Litwa mia³a jaki¶ hymn na pocz±tku XV wieku?
Zastanawia³em siê nad tym, szuka³em, ale nie znalaz³em.

A Polska mia³a?

Zdaje mi siê ¿e s³owo hymn jest tu nieco na wyrost. Ono jest na wyrost nawet w odniesieniu do Bogurodzicy. To te¿ by³a pie¶ñ po prostu zwyczajowo ¶piewana a nie jaka¶ oficjalnie zatwierdzona i urzêdowo obowi±zuj±ca.

Tym niemniej pytanie jest dobre - jakie¶ pie¶ni Litwini musieli znaæ i ¶piewaæ, oczywi¶cie nie mówiê o pie¶niach ko¶cielnych w tym samym co Bogurodzica rodzaju, których musieli siê nauczyæ po chrzcie, tylko o - nazwijmy to - tradycyjnych pie¶niach, dzi¶ powiedzieliby¶my "bojowych" czy "patriotycznych". Pod³±czam siê pod pytanie.

Pamiêtamy na przyk³ad star± ekranizacjê Krzy¿aków, w scenie gdzie Maæko znajduje Zbyszka u Witolda i rozwa¿aj± czy zasadziæ siê pod Ragnet± czy pod Nowym Kownem - w tle s³ychaæ gard³owe, "barbarzyñskie" ¶piewy z "urywanymi" koñcówkami, to ¶piewaj± siedz±cy przy ogniskach Litwini czy ¯mudzini. Zawsze nurtowa³o mnie pytanie: Krzy¿acy ¶piewali Tandaradei - OK, a czy ta "rekonstrukcja" ¶piewów rodem z Auksztoty by³a na czym¶ oparta? Czy znamy jakiekolwiek, przynajmniej w miarê potwierdzone (albo chocia¿ uwa¿ane za takie) litewskie pie¶ni z okresu przed Uni±?

Nie wiem, ale wtedy przy ogniskach to byli raczej ¯mudzini.
A Tandaradei to z ballady czy czego¶ takiego pod tytu³em Under den Linden (albo jako¶ podobnie)

Dla ¶cis³o¶ci : "Unter den Linden" Waltera von der Voegelweide. Nie jest to ballada ani ballata ani nic w tym rodzaju. Ale do¶æ offtopu.

Pytanie faktycznie ciekawe, choæ pozwolê sobie wyraziæ pow±tpiewanie w historyczn± prawowierno¶æ twórców filmu. S³owa "tandaradei" znalaz³y siê w "Krzy¿akach" tylko dziêki Sienkiewiczowi, a melodia, której nasz narodowy prozak nie zapisa³ zosta³a najwyra¼niej wymy¶lona na potrzeby filmu bez ¿adnej próby choæby poszukania ¼róde³.

Ale fakt - to, ¿e twórcy "Krzy¿aków" najprawdopodobniej nie poszukali ¼róde³, nie znaczy,¿e takowych nie ma.

Dla ¶cis³o¶ci: akurat w odniesieniu do Bogurodzicy s³owo "hymn" pasuje jak ula³ ;)
Hymn to uroczysta pie¶ñ pochwalna adresowana bezpo¶rednio do chwalonego bóstwa i Bogurodzica tym w³a¶nie jest (zyszczy, spu¶ci – to staropolska forma trybu rozkazuj±cego).
A oficjalna i urzêdowa narodowa pie¶ñ to pó¼niejszy wynalazek.

Ale nawet pie¶ñ w sensie d³ugoszowego "carmen patrium", któr± mog³yby pod Grunwaldem wspólnie za¶piewaæ ca³e witoldowe rycerstwo, nie mog³aby byæ po litewsku – ludno¶æ litewskojêzyczna zamieszkiwa³a jakie¶ 10% obszaru WKL, a ca³a reszta mówi³a g³ównie w szerokim spektrum dialektów jêzyka ruskiego, który zreszt± by³ jêzykiem administracyjnym Ksiêstwa. A nawet na rdzennie litewskiej ziemi jêzyk litewski ju¿ od czasów Mendoga stawa³ siê lokalnym jêzykiem ni¿szych (i niepi¶miennych) warstw spo³ecznych.

Z tego wzglêdu pierwszy zabytek jêzyka litewskiego to wzorem Lutra u³o¿ony prosty katechizm dla prostego ludu. Niestety musimy sobie odpu¶ciæ marzenia o zachowanych ¶redniowiecznych starolitewskich pie¶niach. (Z drugiej strony litewskie wie¶niactwo na tyle dobrze zakonserwowa³o litewski, ¿e sam sta³ siê jednym wielkim zabytkiem jêzykowym, bardzo pomocnym w rekonstrukcji jêzyka praindoeuropejskiego.)

Mimo wszystko postanowi³em poszperaæ i znalaz³em taki artyku³, w którym autorka stara siê usystematyzowaæ wiedzê o ¶redniowiecznej litewskiej muzyce, ale sama przyznaje, ¿e jest jej bardzo niewiele, a wiêkszo¶æ to polskie ¼ród³a dotycz±ce muzyki ko¶cielnej (wystarczy spojrzeæ na bibliografiê). A na pytanie co ¶piewa³o litewskie rycerstwo pod Grunwaldem odpowiada prosto: tak jak polskie, Bogurodzicê – wskazuj±c, ¿e wesz³a ona pó¼niej do preambu³y statutów litewskich, co widaæ na za³±czonym obrazku (ponoæ tekst pie¶ni to mieszanina polskiego i zachodnioruskiego, ale nie mam wiêkszego zdjêcia)

Jest jeszcze ¶cie¿ka etnograficzna i faktycznie w XIXw. zacz±³ siê wielki sza³ na badanie litewskiego folku. Nic na miarê fiñskiej Kalevali nie powsta³o, ale jak kogo¶ temat interesuje, to znalaz³em co¶ takiego (wszystko jest po litewsku, ale co ja poradzê... google translate daje w miarê radê, a nutki s± miêdzynarodowe).

Wracaj±c do tych fordowych ¯mudzinów przy ogniskach, mo¿e w³a¶nie drog± etno kto¶ co¶ kombinowa³, ale szczerze w±tpiê w tak± troskê o ¼ród³a. Melodii do Unter der Linden nie mogli oczywi¶cie znale¼æ (z melodii Waltera von der Voegelweide znane jest tylko Palästinalied), ale mam wrêcz wra¿enie, ¿e ci Krzy¿acy ¶piewaj± na krzy¿ dwa wersy zapisane przez Sienkiewicza i poza tym tylko tandaradei, tandaradei, tandaradei.... (mogê siê myliæ, bo filmu nie pamiêtam zbyt dobrze)

Czyli jednak nikt nic nie wie?
Szkoda.