Chcia³bym siê w Wami podzieliæ kilkoma spostrze¿eniami na temat upiekszania koni w okresie Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego i Wielkiego Ksiêstwa Litewskiego.

Po pierwsze - farbowanie koni husarskich. O tym napisa³em krótki artyku³:
http://www.radoslawsikora.republika.pl/mat...intedhorses.pdf

Nie tylko husaria farbowa³a konie. Na plafonach kieleckich mamy piêkny przyk³ad, gdy na takim koniu siedzi lekki kawalerzysta. Fot. Rados³aw Szleszyñski
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

A sprawa druga - wi±zanie koniom ogonów. Poni¿ej 3 ogony koñskie z mapy ksiêstwa bir¿añskiego (1645 rok)
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Je¶li kto¶ ma materia³y na ten temat, to oczywi¶cie zapraszam do dzielenia siê nimi. My¶lê, ¿e zagadnienie jest bardzo ciekawe, a chyba nigdzie dot±d nie poruszane.

Tak na szybko. Wi±zanie ogonów jest znane ju¿ co najmniej ze ¶redniowiecza. Temat ciekawy i muszê siê przyznaæ, ¿e nigdy nie zwrócilem uwagi na ten kontekst przy przegl±daniu ¼róde³. Od teraz bêdê bardziej czujny.

Tylko, ¿e koñ zosta³ skrzywdzony podwójnie, poprzez to pomalowanie i utrwalenie na p³ótnie, gdzie wygl±da jak hybryda konia, teriera i pudla...

Kwestia gustu. Akurat mi siê podoba
Swoj± drog± podejrzewam, ¿e mia³o to bardzo praktyczne zastosowanie w boju. S±dzê, ¿e na widok takiego pomalowanego "cudaka", nieprzyzwyczajone do takich widoków konie nieprzyjaciela, mog³y siê p³oszyæ. Warto by to kiedy¶ sprawdziæ.

Koniki

Konie nie reaguj± strachem na kolory i nie widz± kolorów tak jak my, rozró¿niaj± odcienie, reaguj± na kszta³t, zapach i ruch, tak¿e takiego "cudaka" siê nie przestrasz± (konie chodz± w kolorowych derkach i inne siê tego nie boj±), zreszt± konie naturalnie s± kolorowe, srokate, taranty. Ten obraz to jaka¶ fanaberia, natomiast zaplatanie grzywy i ogonów jak najbardziej u¿yteczne (i historyczne).

Ja mam takie do¶wiadczenie, ¿e gdy próbowa³em na ró¿ne konie na³o¿yæ czerwony czaprak, a robi³em to maksymalnie spokojnie, to konie ¶wirowa³y tak, ¿e dopiero po d³ugim czasie uda³o mi siê za³o¿yæ go na moment, ¿eby pstrykn±æ parê fotek (jak kogo¶ interesuje, mogê je tu wrzuciæ). Tak¿e trudno mi uwierzyæ, ¿e czerwieñ nie ma wp³ywu na konia. Bo czego siê mia³y baæ?
Tak¿e s±dzê, ¿e nale¿a³oby po prostu przeprowadziæ eksperyment i zobaczyæ, jak zachowuj± siê konie w obecno¶ci takiego pomalowanego "cudaka".

To nie o kolor chodzi³o, ten czaprak musia³ ¼le pachnieæ. Ja mam do ka¿dego mojego konia po kilka czapraków w ró¿nych kolorach (czerwone te¿) i ¿aden nigdy siê nie ba³. Oczywi¶cie mog³o Ci siê tak przydarzyæ, mo¿e ten koñ nie nosi³ czapraków, albo jako¶ go zakwalifikowa³ jako zagro¿enie, takie uroki koñskie

Je¼d¼cem ani znawc± koni wybitnym nie jestem ,ale gdzie¶ - zdaje siê ¿e na obozie konnym - s³ysza³em ¿e konie s± szczególnie wra¿liwe na kolory czerwony i ¿ó³ty , dlatego w jakich¶ zawodach przeszkody maluje siê na takie kolory - tu chodzi³o chyba o murek z 2-barwnych cegie³ jako wybitnie trudn± przeszkodê z racji kolorów i tego ¿e koñ nie widzi co znajduje siê za ni±. Za¶ z w³asnych do¶wiadczeñ mia³em podobn± przygodê , tyle ¿e zamiast czerwonego czapraka chcia³em za³o¿yæ czerwon± kurtkê ( na siebie oczywi¶cie) co do zapachu w±tpiê by specyficznie pachnia³a bowiem by³a to kurtka "stajenna" trzymana w siodlarni. Koñ zacz±³ siê krêciæ , tak by odsun±æ siê od kurtki co w po³±czeniu z moim uporem za³o¿enia jej i kiepskimi umiejêtno¶ciami trzymania siê w siodle zaowocowa³o upadkiem. Odno¶nie kolorów chocia¿ o trochê innych zwierzêtach mogê powiedzieæ ze mój znajomy z³apa³ kiedy¶ ptaka ( szpak albo kruk), pomalowa³ go na ¿ó³to i pu¶ci³. Ponoæ nie móg³ siê do³±czyæ do stada bo inne ptaki go odtr±ca³y. W tym przypadku z tego co s³ysza³em ten makija¿ skoñczy³ siê tragicznie dla kruka.
Wracaj±c do koni je¶li rzeczywi¶cie mia³y by siê p³oszyæ po d wp³ywem czerwieni to trzeba by to zrobiæ tak by tylko konie wroga siê p³oszy³y a nie z pod w³asnej chor±gwi. Mo¿e wiêc p³oszyli siê ludzie? Wcielaj±c siê na tyle na ile umiem w brodatego moskala z XVII wieku uzna³bym ¿e to jaki¶ diabe³ je¶li zobaczy³ bym farbowanego na czerwono konia

No i pewnie tak robiono. Konie mo¿na przyzwyczaiæ do nietypowych dla nich bod¼ców. Tak, jak mo¿na je przyzwyczaiæ do huku wystrza³ów, itd.

No i tu siê zgadzam, bardziej to dzia³a³o na ludzi i powodowa³o strach. Na zawodach czêsto s± czerwone przeszkody a zw³aszcza tzw. mur i nie kolor powoduje problem a kszta³t i budowa przeszkody. Wg badañ konie najlepiej rozró¿niaj± kolory czerwony, zielony, bia³y i czarny. Wszystkie zwierzêta dobrze rozró¿niaj± kolor czerwony, bo jest to kolor krwi, który pobudza drapie¿niki i powoduje niepokój u ro¶lino¿erców (oczywi¶cie dochodzi do tego zapach). Mój jeden koñ panicznie boi siê skóry dzika, ale czapraka w podobnych kolorach ju¿ nie. Kolego a z tym ptakiem to nienajlepszy pomys³ by³ tego Twojego znajomego, szkoda ptaszka na takie zabawy...

Witam
Wczoraj bylam swiadkiem na treningu grupy konnych kaskaderow konnych, jak mlody kon nagle zaczal bac i nie chcial isc. Okazalo sie, ze z powodu czerwonego zupanu i skrzydl husarskich polozonych w 5 metrach przed nim. Dopoki nie zbrali to wszystko, nie uspokoil sie. Zabieralismy po kolei - bal sie i zupana i skrzydel. Inne 4 koni na tym treningu spokojne reagowali na te rzeczy, moze z przyzwyczajenia. Dzisiaj sprawdzimy swego przyszlego konia.
Pozdrawiam

PS
Nie boje sie!

Za³±czam moje, bardzo niedoskona³e, zdjêcia z sesji fotograficznej, któr± urzêdzili¶my wczoraj w Gniewie. Na koniu Dariusz Bielecki.
Wkrótce bêdê mia³ profesjonalne zdjêcia, którymi nie omieszkam siê równie¿ podzieliæ
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikKliknij, aby zobaczyæ za³±cznik[attachm
ent=24895:paintedhorse2.jpg]

Widaæ , ¿e pi³karski euro-sza³ dosiêgn±³ nawet koni...

Zbie¿no¶æ zupe³nie przypadkowa. Nie nasza wina, ¿e w³a¶nie w tym dniu, gdy husaria w Gniewie mia³a swoje æwiczenia, by³ równie¿ mecz naszej dru¿yny .

I jeszcze kilka zdjêæ. Tym razem profesjonalnych.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik


Wiêcej zdjêæ z æwiczeñ husarii w Gniewie, tutaj:
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.3...3958&type=1

No zbroje i rzêdy super siê prezentuj±!

Nie jestem specjalistk±, wiêc dorzucê siê na marginesie ze zwyk³ej ciekawo¶ci. Na podstawie popularnonaukowych podrêczników koniologii wyros³am w prze¶wiadczeniu, ¿e oko konia odbiera kolory tak samo, jak oko ludzkie (szczególnie wra¿liwe jest na te, które wymieni³ Kad), a najbardziej lubi zielony, poniewa¿ kojarzy mu siê z traw±. U ludzi zieleñ uchodzi za kolor uspokajaj±cy, kojarz±cy siê z zaufaniem, a czerwieñ za agresywny - mo¿e to uniwersalna prawda?;)
Co do pomalowanego ptaka (nie wiem co to za pomys³... taki "eksperyment" móg³ mieæ tylko jeden wynik...) - niestety to ju¿ wybitnie uniwersalne zachowanie. Wygl±d jest pierwsz± wizytówk± osobnika, a inno¶æ budzi powszechny lêk, czasem agresjê, st±d "odmieñcy" zazwyczaj maj± ciê¿kie ¿ycie nawet w¶ród ludzi. Natomiast "normalny" kolor sier¶ci czy upierzenia czêsto mówi o kondycji fizycznej jednostki, jej zdrowiu, diecie i odporno¶ci, ogólnej zaradno¶ci, st±d osobniki ³adne i "zadbane" zajmuj± wy¿sze miejsca w hierarchii stada - równie¿ u ludzi:] Przy pomocy kolorów zwierzêta mog± te¿ wysy³aæ sygna³y innym gatunkom (jestem jadowity, truj±cy, jestem dojrza³ym owocem, zjedz mnie), wiêc zdecydowanie co¶ w tym jest. A koniowi wcale siê nie bedê dziwiæ, kiedy dostanie fiksa na widok kolegi z czerwonymi nogami.

W za³±cznikach buñczuki wieszane nie pod gard³ami koñskimi, ale tak, jak je scharakteryzowa³ Kitowicz w swoim opisie obyczajów za Augusta III:

"przy prawym uchu konia buñczuk z ga³k± poz³acan±, kameryzowan± zawieszony (jest to ogon koñski bia³y - moda tureckich baszów)"

Wizerunki te pochodz± mniej wiêcej w³a¶nie z tych czasów (jeden z r. 1744, drugi z r. 1778, choæ przedstawia wydarzenia 1764 r.).

Pytanie - czy znacie przyk³ady tego typu buñczuków z epoki wcze¶niejszej? Zw³aszcza z XVII w.?

I jeszcze jedno - zwróæcie uwagê na te ozdoby na koñskich nogach. Mo¿na ten patent wykorzystaæ

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Drobna uwaga, konie nie widz± koloru czerwonego, zamiast tego widz± ¿ó³ty.

A tu przyk³ady zdobienia koni z koñca XVI w. i lat 30. XVII w. Zwracam uwagê na buñczuki na wysoko¶ci koñskich piersi.

Konie husarskie z plafonów kieleckich, przedstawiaj±cych armiê polsk± pod Smoleñskiem w 1633 roku.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Poni¿ej Abraham de Bruyn i jego "polscy trêbacze". Z dzie³a "Diversarum gentium armatura equestris" wydanego w roku 1578.
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Potrójny buñczuk
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

I buñczuk tego typu, co tu opisa³em:
http://www.freha.pl/index.php?s=&showt...st&p=339850
Ale ju¿ w 1672 roku!
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

¬ród³o rysunków "Certamen equestre caeteraque solemnia Holmiae Suecorum, anno MDCLXXII", ¶ci±gniête st±d: http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84471510

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik
Koñ z buñczukami (w tym - zawieszony przy uchu), z obrazu przedstawiaj±cego bitwê pod Wiedniem. ¬ród³o:
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=478...e=1&theater

Parê przyk³adów z rolki sztokholmskiej:





I jeszcze raz koñ malowany

i jeszcze jeden ciekawy sposób ozdabiania:

"Modne" konie u Turkow

turki (razem nie chcialo zapisywac obrazkow)

tak samo

O proszê, jest i deli turecki. Ten podpisany ' Delly ' który najdziwniej chyba wygl±da - jak indiañski szaman siedz±cy na koniu

Co¶ mi siê ko³acze po g³owie, ¿e malowanie koni te¿ wystêpowa³o u nich. Podobnie jak motyw pojedynczego orlego skrzyd³a na tarczy, futra (nawet w formie ca³ych elementów odzie¿y, jak np. futrzane portki), pióra itd. - ogólnie Turcy lubowali siê w takich rzeczach, ale deli chyba najbardziej. Podobno ³±czy³o siê to z ich tradycjami przedislamskimi

Mam jeszcze pytanie do Pana Rados³awa Sikory - który napisa³ o deli artyku³ do Focusa - co z z zapowiadanym artyku³em naukowym na ten temat? Je¶li siê ukaza³, to gdzie go mo¿na znale¼æ? Bardzo zaciekawi³ mnie ten temat, i chcia³bym co¶ wiêcej przeczytaæ

Jeszcze dwa konie:





Artyku³ jest tu http://www.kresy.pl/kresopedia,historia,rz...eciwko-husarzom

Turek:

Wêgrzy:

Jeszcze dwóch Wêgrów:

Przepraszam, ¿e odpowiadam dopiero teraz. Przeoczy³em wcze¶niej to pytanie.

Artyku³ naukowy, ale w wersji skróconej, opublikowano ju¿ w materia³ach pokonferencyjnych mo³dawskiego Uniwersytetu w Kiszyniowie (tak po polsku, jak i po rumuñsku). Ale zdajê sobie sprawê, ¿e dostêp do tych materia³ów jest u nas co najmniej ograniczony, wiêc planujê wydaæ ten tekst w jednej z moich kolejnych ksi±¿ek. Tym razem bez skrótów. Kiedy? W przysz³ym roku (chyba ).

ciekawe malowanie:
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik