w ksi±¿ce Szewstwo z 1956 roku autor napisa³, ¿e klej z³ocisty jest niezbêdny w tym rzemio¶le. Pod spodem przytaczam przepis na jego otrzymanie:
"Klej z³ocisty wyrabia siê z odpadków powsta³ych przy wyrobie krochmalu pszennego. Po wyp³ukaniu skrobi i przepuszczeniu jej przez tkaninê czê¶ci kleiste pozostaj± na tkaninie. Formuje siê je w p³ytki i przechowuje siê je w suchych pomieszczeniach. Rozpuszczony w wodzie – bez wzglêdu na konsystencjê – zachowuje jednakowe w³a¶ciwo¶ci klej±ce. Ma on zaletê polegaj±c± na tym, ¿e wysycha stopniowo, a jako zawieraj±cy trochê t³uszczu nie przyczepia siê do ig³y i nici w czasie szycia obuwia. Klej z³ocisty przygotowuje siê w blaszanym naczyniu. Klej w³o¿ony do naczynia nale¿y zalaæ wod± pokrywaj±c go ni± ca³kowicie. Po 10 minutach nale¿y wodê odlaæ, a zawarto¶æ naczynia pozostawiæ na kilka godzin, po czym dobrze wymieszaæ a¿ do otrzymania konsystencji mas³a. W ten sposób otrzymuje siê masê kleist±, elastyczn±, ci±gn±c± siê w postaci nitek o barwie z³ocistej i przyjemnym zapachu"
Oczywiste jest, ¿e ow± substancj± jest gluten, który mo¿na kupiæ w handlu b±d¼ te¿ wyp³ukaæ z zarobionego ciasta, co na jedno wychodzi.
Próbowa³em go zrobiæ ró¿nymi sposobami i zawsze wychodzi³a najprzedniejsza guma do ¿ucia, której ni jak nie da³o siê rozsmarowaæ. Po zalaniu wod± sproszkowanego glutenu widaæ jak drobinki (na razie odzielnie) pêczniej± a potem ³±cz± siê ze soba w najprzedniejsz± gumê do ¿ucia, która nie jest ani z³ocista, ani ci±gn±ca.
Czy kto¶ mo¿e co¶ podobnego ju¿ robi³, albo wie o czym¶ czego ja nie wiem i co¶ by podpowiedzia³?
Pozdrawiam
a

Ja bym podejrzewa³ ¿e b³±d powstaje na samym pocz±tku - co bra³e¶ jako substrat wyj¶ciowy? Sk±d wiesz jaka w latach 50. by³a technologia przemys³owej produkcji krochmalu pszennego i w zwi±zku z tym jak± dok³adnie postaæ maj± odpady poprodukcyjne z tej linii? Bo je¶li u¿yjesz do przepisu czego¶ innego to i efekt koñcowy bêdzie inny.

Ja bym spróbowa³ podgrzaæ , jak klej glutynowy.
Dwa naczynia -
w pierwszym na piecu woda a w tej wodzie drugie naczynie z klejem.
Nie dopu¶ciæ do wrzenia.
pozdrawiam

No to by by³o zupe³nie tak samo jak z klejem skórnym. Nawet kolor z³ocisty ten sam.
Ale w przepisie nic nie mówi± o podgrzewaniu - zdaje mi siê, ¿e klej z glutenu zbo¿owego powinien dzia³aæ tak jak klajster ze skrobi ziemniaczanej, tzn. normalnie, na zimno? Nie jestem pewien, nie próbowa³em.

Ale z drugiej strony to klej glutenowy by³by zupe³nie niewodoodporny - klej skórny (kazeinowy) sprawdza siê chyba w bran¿y obuwniczej o niebo lepiej? Dziwny ten podrêcznik.

Andrzeju
Nie wiem czy w bran¿y obuwniczej klej kazeinowy stosowano - jest czê¶ciowo wodoodporny. Niezbyt elastyczny. By zwiêkszyæ elastyczno¶æ dodawano wype³niacza.
(Wytwarzany z twarogu )
Elementy klejone musz± byæ jednak mocno ze sob± doci¶niête (prasa , ¶ciski) i tak pozostawione do wyschniêcia na kilkana¶cie godzin.
Mo¿e w przypadku kleju z³ocistego równie¿ nale¿y elementy klejone ¶cisn±æ ?
pozdrawiam

Skórny te¿ niby nie jest ca³kiem wodoodporny...
Nie ma co chyba gdybaæ, trzeba poeksperymentowaæ, jak ze wszystkim u nas.

Witam,
odpowiadaj±c na powy¿sze posty:
Zagniot³em ciasto z m±ki pszennej. Podstawi³em je pod kran i zacz±³em mi±chaæ. Woda zaczê³a wy³ukiwaæ krochmal. Po jakim¶ czasie mia³em sam gluten, który zachowywa³ siê jak guma do ¿ucia. Wysuszy³em go, zmieli³em i z powrotem dola³em wody. I dalej jest tak jak w opisie rozpoczynaj±cym temat. My¶³ê, ¿e i z 500 lat temu ludzie ju¿ znali w³a¶ciwo¶ci glutenu i krochmalu.
Gluten (klej z³ocisty) nie ma byæ wodoodporny. To wyp³ukany krochmal powoduje, ¿e tkanina nim nas±czona jest wodoodporna. Klej tem ma zaletê, ¿e mo¿na nim skleiæ skórê wilgotn±. Próbowa³em to zrobic na ró¿ne sposoby. Podgrzewa³em, dodawa³em jaki¶ chemicznych dodatków, i nic. Czujê przez skórê, ¿e rozwi±zanie jest tak prostê, ¿e a¿ nie mogê na nie wpa¶æ.
Pozdrawiam
a

Jest jeszcze mo¿liwo¶æ zapytania jakiego¶ starego szewca ..
pozdrawiam

Zaznaczone fragmenty, jak i efekty wspó³czesnych prób opisanych powy¿ej sugeruj±, wed³ug mnie, ¿e mo¿e mieæ znaczenie gatunek pszenicy - u¿ytej obecnie a dostêpnej powszechnie w ¦redniowieczu.

Hej Julko,nie podane jest ¿e temat tyczy siê ¦redniowiecza:)

pozdrawiam
M.

Dziwne - rozmawia³em z pewnym szewcem (po 60tce) zapyta³em o klej z³ocisty - powiedzia³ :
Tak , pere³kowy , kostny.
Powiedzia³em , ¿e chodzi o klej pozyskiwany z pszenicy..
Powiedzia³ ¿e w latach 50tych u¿ywa³ kostnego (wewn±trz) , szelaku w miejscach nie nara¿anych na zginanie , ¿ywicy epoksydowej..
a o takim kleju nie s³ysza³.
pozdrawiam
Edit.
dosta³em na priw.
..Moim skromnym zdaniem zbo¿e na pewno sie ró¿ni³o - od tego czasu wprowadzono masê ró¿nych odmian (nie tylko zreszt± zbo¿a). Mo¿liwe te¿, ze przy uzyskiwaniu krochmalu stosowano inn± technologiê ni¿ wyp³ukiwanie w wodzie (albo p³ukano do pewnego momentu, a nie do czystego glutenu - w warunkach przemys³owych czêssto nie op³aca siê prowadziæ procesu "do koñca" - w koñcówce uzysk bywa niewielki, czêsto znikomy, a poniesione koszty tego nie równowa¿±) co powodowa³o, ¿e pozostawa³y inne substancje, nie tylko gluten...

Nie demonizujmy tych "nowych odmian", pszenica uprawiana w latach piêædziesi±tych XX wieku nie ró¿ni³a siê od obecnej w ¿aden sposób, który móg³by zauwa¿alnie wp³yn±æ na w³asno¶ci produktów otrzymywanych z ziarna. Za to technologia produkcji krochmalu mog³a zmieniæ siê potê¿nie.

Np. "Jedyne Praktyczne Przepisy" Æwierczakiewiczowej, czyli koniec XIX wieku - mamy tam przepis polegaj±cy, w skrócie, na 9 dniach moczenia pe³nego ziarna pszenicy w codziennie zmienianej wodzie rzecznej, potem wydeptywaniu krochmalu z tego ziarna, i wyp³ukiwaniu go wod±. Oczywi¶cie taki proces technologiczny da pozosta³o¶ci o sporo innym sk³adzie, ni¿ wyp³ukiwanie krochmalu z "ciasta" z m±ki. Nawet je¶li zmodernizujemy "aparaturê" (czyli zast±pimy drewniane koryto i niedomyte stopy Jagny czy Maryny kadzi± i wa³kami), to wci±¿ otrzymamy nie czysty gluten, tylko mieszaninê... no w³a¶nie, trzeba by stwierdziæ do¶wiadczalnie, czego.

Je¶li jako surowca u¿ywany bia³ej m±ki, to praktycznie nie ma w niej t³uszczu, a wiêc i w pozosta³o¶ciach go nie bêdzie. Je¶li pe³nego ziarna - to w zarodku mamy go blisko 10%. Jako¶ bardziej pasuje mi to do:


Przyda³by siê znawca historii przemys³u spo¿ywczego, by stwierdziæ, do jakiej technologii móg³ siê odwo³ywaæ autor tego podrêcznika szewskiego. Móg³ do przestarza³ej, móg³ do "nowoczesnej" na owe czasy - ale we¼my poprawkê na mo¿liw± zapa¶æ technologiczn± w okresie przedwojennego kryzysu, a zw³aszcza wojny... ogólnie ciê¿ka sprawa.

A mo¿e pamiêæ zawiod³a autora podrêcznika? Bo jednak ten z³ocisty kolor to mi siê te¿ nieodparcie kojarzy z "Pere³k±", wszystkie kleje z m±czystych ro¶lin (zbó¿, kartofli, tak¿e tropikalnych) s± raczej mêtnobia³e...