Sporo jest w ¼ród³ach o tym czym szlachta i kozacy konia poganiali, jest tez sporo rycin i artefaktów... Jednak je¶li idzie o obcy autorament, obrazy z epoki pomocne nie s± (bo raz, ¿e przywilej bycia portretowanym na koniu tylko najwy¿szej klasie przys³ugiwa³, dwa ¿e s± to obrazki raczej idealizowane).
Z regu³y osoby konne maj± w gar¶ci jakies pa³eczki, laski, mapniki, albo jakie¶ inne pod³u¿ne przedmioty (mo¿e i szpicruty siê trafia³y?)

Czy trafili¶cie gdzies mo¿e na jakie¶ zabytki, albo opis w materiale ¼ródlowym - w jakiej¶ szancie z epoki spotka³em, ¿e marynarz by³ biczowany kotem (ang. flail), nie skupi³em siê na tym i teraz rzecz pokutuje. U Koczorowskiegio te¿ na jednej z rycin widac jak marynarzowi wymierzana jest ch³osta, kotem w³a¶nie - jednak to jego rycina.

Nawet gdyby uznac rzecz za ¼ród³o wci±¿ kwesti± otwart± pozosta³oby:
- kotki mog³y byæ zaplatane
- mog³y byæ p³askie
- mog³y byc z okr±glych grubych rzemieni

Jakie wymiary, jaka rêkoje¶æ (miekka, czy twarda), jak pozaplatane etc.

I pytanie nie mniej istotne czy je¼d¼cy równie¿ u¿ywali kotów, czy raczej nahajek?

Szpicruta u zachodniego je¼d¼ca, to raczej cywil i XIX wiek. Znaczy, angielski styl sportowy Siedz±c w kulbace rycerskiej/wojskowej, masz inny dosiad- d³ugie strzemiona, i ostrogi. R±k potrzebujesz- lewej do wodzy, prawej do broni. Wspó³czesna jazda konna nie da Ci o tym ¿adnego pojêcia, chyba ¿e styl west, albo rzêdy u³añskie, czy szko³a wiedeñska. Mo¿e jakiego¶ rodzaju szpicruty u¿ywa³y kobiety siedz±c w damskich siod³ach, bo chyba nie mia³yby jak powodowaæ konia ³ydk± b±d¼ ostrog±. Na pewno nie wojskowi. Nahajami poganiali konie Kozacy, Tatarzy, ludy wschodu. Bo najczê¶ciej nie nosili w³a¶nie ostróg. U¿ywali te¿ nieco innych rzêdów, siode³ (sposób u³o¿enia ³awki na koñskim grzbiecie) etc.

Ten kot ¿eglarski to najpewniej pêk lin z wêze³kami, których na ¿aglowcu nie brakowa³o, mo¿e u¿ywali te¿ jakich plecionych korbaczy rzemiennych. Szuka³bym tego raczej na galerach. Na pewno nie ma to nic wspólnego z jazd± konn±, ani sposobami powodowania wierzchowcem Czy¿by¶ chcia³ kogo¶ wych³ostaæ?

Pêk lin, zwany zreszt± nawet "kotem o dziewiêciu ogonach", w nawi±zaniu do popularnych bajañ o kocie, który ma jakoby dziewiêæ ¿yæ, symbolizowanych przez te dziewiêæ ogonów. Na pewno to nie by³o nic w rodzaju szpicruty.

Nie zamierzam nikogo ch³ostaæ, choæ kto tam wie
Po prostu wiele osób odtwarzaj±c polsk± szlachtê u¿ywa nahajek. Zastanowi³o mnie czemu na zachodnich wyobra¿eniach tego nie ma. Nie spotka³em sie te¿ z ¿adnymi egzemplarzami muealnymi.
Id±c wiêc za Armandem, nahajki i inne pobudzacze by³y zapo¿yczeniem raczej ni¿ faktyczn± potrzeb±?
Z drugiej jednak strony widz±c jakie zniszczenie mo¿e zrobiæ taka np. pó³metrowa nahajka, mam w±tpliwo¶ci co do tego czy s³u¿y³y tylko do poganiania i kar, czy by³a to tak¿e broñ (oczywi¶cie w sytuacji gdy mówimy o d³ugich oko³o 50cm - 70cm biczyskach i podobnej rêkoje¶ci)

Biczami walczono, acz ostatnie wzmianki o masowym u¿yciu takiej broni dotycz± najazdu Hunów Attyli. Natmiast maj±c w rêku lekki pejcz czy szpicrutê mo¿na na pewno zdenerwowaæ przeciwnika ale czy pokonaæ - w±tpiê; w ka¿dym razie nie zabiæ. Jednak traktuj±c taki bicz jako lewak i wal±c po twarzy mo¿na go na pewno tak zdenerwowaæ i zdekoncentrowaæ, ¿e da siê trafiæ czym¶ bardziej zabójczym.

Ostatnie u¿ycie plecionych biczy jako broni o jakim s³ysza³em, mia³o miejsce ju¿ w XVIII wieku, podczas walk wêgierskiej partyzantki z habsburskimi ¿o³nierzami. Bicze te zwa³y siê karikas, i by³y zakoñczone niewielkim kawa³kiem o³owiu. Z pewno¶ci± we wprawnych rêkach mog³y byæ ¶mierteln± broni±. Typowych nahajów u¿ywali za to doñscy Kozacy, co wspomina nawet w "Beniowskim" S³owacki. S³u¿y³y w ich rekach tak do poganiania koni, jak jako narzêdzie ka¼ni. Z XVII wiecznych wyobra¿eñ mamy te¿ bardzo znany obraz polski "szlachcic i ¶mieræ"- o ile pamiêtam to malowid³o na desce z jakiego¶ ko¶cio³a. W/w szlachcic ma w rêku typowy nahaj. Podejrzewam ¿e- jako i¿ polska wojskowo¶æ by³a na pograniczu wschodu i zachodu- je¼dziec na lekkim, wschodnim siodle typu jarczak móg³ u¿ywaæ nahajki, za¶ np. husarz w ciê¿kiej typowo rycerskiej kulbace u¿ywa³ tylko swych d³ugich ostróg, i zapewne balansu cia³em.

poszukaj w inwentarzach muzealnych - najlepiej muzeum je¼dziectwa - crop albo show cane

plus na pocz±tek nauka dosiadu i powodowania ³ydkami dopiero potem palcaty i inne tego typu rzeczy w je¼dziectwie
zauwa¿, ¿e wiêkszo¶æ osób na obrazach z epoki siedzi wygodnie w w siod³ach i powoduje dosiadem

a kot masz choæby w muzeum zamkowym w Freiburg im Breisgau na wyposa¿eniu izby tortur

jazda w wojsku to jazda bez pomocy typu palcat, z palcatem i jego przodkami mog³e¶ raczej na przeja¿d¿kê w towarzystwie albo na popisy przed damami gdzie potrzeba ci pe³niejszej kontroli

w za³±cznikach je¼dziec w koszuki i w prawej rêce ma ma³y bacik - stawiam na typ crop, na drugim co¶ podobnego

Jeszcze jako ciekawostka- w zbiorach kol. Parufki wyszpera³em takie oto zdjêcie nahaja. Szpicrut nie mia³ na sk³adzie ;)

Pytanie by³o powodowane ciekawo¶ci±.

Co do nahajek to mam trochê zdjêæ ró¿nych egzemplarzy, w opisach znajduje siê czêsto wzmianka ¿e w ³apce na koñcu zaszywany by³ kawa³ek o³owiu lub stali - widzia³em te¿ uderzenie czym¶ takim w metalowy kanister ³apka przebi³a blachê. Czyta³em gdzie¶ (jednka chyba w sieci to by³o) i¿ nahajek u¿ywali tatarzy przy polowaniu na wilki (?), st±d przypuszczenie ¿e mog³a byæ to broñ.

Faktycznie dosiad i ostrogi s± wystarczaj±ce, czasem jednak na obrazach widaæ, ¿e oficerowie maj± jakie¶ rurki. Znalaz³em te¿ poni¿sz± rycinê, gdzie w±tpliwo¶ci nie ma, ¿e jegomo¶æ trzyma sobie palcat.

W³a¶nie jestem na etapie plecenia nahajki i mam w zwi±zku z tym pytanie: Jak w charakterze raczki sprawdzi³aby siê fujarka? Skoro Sienkiewicz wsadzi³ j± do czekanika...;)