Witam,
jak w temacie, jak chroniono stopy przed zimnem, czy stosowano onuce?
nie uda³o mi siê znale¼æ rzetelnych informacji na ten temat. Na jakim¶ niemieckim forum znalaz³em informacjê ¿e buty owijano dodatkowo skór± owcz± ale nie przekonuje mnie to. Czy jest sopsób zapobiegania po¶lizgom? guzy, bie¿nik etc.
Z góry dziêkujê za odpowied¼

Buty mo¿na na pewno podkuæ, co pozwoli zminimalizowaæ ¶lizganie... przynajmniej w pewnym stopniu (wiadomo, czasami tylko ³y¿wy pomog±). Co do ochrony przed zimnem, to przecie¿ na stopie na pewno mamy jedn±... dwie warstwy we³ny (od nogawic), a na to mo¿emy najpewniej za³o¿yæ jakie¶ dodatkowe ocieplacze (nie wiem jednak w jakiej postaci)...

tak my¶la³em nad tym, ale to tak jakby w trampki w³o¿yæ stopê z trzema parami skarpet, nie da siê w tym chodziæ zbyt d³ugo. Przecie¿ buty zazwyczaj s± przyleg³e w stopniu pozwalaj±cym na komfortowe poruszanie siê (butów biedacy nie nosili) Czy istnia³y buty stricte zimowe?

Jak najbardziej onucki Onuce z dobrej we³ny czyni± cuda.
Mozna by pogrzebaæ w ¼ród³ach czy aby filcowych butków wewnêtrznych nie noszono, a wiem napewno, ¿e u¿ywano ..... s³omy. Teraz to mo¿e i ¶mieszne, ale tak by³o. Jak wygrzebiê gdzie to czyta³em to napiszê co to za dzie³o by³o.
A ¿yciowo to ja u¿ywam takiej kombinacji : filcowa wk³adka x2 + 2xwe³niane skarpety i jest ciep³o.

Chyba ¿e buty s± nieco obszerniejsze, nieprawda¿?
¦rednio oblicza siê, ¿e w miastach ludno¶æ zu¿ywa³a ok 2-3 pary rocznie - byæ mo¿e na zimniejszy okres szyto tak, by siê wiêcej do ¶rodka zmie¶ci³o...

W za³±czniku fragment jednej z miniatur z Godzinek Ksiêcia de Berry
Aura jak widaæ zimowa. U jednej z postaci (ten w niebieskim) wyra¼nie widaæ dwie pary nogawic. U pozosta³ych dwóch buty siêgaj± wyra¼nie nad kostkê (u tego niebieskiego nie a¿ tak wyra¼nie, ale te¿ bardzo niskie nie s±).

Jednak trudno tu mówiæ o modelu stricte zimowym - podobne widuje siê i w scenerii letniej.
No i nale¿y pamiêtaæ, ¿e to zwyk³a ludno¶æ, nie ¿aden dwór i rycerstwo...

patynki i butki nie dotykaj± ¶niegu, chyba, ¿e jest on wyj±tkowo g³êboki...

Ano, to swoj± drog±.

Ale na patynkach ³atwiej chyba wywin±æ or³a, nieprawda¿? No chyba ¿e s± podkute, ale to i tak oznacza ¿e trzeba mieæ specjalne zimowe patynki...

A co do pana z godzinek, to dodaæ chcia³bym jedynie ¿e dwór etc raczej niechêtnie wychodzi³ gdziekolwiek zim±, st±d mo¿e byæ ciê¿ko o zimowe obuwie sfer wy¿szych ;).

wrêcz przeciwnie - drewno jest mniej ¶liskie ni¿ skóra... Oczywi¶cie,je¿eli kto¶ nie ma do¶wiadczenia w chodzeniu na tych koturnach, to mo¿e mieæ z pocz±tku problem, ale to kwestia przyzwyczajenia. Patynki mog³y byæ podkute, by³y te¿ takie, które ca³e te dwie wystaj±ce czê¶ci mia³y z ¿elaza (jest w S&P, ja teraz nie mam dostêpu do swojego kompa), ale wydaje mi siê jednak, ¿e drewno lepiej by siê zachowywa³o na ¶liskiej nawierzchni....

To znaczy, podkówki (blaszki) chroni± patynkê przed zbyt szybkim zdarciem przy intensywnym u¿ywaniu lub przy chodzeniu po bruku lub innej powierzchni twardej (podobnie jak podkowy - koñskie kopyto), wiêc s± szczególnie polecane w mie¶cie o brukowanych ulicach natomiast niewiele daj± zim±.

Zim± przed po¶lizgiem chroni± elementy wystaj±ce punktowo - porównaj koñskie podkowy zimowe lub raki do butów. Mo¿na zrobiæ takie podkówki i do patynek. Nie polecam natomiast wbijania w podeszwe patynki od spodu samych æwieków o mocno wystaj±cych ³bach które teoretycznie mog³yby spe³niaæ podobn± rolê. Zaczepienie wypustk± "zimowej podkówki" o nierówno¶æ zamarzniêtego pod³o¿a przenosi obci±¿enie na kopyto/patynkê równomiernie poprzez wszystkie hufnale/æwieczki (dziêki sztywno¶ci podkówki), natomiast podobne zaczepienie pojedynczym æwiekiem o pod³o¿e spowoduje pêkniêcie kopyta/wy³upanie kawa³ka patynki, bo ca³a si³a wy³amuj±ca przeniesie siê przez ten jeden æwiek.

Ca³y d³ugi zimowy dzieñ w³óczy³am siê w patynkach po mie¶cie i za miastem - na ¶niegu spisuj± siê rewelacyjnie, a nie s± niczym podkute. Nie ¶lizga³am siê. Wiadomo, przy wej¶ciu na lód ka¿dy pojedzie, ale po to ma siê rozum, zeby takie miejsca omin±æ ;) Dziêki patynkom moje buty nie przemok³y po 15 minutach, tak jak innym, i aby utrzymæ nogê w cieple wystarczy³a 1 para we³nianych poñczoch. Jedyna niewygoda wynika z faktu, ze stopa nie pracuje w patynce tak, jak na naturalnym pod³o¿u, wiêc nastepnego dnia mia³am zakwasy w ró¿nych, nieoczekiwanych miejscach

Oczywi¶cie, ja tylko stwierdzi³em ¿e je¶li ju¿ patynkê na zimê podkuwaæ, to nie p³ask± blaszk±. Acz ze wzglêdu na du¿± wysoko¶æ a ma³± szeroko¶æ "podeszwy" taka patynka dodatkowo podwy¿szona o "kolce" ¶rednio by siê spisywa³a, gro¿±c skrêceniem kostki.

Twoje spostrze¿enia wyja¶niaj± w du¿ym stopniu, dlaczego patynki by³y z zasady robione z lekkiego i do¶æ miêkkiego drewna (g³ównie olcha i wierzbina, ew. lipa) zamiast z podobnego ale znacznie trwalszego w tej roli jesionu lub buka. Przypuszczalnie nasi przodkowie stwierdzili ¿e twarde drewno co prawda zwiêksza trwa³o¶æ patynki (kosztem nieco wiêkszego ciê¿aru), ale za to podeszwa zamiast siê ¶cieraæ ulega wyg³adzeniu, wy¶lizganiu, i patynka staje siê niebezpieczna do chodzenia zw³aszcza po mokrym bruku albo zim± po ¶niegu (czyli w³a¶nie wtedy, kiedy by³a najbardziej potrzebna i najczê¶ciej u¿ywana). Sam ciê¿ar drewna chyba nie by³ wystarczaj±cym powodem, bo podczas chodzenia w deszczu i b³ocie patynka nasi±ka³a w pewnym stopniu wod± i wzglêdne ró¿nice w ciê¿arze stawa³y siê prawie niezauwa¿alne, zreszt± twardsze drewno mo¿na silniej podci±æ od spodu ni¿ lekkie ale s³absze i w ten sposób zaoszczêdziæ na masie.

S± przes³anki ¶wiadcz±ce o tym, ¿e patynki by³y produkowane w naprawdê du¿ych ilo¶ciach - znacznie wiêkszych w ka¿dym razie ni¿ obuwie - co by³o zwi±zane w³a¶nie z ich celowo ma³± trwa³o¶ci±.

W ¶rodku w bucie by³y skarpety, w XIII wieku by³y na 100% u¿ywane bawe³niane, woj³okowe i we³niane robione na drutach, zreszt± robione skarpety te¿ znaleziono u wikingów lecz na szyde³ku.

Podeszwy na wschodzie czêsto kanelowano lub montowano na plecionce. Takie buty miêdzy innymi mo¿na zobaczyæ w muzeum w Budapeszcie. Zapraszam do obejrzenia tak¿e "Primitive Shoes" by Margrethe Hald.

XIII wiek i rzeczy robione na drutach? Mo¿esz rzuciæ jakim¶ ¼ród³em co do tego? My¶la³em ¿e robienie na drutach to dopiero gdzie¶ XV wiek... a ponadto - nie szyde³kiem tylko ig³± wczesniej robiono . Naalbinding, czy jako¶ tak, proponujê przegl±dn±æ.

No to ig³±, a kopie skarpet bêdzie mo¿na przejrzeæ w Czersku u naszej grupy. Orygina³u niestety na razie nie mo¿emy udostêpniæ. Prócz tego miêdzy innymi u mongo³ów u¿ywano miêkkiego obuwia prawdopodobnie woj³okowego (chocia¿ potwierdzenia 100% nie mam), widaæ je miêdzy innymi na rycinach Li Guan Dao - Kubilaj na polowaniu XIIIw.

Równica Dolna cmentarzysko datowane XIII-XIV i ¶liczne dzianiny druciane z tego wysz³y, ale w tak maleñkich kawa³kach, ¿e nie wiadomo czym by³y przedmioty wykonane z tej¿e dzianiny.

Dociekliwi znajd± ten wykopek w necie.

Biedni nosili tak¿e s³omê w butach. Do tej pory przetrwa³o to w obra¼liwym "s³oma mu z butów wystaje". Dobry izolator + ³atwo¶æ wymiany na such±, gdy siê tylko zamoczy³a. Patynki by³y du¿o bardziej popularne w miastach, ni¿ na wsi, s³u¿y³y g³ównie do omijania rynsztoków. Osobi¶cie nie wyobra¿am sobie biegania w patynkach po pó³metrowym kopnym ¶niegu. Co innego od¶nie¿ony chodnik w mie¶cie. W pierwszym wypadku raczej bym pomy¶la³a o rakietach (nie wiem czy s± jakie¶ zachowane ze ¶redniowiecza).

S³oma ma jeszcze jedn± zaletê - wilgotna zaczyna grzaæ Mo¿e zapach gnij±cej s³omy nie jest francuskim pachnid³em, ale jak komu¶ zimno, to siê nie przejmuje.

Yhm. Szukam szukam i nic A gdzie¶ to u siebie mam na bank
Otó¿ by³y stosowane takie ..... hmmmm, jakby nak³adki na buty w kszta³cie strzemion z nabitymi metalowymi elementami od spodu.
Jeny nie wiem jak ci to wyt³umaczyæ Ju¿ szukam .......

masz na my¶li raki?
Je¶li tak to zapraszam do dzia³u Wyprawy, gdzie ch³opaki testowali takowe podczas ekspedycji górskich :-)