Witam!

Jakos tak sie zlozylo, ze lepiej znam utwory i nazwiska trubadurow, kompozytorow i choreografow obcych rodzimych. Czy my wogle cos mamy takiego jak piesni sredniowieczne albo tance z zachowana jakakolwiek forma zapisu? Wiem, ze najstarsza polska piesn to Bogurodzica ale to raczej z poskiego:). W Krzyzakach Forda jest ta piesn spiewana ale na jakiej podstawie ja odtworzono i kto to spiewa bo przeciez nie aktorzy na planie?
A jak sie ma sprawa z tancami? Wiem, ze wloskie byly tanczone w XV, XVI w ale co wczesniej???

Ludka Excalibur

PS. Jak ktos ma takie rarytasowe nagrania to moge wymienic na nagranie ludowej wersji Kalevali z wytworni Oddiny, lub Music of the Crusades.

Ave!

Jest ca³kiem sporo polskich utworów ¶redniowiecznych. Mam bardzo dobr± przyjació³kê, która uczy siê w II stopniu P.Szk.Muz. Ostatnio "przerabiali" ¶redniowieczne (!) i renesansowe kolêdy. Postaram siê jak najwiêcej ¶ci±gn±æ - zrozumie, bo te¿ siê bawi w to co my.

"Bogurodzica" zachowa³a siê w dwu egzemplarzach: kcyñskim i krakowskim. Rêkopis kcyñski pochodzi z przed 1408 roku i zawiera dwie pierwsze zwrotki i zapis nutowy. Obecnie znajduje siê w zbiorach Biblioteki Jagielloñskiej pod sygnatur± 1619. Przypuszcza siê jednak, ¿e pie¶ñ powsta³a miêdzy 1 po³ow± XIII wieku, a wiekiem XIV. Rêkopis krakowski pochodzi równie¿ z pocz±tku XV wieku i zawiera 13 zwrotek, ale bez nut.

Poni¿ej podajê kilka przyk³adów najstarszych polskich tekstów (pie¶ni i "poezji").

- XII wiek, Pi¶ni "rycerskie" z kroniki Galla Anonima. Uwa¿a siê, ¿e ich autorem jest sam kronikarz, wykluczaj±c ich "rycerskie" pochodzenie. (³acina)
- XIII-XIV wiek, Bogurodzica. (polski)
- XIV wiek, Pie¶ñ o wójcie krakowskim Albercie. (³acina)
- 1414 rok, Satyra na ksiê¿y (zachowana czê¶æ z traktatu telogicznego). (wiersz/moralitet, polski)
- 1400-1415, O chlebowym stole (tak¿e: O zachowaniu siê przy stole), Przec³awa S³oty z Gos³awic. (wiersz/moralitet, polski)
- 1422 rok, Skarga umieraj±cego, (pie¶ñ, polski)
- pierwsza po³owa XV wieku, Dusza z cia³a wylecia³a. (pie¶ñ, polski)
- ok. 1449 roku, Pie¶ñ o Wiklefie, Jêdrzeja Ga³ki z Dobczyna, (polski)
- druga po³owa XV wieku, Satyra na leniwych ch³opów. (polski)
- druga po³owa XV wieku, Legenda o ¶wiêtym Aleksym, utwór prawdopodobnie powsta³y na Mazowszu. (polski)
- po 1462 roku, Pie¶ñ o zabiciu Andrzeja Têczyñskiego. (polski)
- ok. 1470 roku, Lament ¶wiêtokrzyski, prawdopodobnie napisa³ mnich benedyktyñski, Andrzej ze S³upi. (pie¶ñ, polski)
- koniec XV wieku, Rozmowa Mistrza Polikarpa ze ¦mierci±, (polski)

Pozdrawiam!
Szymon de Conti Sarré

Witam!

Wielkie dzieki troche mi sie w glowie rozjasnilo w tej kwestii.

Pozdrawiam Ludka Excalibur

Witam!


hmm...Z tego co ja wiem,to Bogurodzica nie jest najstarsz± z zachowanych polskich pie¶ni... Starszymi s± np. "oj,chmielu,chmielu" a tak¿e "oj,lelum,³ado!"
Pozdrawiam

O ile mnie pamiêæ nie myli Moszyñskipo¶wiêca w swojej "Kulturze ludowej S³owian"(nie pamiêtam,w którym tomie) kilkadziesi±t stron tañcom s³owiañskim (ró¿nych narodowo¶ci). S± tam ogólne opisy tanców i trochê nutek. Nie jest to zbyt dok³adne, ale mo¿e daæ pewnien pogl±d na pewne wczesno¶redniowieczne tañce...

Pozdrawiam,

Witam!

A czy tytuly tych utworow nie pochodza przypadkiem ze "Starej Basni" bo w takim wypadku nie uwazam ich za oryginalne za wiele bledow historyczno-archeologicznych w tej powiesci coby uznac ja za wiarygodne zrodlo.

Rownie¿ polecam "Kulture ludow± s³owian" - Kultura duchowa, Kazimierza Moszyñskiego Tom II czê¶æ 2. Sa tam dwa obszerne rozdzia³y o muzyce i tekstach oraz o tañcu. Wiele ciekawych tekstów, nutek itp. Ja mam j± ze zwyk³ej biblioteki publicznej, wiec chyba nie jest o ni± trudno.

ja ze swej strony moge polecic dwie ostatnio wydane p³yty Ars Novy - jedn± pt. "Muzyka Jagiellonów" z utworami polskimi XV w., druga = ze sredniowieczn± muzyk± ¶l±sk±. S³ucha siê naprawdê dobrze.

Witaj, Ludka!

s± to pie¶ni ludowe i wcale nie wziê³am tego ze "starej Ba¶ni"...

Pozdrawiam

Gor±co polecam CD zespo³u Bornus Consort , wydan± przez wydawnictwo DUX w Warszawie.
Jest tam m.in "¯o³tarz Jezusów" B³. £adys³awa z Gielniowa i wspania³a pie¶ñ dziadowsko-jarmarczna zaczynaj±ca siê od s³ów "Jezus Chrystus Bóg Cz³owiek.." w fantastycznym wykonaniu przy wtórze liry korbowej. Miodzio !!!
Najlepsze za¶ jest to ¿e w ok³adce CD s± wszystkie teksty !
Pozdrawiam serdecznie.

"Oj, chmielu, chmielu"
To najstarsza pie¶ñ polska, wiêkszo¶æ historyko twierdzi ze pochodzi z czasów pogañskich, (czyli sprzed 966r.). pie¶ñ ta zwi±zana jest z obrzêdem weselnym i ¶piewano ja przy oczepinach, (jeszcze do XX wieku, matka panny m³odej wprowadzaj±c do domu nowo¿eñców obsypywa³a ich chmielem i ziarnami zbó¿, wskazuje to na magiczna role chmielu w naszych wierzeniach pogañskich, niektórzy badacze twierdz ze istnia³o takie bóstwo Chmielu(wzrostu i rozwoju) a wiadomo tez, ze przy ro¿nych obrzêdach pogañskich u¿ywano piwa (wyrabianego z chmielu))
"Oj, lelum, ³ado"
Pie¶ñ ¶piewana przy wyje¼dzie do ¶lubu. Jej tekst jest du¿o starszy od zachowanej do dzi¶ melodii i wywodzi siê z X-XI wieku(magicznym zawo³aniem "lelum" i "³ado" proszono o potomstwo dla m³odej pary)

Jest jeszcze pie¶ñ "Hej lalum, dalum”, ze ¦l±ska opolskiego, wywodz±cej siê prawdopodobnie ze ¶redniowiecza. Muzyka ludowa nie by³a zapisywana a¿ do XX wieku, wiec nie mo¿na tego domys³u potwierdziæ na podstawie zabytków pisanych, ale na okres powstania jej melodii wskazuje jej budowa, Oparta jest na skali piêciod¼wiêkowej (pentatonicznej- podobnie jak "Oj chmielu, chmielu") z³o¿onej z d¼wiêków: d-f-g-h-c-
Najstarsza polska sztuka dramatyczno - muzyczna, od której zaczyna siê historia naszego teatru jest misterium wielkanocne "Nawiedzenie grobu”, którego zapis pochodzi z koñca XII wieku (zachowa³ siê tylko tekst s³owny)(przed rozpoczêciem Misterium grano utwór Alleluja, melodia ta jest jednak trochê starsza, bo pochodzi z roku 1500 a autorem jej jest Miko³aj z Radomia)
S± tez polskie utwory, ale s³owa ³aciñskie np. "Gaude, mater polonia" z 1254 r Wincentego z Kilczy i pie¶ñ ¿aków krakowskich "Breve regum".

No to lecê z tym, co mi przychodzi do g³owy. Trochê tego bêdzie, a jest duu¿o wiêcej.

Kolêd, pie¶ni wielkopostnych i wielkanocnych zachowa³o siê po polsku (i po ³acinie) od groma; nawet nie ma co ich tu wymieniaæ. Jako dobre ¼ród³o pe³nych tekstów polecam antologiê "¦redniowieczna pie¶ñ religijna polska" Zak³adu im. Ossoliñskich. Za nutami trzeba siê ju¿ d³u¿ej nachodziæ. Niestety mój ¶piewnik nocuje poza domem i nie mogê wrzuciæ tych kilku skanów, które ju¿ posiadam.

Od dawna poszukujê pe³nej wersji utworu pt. "Jezusa mêkê czcijcie" zaczynaj±c± siê od s³ów (podajê z pamiêci):
Jezusa mêkê czcijcie wszyscy i ¶piewajcie
Maryjê wys³awiajcie, k'niej siê uciekajcie.
Maryjo, przez bole¶ci, które¶ ty cierpia³a,
Oddal od nas wsze z³o¶ci, daj nam wieczne rado¶ci.

Wierszowane ¿ywoty ¶wiêtych: ¶wiêci Aleksy, Gawe³, Jop (Hiob), Jerzy, Krzysztof, ¶wiête Jadwiga, Dorota, Katarzyna...

Je¶li idzie o pie¶ni ¶wieckie, na pewno nale¿a³oby poszukaæ czego¶ ze ¶rodowiska ¿aków krakowskich. Najbardziej znana, zachowana wraz z zapisem nutowym jest pie¶ñ "Breve regnum".

Breve regnum erigitur,
Sublimatum deprimitur,
Et depressum elabitur
Transmutato tempore -

Krótkie rz±dy wprowadzamy,
Co wysokie poni¿amy,
To, co niskie, podwy¿szymy
Wtedy, gdy siê zmienia czas.

Inny utwór, za nuty jestem gotowa ca³owaæ po rêkach i nogach:

Ad festa regis incliti
Gdzie krole wybieraj±,
Solentur et letentur
Wiesiele ¶piewaj±.
Cuius regnum proximum
Jedno do tego dnia,
Longius duraturum
Dalej ¿adnego dnia.
Inconsueti nec bellaces
Boæ w Wêgrzech nie bywali,
Sed in schola sedentes
Tamo s± pasani.

Znany z rêkopisów berliñskich polski student mówi:

Quo miser exul debeo
Turbine perfusus?
Qou deviatur nescio,
Foribus exclusus,
Orbem rotundum transeo
Hominum ad usus.

Jest tego wiêcej.

"Responsorium pauperum in Christo sociorum et victorum militum scholasticorum strenuissimorum paszanych kokoszymi gelthy" - Odnalezione w 1510 r. studenckie dzie³o komiczne w stylu gregoriañskim. Nuty, b³agam:)

Ciekaw± i chyba ma³o raczej znan± kategoriê utworów polskich stanowi± pie¶ni o bitwie pod Grunwaldem. Przy czytaniu "Studiów nad muzyk± polskiego ¶redniowiecza" H. Feichta opad³a mi szczena. Jest tam napisane, i¿ bezpo¶rednio po bitwie powsta³± jedna pie¶ñ w jêzyku polskim, za¶ z czasem oko³o piêædziesiêciu. S± wzmiankowane w rónego rodzaju manuskryptach, m. in. kazaniach Miko³aja z B³onia. K. Targosz w "Korzeniach i kszta³tach teatru" informuje natomiast, ¿e rzeczonych pie¶ni odkryto jak dot±d sze¶æ (subtelna ró¿nica). Autorem najobszerniejszej, zaczynaj±cej siê od s³ów Deus scit, campi locumque prebebit, Qui sibi placuerit, quo punga lucta patebit jest byæ mo¿e wzmiankowany Miko³aj. Pod koniec XV, a mo¿e na pocz±tku XVI wieku powstala pie¶ñ, z której niestey zachowa³y siê tylko cztery wyrywkowe wersy:

Idzie Witold po ulicy,
Za nim nios± dwie szablicy.
(...) Hej Polanie, z Bogiem na nie,
Ju¿ nam Litwy nie dostanie.

W 1843 roku zosta³± odnaleziona i opublikowana "Pie¶ñ o pruskiej pora¿ce", sk³adaj±ca siê z 48 rymowanych zwrotek. Przypuszczalnie jest to utwór renesansowy. Istniej± te¿ pie¶ni o W³adys³awie Warneñczyku (osobi¶cie znam urywki bu³garskich, przypuszczalnie jednak s± bardzo pó¼ne), Zawiszy Czarnym pod Golubacem (autorstwa Adama ¦winki) i Zbigniewie Ole¶nickim. Przypuszczalnie istnia³y te¿ polskie utwory o czynach Aleksandra Macedoñskiego - te ostatnie by³y w ka¿dym razie znane na naszych ziemiach za po¶rednictwem importu.
Gdyby kto¶ mia³ jakie¶ teksty, nuty... Sam wie:-)

Inne pie¶ni o charakterze ¶wieckim: w temacie z muzyk± s³owiañsk± zosta³ wymieniony utwór "¦miercicha ze wsi" znajduj±cy siê w ksi±¿ce "F. Weso³owskiego "Materia³y do nauki o skalach muzycznych". Znalaz³am, mam przed sob±. Niestety jest tam tylko taki kawa³ek. Ma³o...
Przypominam melodiê do oj chmielu.
Je¶li chodzi o pie¶ni ludowe siêgaj±ce korzeniami Wieków ¦rednich, obi³a mi siê o oczy wzmianka o podlaskim utworze "Z dawna dawnego". Podobno mo¿na j± znale¼æ u Glogera, jak równie¿ pie¶ni "Konopielka" i "Pie¶ñ Gaikowa". Trzeba siê bêdzie rozejrzeæ.
Istnieje te¿ enigmatyczna pie¶ñ o turze, co z³ote ró¿ki ma, niestety jej autentyczno¶æ poddawana jest w w±tpliwo¶æ. Czy kto¶ ma dostêp do materia³ów m³odszych, ni¿ sprzed pó³ wieku, jest w stanie wrzuciæ jaki¶ tekst i jednocze¶nie poinformowaæ jak brzmi wyrok w sprawie historyczno¶ci?
Ballada Mickiewicza o pani, co zabi³a pana, równe¿ ma korzenie w interesuj±cym nas okresie. Tytu³owe lilije to zaklêcie maj±ce sprawiæ, by siana na grobie ruta uros³a szybko i bujnie (ro¶ci ruto, leleji, na wieniec mi uspieji!), a "lelejaci" oznacza chwianie siê, ko³ysanie.

Nie mam ju¿ si³y pisaæ:P Wrzucê wiêc ju¿ tylko link do strony, gdzie mo¿na pos³uchaæ paru ubogich fragmentów pie¶ni ¶l±skich w wykonaniu Ars Novy. W zamian za nagranie p³ytowe chêtnie udostêpniê w³asne zbiory, niestety niekoniecznie polskie. Tutaj w dziale "muzyka dawna" mo¿na znale¶æ kilka ciekawych zapisów nutowych z XIV - XVI w. No i znane ¼ród³o, te¿ jest tu parê fiku¶nych rzeczy.

Dwie ma³e poprawki do zamieszczonego cytatu. Otó¿ oryginalne ¼ród³o (Xiêgi hetmañskie... Sarnickiego) nic o szablach nie wspomina. Tak naprawdê jest tam napisane:

Witolt idzie po ulicy,
Za niem nios± dwie sulicy.

Drugi urywek - z diariusza sejmu warszawskiego 1563–1564 - te¿ pomylony. Ma byæ:

Hej Polanie, z Bogiem na nie,
Ju¿ nam Litwy nie dostaje.

Oba cytaty korygujê za Markiem A. Janickim ("Grunwald w tradycji polskiej od wieku XV do XVII"), ale sprawdza³em w siecie skany rêkopisu Sarnickiego i Janicki rzeczywi¶cie ma racjê.

Ponadto nie ma dowodu na to, ¿e oba dwuwiersze pochodz± z jednej pie¶ni grunwaldzkiej. Jedyn± przes³ank± jest identyczna budowa metryczna, ale ta o niczym nie przes±dza. Taka by³a norma epiczna na prze³omie XV i XVI wieku (np. dwuwiersz z bitwy pod Obertynem ma identyczn± budowê).

Pozdrawiam

I jeszcze jedna poprawka - do wspominanego tu

Wypada chyba nieco sprostowaæ powy¿sze twierdzenie, np. w ten sposób: Niegdy¶ wiêkszo¶æ historyków rzeczywi¶cie twierdzi³a, ¿e pie¶ñ pochodzi z czasów pogañskich - ale dzisiaj ju¿ tak nie jest. Jaki jest stan wiedzy na dzi¶? Ano taki:
1) tekst zawiera wyrazy u¿ywane dopiero od XVI w. [Bruckner, Dzieje kultury polskiej]
2) korelacja tekstowo-muzyczna wariantów "Chmiela" jest nadzwyczaj (jak na folklor) ¶cis³a, a sam tekst posiada niewiele (jak na folklor) odmian. [Jan Stêszewski, "Chmiel". Szkic problematyki etnomuzycznej w±tku]
3) obecno¶æ rytmów mazurkowych w "Chmielu" pozwala wyznaczyæ terminus post quem na schy³ek XV w., za¶ brak obecno¶ci na Mazowszu najstarszych wariantów pie¶ni pozwala wyznaczyæ terminus ante quem na r. 1529, czyli datê inkorporacji Mazowsza do Królestwa Polskiego [Stêszewski]

Tak wiêc "Chmiel" nie tylko nie pochodzi z czasów pogañskich, ale nawet trudno uznaæ go za pie¶ñ ¶redniowieczn±.