Niemiecka ¶redniowieczna pie¶ñ mi³osna
Wydanie drugie rozszerzone z 36 barwnymi miniaturami Kodeksu Manesse.
Na wielu ilustracjach widoczne s± szczegó³y uzbrojenia i stroju rycerskiego!
Prze³o¿y³ z jêzyka ¶rednio-wysoko-niemieckiego, pos³owiem i komentarzem opatrzy³ Andrzej Lam.
ISBN 978-83-7507-198-6
Format A5, s. 225, wielobarwne ilustracje
Nazwê minnesang nosi szlachecka (rycerska) liryka mi³osna w jêzyku ¶rednio-wysoko-niemieckim, która rozwija³a siê od po³owy XII wieku, osi±gnê³a postaæ klasyczn± w ostatniej dekadzie XII i pierwszych dwóch-trzech dekadach XIII wieku, a nastêpnie, po wiek XIV, ulega³a znacz±cym przemianom gatunkowym zarówno co do zakresu tematycznego, jak formy i funkcji. Nie jest wiêc zjawiskiem jednolitym ani pod wzglêdem zasobu motywów, ani stylu, i w tym zró¿nicowaniu ukazuje j± ta antologia.
W nowym wydaniu ksi±¿ka prezentuje kilku dodatkowych pie¶niarzy, wzbogaca obraz twórczo¶ci Waltera von der Vogelweide, a w osobie wroc³awskiego ksiêcia Henryka Probusa (Prawego) przynosi jedyny znany przyk³ad uprawiania minnesangu na dworach Piastów ¶l±skich. Wa¿n± czê¶ci± publikacji s± obszerne noty o autorach — w¶ród nich s± przedstawiciele rodów ksi±¿êcych, rycerze, dworzanie, nawet mieszczanie i biedni ¶piewacy wêdrowni.
Spis tre¶ci
PIE¦NI ANONIMOWE
Ty¶ jest mój, jam twoja jest / Du bist mîn, ich bin dîn
Las w zielonej szacie sta³ / Der walt in grüener varwe stât
Lipa jest w tej porze roku / Diu linde ist an dem ende
VON KÃœRENBERG
Wodzi³am ja soko³a / Ich zôch mir einen valken
Stanê³am pó¼n± noc± / Ich stuont mir nehtint spâte
Stan±³em pó¼n± noc± / Jô stuont ich nehtint spâte
Cierpienie troski niesie / Leit machet sorge
Ilekroæ sama stojê / Swenne ich stân aleine
Serce moje biedne / Ez hât mir an dem herzen
Tak mi ka¿e serce / Ez gât mir vonme herzen
Pani ty prze¶liczna / Wîp vil schoene
Gwiazdka siê przyæmiewa / Der tunkel sterne
W¶ród niewiast najpiêkniejsza / Aller wîbe wunne
Niewiasty i soko³y / Wîp unde vederspil
BURGRAF RATYZBONY
Jam bez reszty jest oddana / Ich bin mit rehter staete
MEINLOH VON SEVELINGEN
Ujrza³em pos³añców lata / Ich sach boten des sumers
BURGRAF RIETENBURGA
S³owik nagle zamilk³ w krzewach / Diu nahtegal ist gesweiget
¯e mnie pragnie wypróbowaæ / Sît si wil versuochen mich
DIETMAR VON AIST
Có¿ pomo¿e na têsknotê / Waz ist für daz trûren guot
Tam na lipie tej wysokiej / Ûf der linden obene
Dziewczê jedno sobie sta³o / Ez stuont ein frouwe alleine
Znów pora siê zmieni³a / Sich hât verwandelt diu zît
Czego serce pragnê³o / Nu ist ez an ein ende komen
Ty ¶pisz jeszcze, mój kochanku? / Slâfest du, friedel ziere?
CESARZ HENRYK
Pozdrawiam oto ¶piewem s³odk± pani± / Ich grüeze mit gesange die süezen
FRIEDRICH VON HAUSEN
By smuciæ siê, mam racjê dobr± / Ich muoz von schulden sîn unvrô
Me serce siê roz³±cza oto z cia³em / Mîn herze und mîn lîp diu wellent scheiden
Od kiedy z mi³± siê rozsta³em / Dô ich von der guoten schiet
My¶lê czasem sobie / Ich denke underwîlen
HEINRICH VON VELDEKE
Tristan musia³ wbrew swej woli / Tristan muose sunder sînen danc
W kwietniu cudnym takim / In dem aberellen
Ten, kto ¶wiadczy paniom wzglêdy / Swer den frouwen setzet huote
Porwa³a mi³o¶æ Salomona / Diu minne betwanc Salomône
RUDOLF VON FENIS
Chocia¿ nadziejê ¿ywi³em mi³o¶ci / Gewan ich ze minnen ie guoten wân
Cierpienia tego sobie sam przyda³em / Ich hân mir selber gemachet die swaere
ALBRECHT VON JOHANSDORF
Co st±d ruszaj±, ci kln± siê na Boga / Die hinnen varnt, die sagent dur got
Jak mi³o¶æ siê zaczyna, dobrze wiem / Wie sich minne hebt, daz weiz ich wol
Ujrza³em pani± wdziêczn± / Ich vant si âne huote
BERNGER VON HORHEIM
Ledwie og³osi³em lato moim ¶piewem / Nu lange ich mir sange
HARTWIG VON RAUTE
Gdy widzê tê najlepsz± z pañ / Als ich sihe daz beste wîp
HEINRICH VON MORUNGEN
Tak lotn± rozkosz± i czyst± / In sô hôher swebender wunne
Elfy oczaruj± mê¿a niejednego / Von den elben wirt entsehen vil manic man
Czy widzia³ kto¶ pani± / Sach ieman die frouwen
To boli wszak, gdy kocha kto¶ serdecznie / Ez tuot vil wë, swer herzeclîche minnet
Pani, wejrzyj na m± dolê / Frouwe, mîne swaere sich
Na ³±ce pos³ysza³em / Ich hôrte ûf der heide
Cesarzem jestem bez korony / Ich bin keiser âne krône
Ach, ach, czy ju¿ nie zdarzy siê / Owë, sol aber mir iemer më
Tak mi siê sta³o, jakbym dzieckiem by³ / Mir ist geschehen als einem kindelîne
Ty s³odka, luba morderczyni / Vil süeziu senftiu toeterinne
HARTMANN VON AUE
Krzy¿ czystej cnoty od nas ¿±da / Dem kriuze zimt wol reiner muot
Ta pani, która panu swemu / Swelch frouwe sendet ir lieben man
Ten i ów mnie zagaduje / Maniger grüezet mich alsô
Wyruszam z wasz± zgod± / Ich var mit iuweren hulden
REINMAR VON HAGENAU
O wszystko staram siê, co m±¿ / Ich wirbe umbe allez, daz ein man
Rozumny m±¿ niech nigdy nie ¶mie / Ein wîser man sol niht ze vil
Choæ mi spieszno tam / Ich wil allez gâhen
Mi³y goñcze, pospiesz tam / Lieber bote, nu wirbe alsô
Od tego dnia, gdy krzy¿ swój wzi±³em / Des tages dô ich daz kriuze nam
Rado¶ci serca tak bym nie po¿±da³ nigdy / Herzeclîcher fröide wart mir nie sô nôt
WALTHER VON DER VOGELWEIDE
Panie Bo¿e, zbaw mnie od goryczy / Hêrre got, gesegne mich vor sorgen
Ów m±¿ siê stawia gro¼nie tak / Ein man verbiutet âne pflicht
Ju¿ d³ugo milczeæ zamierzy³em sobie / Lange swîgen des hât ich gedâcht
Ja o niej dobrze tak mówi³em / Ich hân ir sô wol gesprochen
W zw±tpieniu ciê¿kim pogr±¿ony / In einem zwîvellîchen wân
Moja pani nie³askawa / Min frowe ist ein ungenædic wip
Wci±¿ mnie dziwi, co ta dama / Mich nimet iemer wunder waz ein wîp
Czym ci obojêtny? / Bin ich dir unmaere?
We¼, pani, wieniec ten! / Nemt, frouwe, disen kranz!
A tam pod lip± / Under der linden
Ostoj± wszech warto¶ci i stra¿niczk± / Aller werdekeit ein füegerinne
¦wiat l¶ni³ ró¿owo, modro wraz / Diu welt was gelf, rôt unde blâ
Jak chcia³bym do¿yæ tego, abym ró¿e / Müeste ich noch geleben daz ich die rôsen
Ju¿ kocham, têskniê d³ugo tak / Ich minne, sinne lange zît
Kiedy lato sz³o ju¿ ¶wiatem / Dô der sumer komen was
Biada ach, ty dworski ¶piewie / Owë, hovelîchez singen
Na kamieniu siad³em sobie / Ich saz ûf eime steine
WOLFRAM VON ESCHENBACH
Promieñ ¶witu w czas stra¿nika ¶piewu / Der morgenblic bî wahters sange erkôs
Jego szpony / Sîne klâwen
Ta pani niechaj mi pozwoli / Ein wîp mac wol erlouben mir
Mi³o¶ci tajnej rzewn± skargê / Der helden minne ir klage
Ju¿ od blanków / Von der zinnen
Wyskakuj± kwiaty z p±ków / Ursprinc bluomen, loup ûz dringen
Ju¿ wstaje dzieñ! / Ez ist nu tac!
NEIDHART VON REUENTAL
Stara baba raz skoczy³a / Ein altiu diu begunde springen
S³oñce ju¿ i kwiaty ku ziemi siê schyli³y / Diu sunne und ouch die bluomen
M³odzi, ³y¿wy swe gotujcie ju¿ na lód! / Kint, bereitet iuch der sliten ûf daz îs!
OTTO VON BOTENLAUBEN
Jak rycerza tego mam roz³±czyæ / Wie sol ich den ritter nû gescheiden
ULRICH VON SINGENBERG
Lato i powaby lata / Sumer unde sumerwünne
MARGRAF VON HOHENBURG
Nad tym rycerzem czuwam ¿wawo / Ich wache umb eines ritters lîp
HILTBOLT VON SCHWANGAU
Chcê ¶piewaæ znów dla mej kochanki / Ich wil aber der lieben singen
BURKHART VON HOHENFELS
Ona jasna jest jak s³oñce / Sî gelichet sich der sunnen
GOTTFRIED VON NEIFEN
Pochwalona ³±ka! / Saelic sî diu heide!
Gdybym mia³ przez ca³e lato / Sol ich disen sumer lanc
KRISTAN VON HAMLE
Chcia³bym, aby trawnik móg³ zagadaæ / Ich wolte daz der anger sprechen solte
MARGRAF HEINRICH VON MEISSEN
I oto dni te lata d³ugie, jasne / Nu sint die liehten langen sumertage
ULRICH VON LIECHTENSTEIN
Jak ¶piewaæ, nie wiem / In weiz wiech singe
Krasa lata / Sumervar ist nu gar
TANNHÄUSER
Zima ju¿ odesz³a / Der winter ist zergangen
ULRICH VON WINTERSTETTEN
Czy milszych nie ma pie¶ni / Ist iht mere schoenes
GEDRUT–GELTAR
Mi³osne pie¶ni piej± / Man singet minnewîse
KRÓL KONRAD M£ODSZY
Z kwiatów jestem rad czerwonych / Ich fröi mich manger bluomen rôt
KSI¡¯Ê HENRYK Z WROC£AWIA
Raduje siê moje serce / Mir ist das herze worden frô
Tobie siê skar¿ê, maju / Ich klage dir, meie
ANONIM
Serce o ma³o nie pêknie mi z ¿alu / Möhte zerspringen mîn herze mir gar
KONRAD VON WÃœRZBURG
Gdy dzieñ blask ze¶le na kochanków dwoje / Swâ tac erschînen sol zwein liuten
STEINMAR
M³odzieniec le¿a³ potajemnie / Ein kneht der lac verborgen
¯e mnie ta nagrodziæ nie chce / Sît si mir niht lônen wil
JOHANNES HADLAUB
Pos³owie zimy oto siê zjawili / Winter hât vorbotten ûz gesendet
HUGO VON MONTFORT
Stra¿nika zapyta³em, czy ju¿ dnieje / Ich fragt ein wachter, ob es wer tag
OSWALD VON WOLKENSTEIN
Poczu³em wiew porannej mg³y / Ich spür ain lufft aus külem tufft
Pos³owie
Noty o autorach i komentarze
Wykaz tytu³ów pie¶ni w jêzyku niemieckim
Wykaz tytu³ów pie¶ni w jêzyku polskim