Witajcie
wed³ug mnie brakuje nam ma³ego podrêcznego s³ownika nazw materia³ów, tkanin, ubiorów itp. Postanowi³em zrobiæ co¶ takiego na Freha.
Oczywi¶cie powstanie on jak bêdziecie wpisywaæ ró¿ne has³a i definicje do tego. Mo¿e siê zdarzyc ¿e definicji bêdzie kilka . Od czasu do czasu wpadne tu i poustawiam to alfabetycznie .
Zaczynamy:

brokat - rêcznie tkana wzorzysta tkanina jedwabna
bureta - surówka jedwabna
kir - czarne sukno ¿a³obne (?)
safian - wyprawiona, delikatna skóra ko¼la uzywana do butów

przy³±czam sie do powy¿szej inicjatywy gdy¿ wiadomo nie od dzi¶, ¿e Polacy nie gêsi........ , oto czê¶ s³ownika z: Krystyna Turska "Ubiór dworski w Polsce w dobie pierwszych Jagiellonów":

Andromeda – ko¿ki
Bramka - wieniec
Cabacium - kabat
Colobium: 1 - d³uga, lu¡na tunika bez rêkawów, wk³adana przez g³owê, rodzaj opoñczy z otworami na rêce; 2 - szata liturgiczna bez rêkawów lub z krótkimi rêkawami, najczê¶ciej bia³a
Corset fendu - fr. suknia kobieca bez rêkawów z g³êboko wykrojonymi bokami, od bioder poszerzona klinami, modna od po³owy XIV w. w krajach zachodniej i ¶rodkowej Europy. Stanik naszyty gronostajami
Crinale = wieniec
Czeche³ - czechlik, d³uga koszula z bia³ego, lnianego p³ótna u¿ywana w ³a¡niach i w domu przez kobiety i dzieci
Diplois - obszerny p³aszcz ¿o³nierski i podró¿ny z podwójnego sukna w kszta³cie peleryny, spinany na piersiach zapon± lub guzem. D. ¿o³nierski móg³ mieæ w XV w. stoj±cy ko³nierz, d. reprezentacyjny, podszyty futrem, przekszta³ci³ siê prawdopodobnie w deliê
Doublet - jopula 1
Endromida, endromis - ko¿ki
Gacnik, gacny pas - spodni pas noszony na biodrach pod nogawicami, po³±czony z prze-pask± - sakw±, zastêpuj±cy gacie (bursa testiculorum)
Gippon - jopula 2
Gunia - okrycie z kozich skór lub filcu z wielb³±dziej sier¶ci, narzucane na ramiona
Gz³o - koszula z grubego lnianego p³ótna, tak¿e domowa suknia kobiet, mê¿czyzn i dzieci, noszona w Polsce od wczesnego ¶redniowiecza
Hazuka, azuka - obszerne i d³ugie okrycie z rêkawami, podszyte futrem lub podszewk±, z ko³nierzem przylegaj±cym do ramion, pokrytym futrem albo aksamitem. ¬ród³a z k. XV i pocz. XVI w. notuj± h. garnirowane futrem z zawi±zkami, bramo-wane dooko³a at³asem lub cienkim suknem oraz naszywane po brzegach per³ami. H. do konnej jazdy mia³y rozporki
Houppelande - fr. suknia kobieca i mêska wk³adana przez g³owê, o kroju kloszowym, obficie sfa³dowana pod paskiem w talii, pow³óczysta, z wysokim stoj±cym ko³-nierzem i fantazyjnymi rêkawami, krojonymi z æwiartek ko³a. H. szyto z tkanin jedwabnych, aksamitów, sukna i podszywano b³amami z popieliczych brzuszków. W mêskich h. stosowano rozporki w ¶rodkowym szwie przodu, nierzadko te¿ z ty³u. H. wesz³a w u¿ycie ok. 1360 pocz±tkowo we Francji, pó¡niej w pozosta³ych pañstwach Europy; w Polsce znana ju¿ w czasach królowej Jadwigi i W³adys³awa Jagie³³y, modna w 1 pol. XV w. w zmienionej nieco formie
Jaka, iacca, fr. jaquet - dopasowany kaftan mêski do bioder, modny w XIV i pocz. XV w. Krojony z czterech jednolitych czê¶ci, wciêtych w stanie i charakterystycznie uwypuklonych na piersiach, z owalnie podkrojonymi pachami. J. szyto z miêkkich tkanin jedwabnych, aksamitu i sukna. Pod j. jedwabne dawano filcowe spody lub pikowane z kilku warstw p³ótna i waty, u³atwiaj±ce modelowanie modnej formy. j. rycerskie typu ochronnego mia³y spody zbrojone metalowymi p³ytami b±d¡ kolczugi wszywane miêdzy warstwê p³ótna i waty. W j. cywilnych stosowano zapiêcie na guzy, do¶æ gêsto rozmieszczone na ca³ej d³ugo¶ci przodu, w ochronnych natomiast sznurowanie. Biodra opina³ pas z grubych metalowych ogniw spiêty bogato profilowan± klamr±.-

CDN
pozdrawiam

Barchan - tkanina bawe³niana, drapana lewostronnie, barwiona lub drukowana. Szyje siê z niej, m.in. ciep³± bieliznê

Bombasin - tkanina jedwabno-bawe³niana, jak znajd eco¶ wiêcej dodam

Do burety wypada³oby dodaæ, ¿e raczej siê jej w ¶redniowieczu nie stosowa³o.

chcia³bym prosiæ wszystkich rózniez o przet³umaczenie wielu (w przypadku o którym mówie angielskich) wyrazów wystêpuj±cych w literaturze zagranicznej, traktuj±cej o szyciu strojów. Chodzi mi o takie typowo krawieckie okre¶lenia, na które trudno znale¶c dobre t³umaczenie w s³owniku.
Z góry dziêkuje i pozdrawiam.

P.S. ¦wietnie ¿e jest s³ownik

Witam,
a czy kto¶ móg³by podaæ s³ownikow± definicjê delii (czy delji )?
Z góry dziêkujê.

Hmm... widzê ¿e dobrze ¿ar³o i zdech³o... No dobra, znalaz³am w encyklopedii i sama podajê:

delia (tur. degilej) ub. d³ugie mêskie okrycie wierzchnie, g³. z sukna podbitego futrem, ze zdobionymi szerokimi rêkawami i du¿ym ko³nierzem; popularne w¶ród szlachty polskiej w XVI i XVII w.

Delia, wierzchnie okrycie mêskie, charakterystyczne dla polskiego ubioru szlacheckiego i mieszczañskiego, noszone od XVI do XVIII wieku. Najczê¶ciej uszyta z sukna, podbita futrem, zdobiona dekoracyjnymi szerokimi rêkawami i zapiêta na guzy pêtlicami srebrnymi lub z³otymi.

Z tym, ¿e chodzi³oby mi równie¿ o to, kiedy pojawi³a siê owa delia na po³udniowym wschodzie. Jest ca³kiem popularna w¶ród dzisiejszych Waregów, wieæ szukam jakiego¶ potwierdzenia, zanim pobawiê siê w szycie.
Kto¶ siê zna? I mo¿e podzieliæ wiedz±? Bo te s³ownikowe definicje troszkê mi obraz zaciemni³y, zamiast rozja¶niæ.
Pozdrawiam!

A ja proszê o pomoc w wyja¶nieniu co to za gatunek tkaniny.

we³na kamelotowa?

Poza tym mam problem jaka by³a ró¿nica pomiêdzy halsztukiem,a halsztuczkiem??

Kamlot- delikatna tkanina we³niana o splocie p³óciennym, otrzymywana z we³ny kóz armeñskich. Pierwotnie importowana z Syrii, potem z Armenii. Przywieziona przez krzy¿owców. Za Gutkowsk±. Pozdrawiam
Gwyn

Kamlot to takze tania, cienka, odpadkowa tkanina welniana tkana splotem plociennym. To juz definicja poznosredniowieczna i nowozytna.

Polecam s³ownik napisany przez pani± Irenê Turnau. Ukaza³ siê do¶æ niedawno, kilka lat temu.

Dobra, jak s³ownik, to s³ownik . T³umaczê sobie pewn± ksi±¿eczkê i mam problemy z paroma s³owami, z którymi niejedna osoba nie ma problemu, wiêc prosi³abym opodanie ich polskiego znaczenia:

caul
watchet (light greenish blue)
serge
russet
knuckles (jedne s³owniki podaj±, ¿e to kostka, inne, ¿e knykieæ, a do tekstu nie pasuje mi ani jedno ani drugie, wg mnie to jest kciuk, ale chcê mieæ pewno¶æ, przytoczê tekst "and the sleeves remained as before covering the hand to the knuckles")
chaplet
frieze
fustian
sideless surcoat (wiem o co chodzi, ale jak to przet³umaczyæ na zrozumia³y i sensowny polski?)

Bardzo prosze o pomoc, bêdê wdziêczna

Pozdrawiam!

"knuckles" jako knykcie (kostki pomiêdzy d³oni± i pierwszym paliczkiem palca) pasuje tu jak najbardziej (takie jest zreszt± znaczenie tego s³owa). Ca³e zdanie oznacza: "a rêkawy pozosta³y takie jak przedtem, okrywaj±c d³oñ a¿ do knykci".
Na marginesie kciuk to "thumb" i nijak siê ma do tego opisu. Wynika z niego, ¿e d³oñ by³a zas³oniêta a palce wystawa³y w ca³o¶ci.
Pzdr

caul to wg s³ownika onetowego czepek a watchet wg tego co by³o podane w nawiasie to kolor seledynowy

Fustian=barchan.
Frieze=sukno fryzyjskie(importowane z terenow obecnej Holandii) lub sukno o powieszchni kedzierzawej.
Jesli chodzi o sideless surcoat to nie spotkalam sie jeszcze z polskim okresleniem tak precyzujacym okreslony typ surcotu. Jest to rozroznienie wprowadzone miedzy surcotem z XIIIw. a tym z XIVw. i pozniejszym. W kronikach polskich mowi sie o "diabelskich oknach" w sukniach wieszchnich i jest to chyba jedyna proba okreslenia precyzyjnego "surkotu bez bokow".

No tak, pomyli³am knyciek z k³yckiem i dlatego mi nie pasowa³o.

I jeszcze jedno s³ówko
gypon

Dziêki za wyja¶nienia!

gypon=gipon=gippon=watowany i pikowany stroj spodni sluzacy jako ubior ochronny pod zbroje w okresie XII-XIVw.

a kirtle ?

A gypon to w jêzyku polskim gipon?, czy to ma u nas jak±¶ swoj± nazwê?

gipon/gippon to francuskie nazwy na cos co w RR zwyklo sie nazywac "przeszywanica".
Kirtle ma 2 znaczenia-szersze, tlumaczone jako suknia spodnia lub bardziej precyzyjne i poprawniejsze jako "ksztalt" czyli XVI i XVII-wieczna suknia spodnia damska, skladajaca sie z gorsetowo krojonej gory i doszytej do niej spodnicy.

pozostawiê bez komantarza swoj± spotrzegwaczo¶æ skandal... po prostu siê zakrêci³am...
Dziêki EwKa!

A taki fragment tekstu " The low side-opinings of the sideless surcot were cut the same, but the skirt was often made of different material and gathered on to the front and back panels and side pieces "
mo¿na przet³umaczyæ jako "ale suknia wierzchnia by³a wykonana z innego materia³u, ponadto zebrana na przednich i tylnych wstawkach... " ???? czy poprawniej by by³o "spódnica sukrotu" lub "spódnica sukni wierzchniej" ?

Pytanie z czystej ciekawo¶ci:

Nazwy ubiorów o francuskim autoramencie mo¿na chyba t³umaczyæ, np surcot (surcotte) co "suknia wierzchnia" cotte simple to suknia prosta, a w takim razie co oznacza s³owo cotehardie? tzn konkretnie -hardie, bo cotte chyba "szata" "suknia" czy co¶ takiego...

"Cotehardie is a Middle French name, literally meaning Bold Tunic"
czyli smiala szata, pelna suknia?

Wypasiona suknia?
Dzieki za szybk± odpowied¼

Które terminy mo¿na uto¿samiaæ ze sob±? W którym¶ po¶cie EwKa napisa³a, ¿e "jopula=jaka=jacquet". W innym z±¶ "Zapomnijcie o Kabacie=pourpoint=jopula wieszchnia." Czyli jaka to to samo co jopula? Skoro jaka by³a na zbrojê, dla podkre¶lenia sylwetki, to do czego przysznurowywano nogawice? W opracowaniach wspomina siê o doublecie, którego polskim odpowiednikiem mia³a byæ jopula spodnia. Je¶li te stroje mia³y podobny krój, a ró¿ni³y siê tylko okresem wystêpowania, to czy móg³by kto¶ to ujednoliciæ? Interesuje mnie g³ównie terminologia polska, wiêc je¶li jaki¶ strój jest uto¿samiany z innym wystêpuj±cym na zachodzie, to postawcie przy nich znak równie¶ci, jak np jaka = jaquet.