No wiec w "Facesjach polskich" z 1624 jest fragmet jak to ¿ak sprzedal paciorki i :"kupil w kapsê krety, co zêby farbuj±..".
No ok o czernieniu brwi slyszalem, o wybielaniu twarzy czy jej pudrowaniu tez ,ale malowanie zebow? Wie ktos cos moze na ten temat?

Hmmm...
zêby by³y malowane i to na czarno, ale... na Dalekim Wschodzie - na pewno Chiny i Japonia. Tam uczernione zêby mia³y podnosiæ urodê gejsz i kurtyzan.

Ja przepraszam ale te "krety" to l.m. od kreta czy od kredy? Bo jak od kredy to ja s³ysza³am o pocieraniu zêbów kawa³kiem sepii albo proszkiem z kredy aby zêby wybieliæ.

Sama sobie odpowiem na podstawie Kitowicza "Opis obyczajów...", rozdzia³ pt. "O gwardii konnej koronnej":
..."Jak jazda, tak piechota flintpasy od karabina i ³adownicy farbowa³a glink± ¿ó³t± z kret± zmiêszan±, w wodzie rozm±con±."

Tzn. Kreta=kreda

No to siê wyja¶ni³o i po ponad czterech latach siê dowiedzia³em, ¿e kretem nie nale¿y pocieraæ zêbów.

Skoro mowa o tym w facecjach, to chyba efekt pakowania sobie krety do ust w postaci zafarbowania zêbów mia³ byæ niemi³ym zaskoczeniem dla wykonawcy. Co¶ jak dzisiejsze lizaki i cukierki farbuj±ce? Dzieci uwielbiaj± mieæ zielon± buziê, ale jeszcze lepszy ubaw mo¿na mieæ czêstuj±c tym doros³ego i nie mówi±c mu, o co chodzi...

Skoro mowa o tym w facecjach, nie znaczy, ¿e sam zakup kredy i jej u¿ywanie by³y figlem. Wyci±gaj±c wnioski na podstawie jednego, wyjêtego z kontekstu zdania mo¿esz co najwy¿ej napisaæ naiwn± nadinterpretacjê, co zreszt± uczyni³a¶.

Kred± po prostu siê szorowa³o zêby, zreszt± niektórzy mog± jeszcze pamiêtaæ "proszek do mycia zêbów".

Uj..... no nie bardzo. Znaczy czernienie zêbów jak najbardziej. Przez kobiety w Japonii jak najbardziej.Ale przede wszystkim w okresie Heian (794-1192 r. n.e.) i stosowane g³ównie przez arystokratki; jako¶ im to korespondowa³o z 12 warstwami (tak tak, s³ownie: dwunastoma) warstwami jedwabnych kimon, jasn± twarz± i fryzurami z w³osów d³ugich do ziemi. Kurtyzany byæ mo¿e..... chocia¿ o kurtyzanach nikt raczej nie pisa³ i ich nie portretowa³.
Chiñskie damy w tym czasie zêbów nie czerni³y.

Natomiast informacje o "¶wiecie wierzb i kwiatów", czyli mieszkanek dzielnic rozrywki, grafiki, haiku i co tam jeszcze to wiek XVI-XVII n.e. I wtedy mo¿na szukaæ pocz±tków zawodu gejszy, w okresie Edo (pocz±tek XVII w.). Czernienie zêbów ju¿ od dawna nie by³o stosowane .

Hola, hola! Tanizaki Jun'ichirō wspomina, ¿e jego matka czerni³a zêby. Poza tym w japoñskiej grafice XIX w. czernione zêby pojawiaj± siê do¶æ czêsto.

Poza tym epoki Han i Edo odnosz± siê chyba do nieco ró¿nych obszarów... [dziêki, ¿e ju¿ poprawi³a¶ ]

Jako¶ nie s³ysza³am, by mycie/szorowanie/czyszczenie nazywaæ "farbowaniem".

Jak mo¿na przeczytaæ bielenie uchodzi³o jednak za farbowanie w 1624 roku... Je¶li we¿miemy pod uwagê, ¿e do bielenia u¿ywano oprócz kredy tak¿e wêgla drzewnego lub popio³u który jest czarny to mo¿e st±d takie zamieszanie?

Rany Kapcia, nie wyobra¿am sobie jak kreda, popió³ czy cokolwiek mog³o choæ o ton zmieniæ kolor zêbów... Chocia¿ mo¿e zdarcie warstwy zielonkawego osadu faktycznie dawa³o wybielaj±cy efekt. No nic, je¶li "farbowanie"=szorowanie kred± to rzeczywi¶cie wszystko pasuje.

Bo tu chodzi o usuwanie kamienia nazêbnego. Stosowane ¶rodki s± po prostu materia³ami ¶ciernymi i stanowi± bazê proszków do mycia zêbów.
Troche fachowych porad:
Sage Tooth Scrub, Gervase Markham, The English Housewife. 1615
"For teeth that are yellow:
Take sage and salt, of each alike, and stamp them well together, then bake till it be hard, and make a fine powder thereof, then therewith rub the teeth evening and morning and it will take away all yellowness."

Rosemary Charcoal Rub, Bankes' Herbal, 1525 [English]
"Also take the timber thereof [rosemary] and burn it to coals and make powder thereof and put it into a linen cloth and rub thy teeth therewith, and if there be any worms therein, it shall slay them and keep thy teeth from all evils."

Wine washes and tooth rubbing, Gilbertus Anglicus, [England], 11th century
". . . let the mouth be washed with wine that birch or mint has simmered in. And let the gums be well rubbed with a sharp linen cloth until they bleed. And let him eat marjoram, mint, and pellitory, til they are well chewed. And let him rub well his teeth with the chewed herbs and also his gums. . . .
And let him drink every evening wine that hyssop, or cinnamon, or spike, or quibibis (fruit of Piperaceae, Piper cubeba) has simmered in.. . And after every meal, let him wash well his mouth and rub well his gums and his teeth so that no corrupt matter abides among the teeth."

Breath freshening powder, Gilbertus Anglicus, about 1400, English
"And let him use this powder: Take of pepper, one ounce; and of mint, as much; and of rock salt, as much. And make him to chew this powder a good while in his mouth, and then swallow it down."

Tooth-whitening wash, Markham. The English Housewife, 1615.
"To make teeth white.
Take a saucer of strong vinegar, and two spoonsful of the powder of roche alume, a spoonful of white salt, and a spoonful of honey: seethe all these till it be as thin as water, then put it into a close vial and keep it, and when occasion serves wash your teeth therewith, with a rough cloth, and rub them soundly, but not to bleed."

Fakt, masz racjê. Zwracam honor i chowam siê ze wstydem
nawet Wikipedia na ten temat
"Maiko who are in their last stage of training will sometimes color their teeth black for a short period of time. This practice used to be common among married women in Japan and, earlier, at the imperial court, but survives only in some districts, or even families. While this sounds unsavoury to western ears, it is again at least partly because of the optical illusion generated by white makeup: in contrast, teeth seem very yellow; colouring the teeth black means that they seem to 'disappear' in the darkness of the open mouth. This illusion is of course more pronounced at a distance."

i co¶ wiêcej o ohaguro - czernieniu zêbów
http://en.wikipedia.org/wiki/Ohaguro

Witam
ma³e sprostowanie: w Chinach funkcjonowa³o co¶ takiego jak "¶wiat deszczu i wierzb", istnia³y "domy wiosennej ¶wie¿o¶ci" i "³odzie kwiatów".
I to tyle, bo kto¶ zarzuci mi offtop.
Pozdrawiam