Niedawno pope³ni³em najmniejsz± tarczê z bagna w Hjortspring.
W planach jest tarcza wiêksza, z³o¿ona z trzech kawa³ków.

A tutaj szerszy opis rekonstrukcji: MA£A TARCZA Z HJORTSPRING

Bardzo ³adnie to wygl±da, ale.. na tyle na ile wiem tarcza z Hjortspring by³a zrobiona z lipy? Lipa jest o 50-70% mniej gêsta ni¿ brzoza, wiêc masa i specyfika u¿ycia bêd± do¶æ ró¿ne?

Hmm... czy wszystkie tarcze z Hjortspring by³y wykonane z lipy? Bo zbieraj±c materia³y natrafi³em na informacje o ró¿nych gatunkach drzew, od miêkkich i lekkich jak lipa i brzoza, do twardych i ciê¿kich jak d±b. Nie s± to jednak potwierdzone informacje, ale autorytatywna wypowied¼ z jakiego¶ zachodniego forum. Chêtnie poznam pewne ¼ród³o je¶li nim dysponujesz.

Niestety ¿adnego naukowego ¼ród³a. G³ównie fora pyskusyjne i strony takie jak ta:

http://www.myarmoury.com/nateb_othr_nate_hjort.html

Z tego co wiem lipa, topola i podobne lekkie drewna by³y najczê¶ciej u¿ywane do konstrukcji tarcz. Ale to jest co¶ o czym muszê jeszcze sporo poczytaæ - w³a¶nie w tym siedzê bo potrzebujê solidnej amunicji przeciw obecnym dziesiêciokilogramowym scutum

Z testami powstrzymam siê na pewno do czasu kiedy zbudujê kolejna tarczê , ale potem zamierzam sprawdziæ dzia³anie na ni± ostrych w³óczni i oszczepów, w tym oszczepów z rogowymi grotami. Mam jednak wra¿enie, ¿e tarcze tego typu (hjortspring) by³y raczej jednorazowego u¿ytku i odporno¶æ nie by³a tutaj najwa¿niejszym czynnikiem.
Brak wzmocnieñ skórzanych, brak nawet jakichkolwiek zdobieñ i malunków... itd.

W³a¶ciwie wszystkie wówczas takie by³y. Nawet wielkie tarcze legionistów - sam wielki Czarek narzeka³ jak b³yskawicznie siê im psu³y.

Co do wytrzyma³o¶ci elementów tarczy - najbardziej interesuje mnie odporno¶æ umba na odr±banie (odklejenie) od reszty tarczy. Mam tutaj te¿ pytanie - umbo zosta³o po prostu przyklejone, na prostym odcinku reszty tarczy, bez jakiegokolwiek dodatkowego wzmocnienia - np. drewnianych ko³ków lub odpowiednio dopasowanych wciêæ w konstrukcji.

Tarcze w tym okresie ratowa³o chyba niewielki u¿ycie broni obuchowej - przy odpowiednim u¿yciu - zbijanie zamiast frontalnego blokowania takie tarcze mog³y siê sprawdzaæ. Dodatkowo jak popatrzy siê na tarcze po³udniowo-wschodnie robione czêsto z drewnianych prêtów i skóry, mo¿na zaryzykowaæ pewne tezy odno¶nie stylu walki tego typu tarczami.

Ju¿ my je przetestujemy

Zamierzasz robiæ antyk Bule?

Wykaz Publikacji Bartosza Kontnego Nie pamiêtam czy Ci podrzuca³em Bjornie.. znajdziesz tam co¶ i o tarczach..

Tak, umbo zosta³o przyklejone bez dodatkowych wzmocnieñ. Zdecydowa³em siê na takie rozwi±zanie, poniewa¿ na zdjêciach orygina³ów nie dopatrzy³em siê ani ko³eczków, ani otworów, ani nic co mog³oby stanowiæ dodatkowe mocowanie. Tak jak pisa³em w opisie tej rekonstrukcji, pope³ni³em b³±d stosuj±c klej kostny i spodziewam siê, ¿e umbo raczej szybko odpadnie.
Zamiast kleju kostnego powinna tam byæ ¿ywica.

TUTAJ DYSKUSJA O ¯YWICY




My¶lê, ¿e taka, a nie inna konstrukcja tarcz podyktowana by³a zw³aszcza masowym u¿yciem broni kolnej (w³ócznie i oszczepy stosowane bezpo¶rednio) i pocisków (oszczepy, kamienie). Tarcze wykonywano g³ównie z miêkkiego drewna, a wiêc absorbuj±cego si³ê uderzenia i byæ mo¿e te¿ ze wzglêdu na to, jak ³atwo w takim drewnie "grzêzn±" groty w³óczni i ostrza mieczy.


Co siê tyczy publikacji dr Kontnego, s± one bardzo interesuj±ce i pomocne, jednak dotycz± czasów pó¼niejszych ni¿ Hjortspring. Niemniej, mog± byæ bardzo przydatne dla ludzi pragn±cych odtwarzaæ np.kulturê przeworsk±.

Raczej dlatego, ¿e miêkkie i lekkie drewno po prostu lepiej siê nadaje na tarczê. Nawet pawê¿e wykonywano powszechnie z topoli albo z lipy, a to ju¿ nie by³a epoka samych w³óczni. Generalnie lepiej mieæ tarczê która absorbuje energiê ciosu w sposób elastyczny, która pognie siê ale nie rozszczepi. Do tego tarcza która jest tak ciê¿ka ¿e po dziesiêciu minutach rêka ledwie j± podnosi jest psu na budê.

Tak, z tym ¿e pawê¿e te¿ mia³y chroniæ przed pociskami. Ró¿nica polega na tym ¿e tarcze z Hjortspring s± miêkkie jak mas³o przy porównaniu z pawê¿ami czy innymi tarczami pokrytymi surow± skór± czy p³ótnem (np. ba³tyjska tarcza z Tirskom pokryta z obu stron sztywn± skór±). Co do lekko¶ci drewna siê zgodzê, jednak zdarza³y siê wyj±tki np. tarcze dêbowe i jesionowe.

Daj parê linków do tarczy dêbowych, chêtnie im siê przyjrzê.

A co do tarcz miêkkich jak mas³o - po mojemu to pasuje. Przez miêkkie drzewo i tak siê nie przer±biesz (no, je¶li jest sensownej grubo¶ci) ani tym bardziej nie przepchniesz sztychu, a absorpcja energii jest lepsza i przy tym jest du¿a szansa ¿e Twoja broñ w nim utkwi.

Recent analysis of the organic composition of surviving shield boards has, however, indicated that a wide range of woods were actually used. Woods such as alder, beech, ash, birch, poplar, and willow were also used.

Cytat pochodzi z artyku³u na tej stronie: http://www.myarmoury.com/feature_shield.html

Na szybko to tyle. Nie pamiêtam konkretnych znalezisk tarcz z dêbu tylko jakie¶ zbiorcze zestawienie chodzi mi teraz po g³owie. Jak sobie przypomnê na pewno dam Ci znaæ.

No dobrze, tylko ash to jest jesion. D±b to oak. Gêsto¶ci (*10³ kg/m3):

alder (olcha) 0.4 - 0.7
beech (buk) 0.7 - 0.9
ash, white (bia³y jesion) 0.65 - 0.85
ash, black (czarny jesion) 0.54
birch (brzoza) 0.67
poplar (topola) 0.35 - 0.5
willow (wierzba) 0.4 - 0.6

Dla porównania d±b to 0.6 - 0.9, czyli okolice jesionu i brzozy, ale zdaje siê znacznie sztywniejszy, prawda?

Tak, wiem ¿e ash to jesion. Pisa³em o wyj±tkowych znaleziskach tarcz z jesionu i dêbu parê postów wy¿ej. Wzmiankê o jesionie przytoczy³em, skoro nie dowierza³e¶ twardszym i ciê¿szym materia³om...




Pewnie, ¿e sztywniejszy. I co w zwi±zku z tym?

Nie to ¿e nie dowierzam, jestem po prostu ciekaw. Du¿a czê¶æ tych drzew ma bardzo szerokie przedzia³y gêsto¶ci i oprócz identyfikacji drewna ciekawie by³oby te¿ dowiedzieæ siê jakie drewno wybierano. Wiesz mo¿e czy kto¶ w ogóle prowadzi³ takie badania?



Mam wra¿enie ¿e sztywno¶æ drewna (a wiêc równie¿ sk³onno¶æ do pêkania i rozszczepiania siê, oraz do przenoszenia znacznej czê¶ci energii ciosu na trzymaj±c± tarczê d³oñ) przemawia³aby raczej przeciw ni¿ za jego u¿yciem. Ale to moje wra¿enie, nie mam pojêcia co o tym mówi± dane naukowe.

Nie wiem.




Tak, te¿ mam takie wra¿enie. Byæ mo¿e wystêpowa³y jednak inne czynniki, które tê wadê niwelowa³y.
Mog³o byæ te¿ tak, ¿e tarcze z twardych gatunków drewna jak d±b i jesion by³y tarczami ceremonialnymi, albo z innych wzglêdów specjalnymi, niekoniecznie przeznaczonymi do walki.
Nie ma jednak co gdybaæ. Jak znajdê co¶ konkretnego i namacalnego, dam znaæ.

Tarcze robiono ze wszystkiego Panowie co akurat by³o pod rêk± By³y ró¿nych grubo¶ci, wielko¶ci i wagi.. Patrzenie pod k±tem naukowym na ka¿d± tarcze jest bardzo fajne ale we¼my pod uwagê ¿e te tarcze mog³y chodziæ w duecie z ko¶cianymi grotami w³óczni. Drewna by³o pod dostatkiem, wiêc nawet najbiedniejsi wojownicy mogli sobie pozwoliæ na zrobienie i takiej tarczy i grotu z ko¶ci. Oczywi¶cie statystyka ma znaczenie, bo je¶li wiêkszo¶æ tarcz by³± robiona z lipy to daje nam pewien obraz. Co do w³a¶ciwo¶ci lipy moim zdaniem jest jedna najistotniejsza- podatno¶æ na obróbkê. To moim zdaniem priorytet przy wyborze tego drewna.. Nie s±dzê by rolnicy z epoki ¿elaza kierowali siê przy wyborze drewna my¶l± "które drewno bêdzie lepiej odbija³o kamienie naje¼d¼ców. Trudno spodziewaæ siê u kogo¶ kto nie ma ¿elaznego uzbrojenia, ¿e akurat posiada ¿elazne narzêdzia. Miêkkie drewno mo¿na obrabiaæ wszystkim co ma ostre krawêdzie i to jest istotna informacja Bjorn ma ¿elazne narzêdzia i nie boi siê najazdu wiêc mo¿e spokojnie przygotowaæ swoj± tarcze z twardszego drewna.

Teyrnon upraszczasz sprawê niemo¿ebnie. Tak jakby jeden tylko czynnik mia³ decydowaæ o wszystkim, i to w³a¶nie ten najmniej istotny. Co z tego, ¿e ³atwo i szybko zrobiê sobie tarczê, skoro do niczego siê ona nie przyda i przed niczym nie ochroni?

Byæ mo¿e. Ale to twierdzenie wypada³oby jako¶ zweryfikowaæ. Bo "robiono" mo¿e równie dobrze znaczyæ ¿e jeden wojownik-mrok zamówi³ sobie tarczê z dêbu, która przetrwa³a bo nie móg³ jej unie¶æ i nigdy nie zosta³a zniszczona w bitwie. A byæ mo¿e po prostu wiedzieli co¶, czego my nie wiemu. Poleganie na zdrowym rozs±dku w tych sprawach bywa ¶liskie. Czyli wa¿na jest statystyka. Poszukam w wolnej chwili na góglu czy w ogóle s± naukowe pozycje na ten temat.

Wybacz Piotrze ale tarcza nie by³a elementem ekskluzywnym który mia³ s³u¿yæ na lata (chyba ¿e mówimy o tarczy z tamizy ;) ), tylko szybko i skutecznie ochroniæ globus przed kamieniem puszczonym z procy. Jedna pêknie - zrobiê drug±, albo naprawiê. Uwa¿asz ¿e lipowa tarcza nie chroni przed kamieniami albo rzuconym oszczepem? Na Bohurt z zakonnymi to pewnie z tak± nie wyjdziesz z powodu jej miêkko¶ci ale w pozosta³ych przypadkach sprawdzi siê w 100%. Z tego co pamiêtam znaleziska z Hjortspring nie mia³y na sobie ¶ladów destrukcji, dziur czy masakrycznych wgniotów, a uwa¿a siê przecie¿ ¿e to depozyt wotywny po pokonanych przeciwnikach wiêc musia³y byæ u¿ywane i przeciw nim. Prócz drewnianych tarcz by³o tam kupê ¿elaza g³ównie grotów wiêc tarcze te mia³y chroniæ pewnie i przed nimi.

Teyrnon, nie wiem sk±d pomys³ ¿e nie doceniam tarczy z lipy, kiedy piszê co¶ wrêcz przeciwnego.

Wyobra¼my sobie, ¿e wojownicy s³ysz± pewnego poranka od wodza:

-Ch³opcy, pojutrze p³ynie nas dziesiêæ dziesi±tek na wyspê Als. Bêdziemy tam rabowaæ.
Zróbcie wiêc sobie szybko jakie¶ byle jakie tarcze, bo i tak stamt±d nie wrócimy! Zostaniemy tam na wieki w bagnie, wiêc nie warto siê wysilaæ i robiæ dobrych i skutecznych tarcz. Nie traæcie czasu. Id¼cie siê lepiej napiæ soku z brzozy.

Absurd prawda? Chyba lepiej by³o po¶wiêciæ trochê wiêcej czasu na przygotowanie do wyprawy, zrobiæ lepsz± tarczê i prze¿yæ?

Bo trudno uwierzyæ, ¿e mieli w³ócznie i miecze i ani jednego d³uta z metalu...

Co¶ siê w tarczach ruszy³o...super:)
Chcia³bym w tym miejscu przywo³ac znaleziska z Illerup Adal.
za Jorgenem Ilkjaerem.

pozdrawiam
M.

Tarcze z Thorsberg – ¶redni okres rzymski. Widaæ umba i okucia tarczy:

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Skoro pad³o ju¿ Illerup to opis tarcz z Illerup.

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Oraz fotka tarczy z Ilerup – na dole widoczna resztka okucia.

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

Pozdrawiam Znicz

http://www.forum.korzenie.gimnazjum.com.pl...38&start=30
Polecam ca³y temat.
M.

A wracaj±c do Hjortspring i okolic warto spojrzeæ tutaj:

http://www.tollundman.dk/vaaben.asp

W ten weekend rozmawia³em z pewn± pani± archeolog, która wyt³umaczy³a mi ¿e takie badania przy obecnym stanie wiedzy s± niemo¿liwe. Przez le¿enie w ziemi drewno nasi±ka wod± tak bardzo, ¿e masa zmienia siê ca³kowicie. Po pó¼niejszych technikach usuniêcia wody i konserwacji drewna, bior±c te¿ pod uwagê stratê masy i gêsto¶ci spowodowan± przez czas nie da siê w³a¶ciwie doprowadziæ znaleziska do oryginalnej masy/gêsto¶ci a wiêc nie da siê te¿ stwierdziæ jaka ona by³a. Mo¿na powiedzieæ ¿e tarcza by³a z jesionu, ale nie czy by³a z jesionu 0.6 czy z jesionu 0.9

Te¿ mi siê czasami to zdarza i mia³bym wra¿enie, ¿e nie jest a¿ tak ¼le. Zw³aszcza, ¿e "gêsto¶æ drewna" nie jest a¿ tak abstrakcyjn± i niemierzaln± w³asno¶ci±, a maj±c zasadnicze wymiary... . Do tego drzewa nie bywaj± sztuka w sztukê identyczne, obróbka rêczna dartych desek te¿ nie by³a kontrolowana laserowo. Nie ma co dzieliæ w³osa na czworo, zw³aszcza, ¿e prawdziwe problemy zaczynaj± sie dopiero potem. Ale o tym w miarê rozwoju tematu, przy okazji.

W "HARJIS" (taki projekt z zakresu historii do¶wiadczalnej) u¿ywamy drewnianych tarcz z ka¿dego praktycznie mo¿liwego drzewa, W wersji oklejanej i nie oklejanej itd. itp. Trwa to od lat i wiêkszo¶æ zamieszczonych tu rozterek mamy ju¿ za sob±. Robione by³y w³a¶ciwie z k¿dego materia³u opisywanego przez Ijakera i nie tylko (chyba poza topol±, ale g³owy nie dam). Rzecz pewnie uka¿e siê nied³ugo w ilustrowanej edycji z odwo³aniami do ¼róde³ i metod±. Dziêki temu bedzie mo¿na ³atwiej rozejrzeæ siê w ró¿nych mo¿liwych rozwi±zaniach.
(Jakie¶ drobne relacje sprzed 5 lat chyba sa na naszym leniwym blogu, ale rzecz to stara i zaledwie wstêpna.)

W³a¶nie manufaktura Razowca ma na warsztacie nowe, dêbowe tarcze. Bêdzie sobie mo¿na porównaæ na "Dymarkach ¦wiêtokrzyskich 2011" - 20-21 sierpnia kilka pokoleñ tarcz opartych o zeznania niejakiego Tacyta oraz o opracowania materialu znaleziskowego i ikonograficznego. Je¶li s± jakie¶ konkretne pytania - byæ mo¿e bêdziemy mogli sprawdziæ na konkretnym materiale czy bli¿ej obfotografowaæ. Na ile to mo¿liwe i czas pozwoli - chêtnie zabawimy siê w Pogromców Mitów. Fotorelacja na pewno bêdzie i tak.

Odejdê na chwilê od tematu gêsto¶ci drewna.
Te okucia na tarczy z Illerup wygl±daj± ewidentnie jak ¶lady napraw - nie wydaje Wam siê? Eliptyczne "³atki" s± rozmieszczone zbyt chaotycznie jak na ozdobê a za to zawsze blisko brzegu i bardzo solidnie mocowane (du¿± liczb± drobnych ³±czników-gwozdków), tak jakby "³apa³y" rozszczepione deski do kupy. Wygl±da to wiêc na ¶lady reperacji (albo uszkodzeñ odniesionych w walce, albo efektów rozsychania siê tarczy, które mog± byæ skutkiem du¿ej ró¿nicy warunków pogodowych podczas klejenia i przechowywania).

W podobny sposób staram siê cerowaæ nasze tarcze.

Kleili¶cie mo¿e umba na styk za pomoc± naturalnych klejów z ¿ywicy, tak jak to powinno byæ zrobione w tarczach z Hjortspring? Bo je¶li tak, to ciekaw jestem jak siê trzymaj± i jak reaguj± na uderzenia...

Dobra uwaga - tego nie próbowali¶my.
Te które mia³e¶ w rêku na "Dymarkach" klejone byly kostnymi. To rekonstrujkcje typu tarcz z pocz±tków naszej dzia³alno¶ci i temat wymaga od¶wierzenia. Pomêczê Razowca. Im wiecej materia³ów do porównañ - tym lepsze obserwacje.