶niejsze lub jeszcze wcze¶niejsze ( ) czy raczej panowa³a w izbie cisza?
Pozdrawiam

Przy posi³ku - czyim ? Króla, ksiêcia, mo¿now³adcy, kasztelana itp. - mogli . To by³o raczej do¶æ powszechne,
oczywi¶cie nie przy zwyk³ej krótkiej przegryzce , tylko raczej przy uczcie. Nawet wcze¶niej (XI,XII, XIII w)
muzyka, ¶piew i w ogóle rozrywka (miejscowa lub wêdrowna) by³a mile widziana, karmiona, a nawet p³acona, czasami ca³kiem nie¼le. Truwerzy, bardowie, muzykanci itp. w zamkach i siedzibach mo¿nych mogli zawsze liczyæ na go¶cinê.
Na niektórych pó¼niejszych dworach (XVI, XVII w) bywa³y ca³e zespo³y muzyczne, i to sta³e - 'etatowe'.

Na polskim dworze królewskim istnienie zawodowej kapeli po¶wiadczone jest od lat 20. XV wieku. Niestety nie wiem w jakich okolicznosciach przygrywali (uroczysto¶ci pañstwowe, religijne czy mo¿e królowi do kotleta )