Pomoc - Szukaj - U¿ytkownicy - Kalendarz
Pe³na wersja: Pomoc w poszukiwaniu ¼róde³ o grach w Polsce
> Przedmoty codziennego u¿ytku > Inne przedmioty
Skaut
Witam,
Czy natkneli¶cie siê na jakiekolwiek wzmianki o graniu w gry planszowe w dawnej Polsce, w ko¶ci itp w dawnych tekstach (kroniki, pamiêtniki itp.), do XVII w.> Jezeli kto¶ co¶ cokolwiek wie... prosi³bym o wskazówki bibliograficzne, ew. linki czy skany. blinkie.gif

W³a¶nie zakoñczylem mêczyc Paska, Janka z Czarnkowa, Kronikê Wielkopolsk± i wojujê z Dlugoszem... ufff
Viator
Nie interesuje Ciê ikonografia a tylko ¼ród³a pisane? (Czasem inicja³ lub ilustracja zawiera ¶lad o którym nie ma mowy w tek¶cie)

Rej w utworze Krótka rozprawa miêdzy trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem obwinia szlachtê m.in. o hazard - mo¿e wymienia konkretne gry, trzeba by sprawdziæ.

Inne ¶lady:

CYTAT
Pierwszy cech kartowników za³o¿ono w XVI w. w Krakowie, a w 1558 roku mieli ju¿ oni swoje kramy na Smartruzie - piêtrze Sukiennic, gdzie handlowa³o siê ró¿nymi drobiazgami. Karty zawita³y napewno do Krakowa znacznie wcze¶niej, ¶wiadczy o tym fakt; ¿e w spisie mieszkañców z 1526 roku gdzie odnotowano ju¿ niejakiego Benedictusa Karthownika, czy jeszcze wcze¶niejszy dokument "De Ludorum Abstinentia" wydany w 1456 r., w którym zabrania siê gry w karty na Krakowskim Uniwersytecie.
CYTAT
W RzONie [Rzeczpospolitej Obojga Narodów] w XVI w znany by³ niejaki Jan £±cki - kanonik poznañski, który nader czêsto odwiedza³ karczmy, tylko po to by pograæ.
Poszuka³bym te¿ w dzie³kach ko¶cielnych-moralizatorskich, których autor mo¿e gromiæ zwyczaj gry hazardowej, mo¿e np. w Kazaniach Sejmowych Skargi itp.?
Skaut
Tak naprawdê to wszystko, skromnie siê przyznam.... Tzn z teorii dot zasad po pam³u przechodze do konkretów...
Viator
Czy to znaczy ¿e szukasz ¼róde³ na tyle szczegó³owych, ¿eby odtworzyæ zasady (regu³y) poszczególnych gier? Mo¿e okre¶l dok³adnie pod k±tem czego szukasz, to bêdzie ³atwiej.

Najpierw jeszcze przeczytaj w±tek http://www.freha.pl/index.php?showtopic=4871&hl=gry
oraz te strony, do których s± w nim podane linki.

Rozszerzy³em te¿ tytu³ tego w±tku, bo nie wynika³o z niego jednoznacznie czego szukasz.

Pozdrawiam,
Andrzej/Viator
Skaut
Te¿ sie w nim wypowiada³em smile.gif Co do zasad gier planszowych to znam ju¿ wiele i jako¶ tam niejako opracowa³e sobie sporo i jakie¶ publikacje nawet nt ud±³o siê wygrzebaæ.
Usczegó³awiaj±c - dok³adnie to poszukujê wlasnie ¶ladów ikonografii w Polsce, wzmianek w dawnych rozmaitych tekstach, chocby najpo¶ledniejszych.
Dziêki za podpowiedzi smile.gif
Viator
Ks. Jan Fija³ek, ¯ycie i obyczaje kleru w Polsce ¶redniowiecznej na tle ustawodawstwa synodalnego, TAiWPN "UNIVERSITAS", Kraków 2002 ( ISBN 83-7052-531-8 ):

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikKliknij, aby zobaczyæ za³±cznik
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikKliknij, aby zobaczyæ za³±cznik
Gloria z Krakowa
CYTAT
Pierwszy cech kartowników za³o¿ono w XVI w. w Krakowie (...) Karty zawita³y napewno do Krakowa znacznie wcze¶niej, ¶wiadczy o tym fakt; ¿e w spisie mieszkañców z 1526 roku...


Nie chce mi siê dzisiaj sprawdzaæ gdzie, ale gdzie¶ znalaz³am datê 1499 albo 1500 (czyli nawet XV wiek).
Karty zawita³y do Krakowa niew±tpliwie wcze¶niej. Je¶li chodzi o zakazy ich u¿ywania na terenie Uniwersytetu Jagielloñskiego, to pierwszy pisemny ukaza³ siê w 1456 roku w ustawie bursy "Jeruzalem".

Có¿ z tego, kiedy ³amali j± nawet wyk³adowcy... Wystarczy wspomnieæ s³ynnego Thomasa Murnera, który na potrzeby nauczania matematyki i logiki skonstruowa³ specjaln± taliê. Poniewa¿ ¶rednio dot±d pilnym studentom zaskakuj±co poprawi³y siê wyniki, w³adze uczelni wszczê³y ¶ledztwo w sprawie domniemywanych czarów. Summa summarum nasz bohater nie do¶æ, ¿e zosta³ ca³kowicie oczyszczony z zarzutów, to jeszcze otrzyma³ premiê:)
Tutaj mo¿na poczytaæ wiêcej i obejrzeæ czê¶æ talii: http://www.wopc.co.uk/germany/murner.html
Ca³o¶æ dostêpna na Wikipedii pod has³em Murner, w jednym z linków.

Tutaj nieco szerzej o polskich kartach: http://www.altacarta.com/polski/research/p...eschichte1.html . Inny link znajdzie siê w temacie przypomnianym przez Viatora.

A tak w ogóle skoro zachowa³y siê niemieckie traktaty o grze w karty z XIV wieku, to i u nas pewnie znano zabawê wcze¶niej, ni¿ siê to na podstawie konkretnych wzmianek datuje.

Polecam ksi±¿kê Andrzeja Hamerliñskiego-Dziero¿yñskiego "O kartach, karciarzach, grach poczwicych i grach szulerskich - szkice obyczajowe z wieków XV-XIX". Tam to dopiero jest podana na tacy bibliografia, któr± w razie zainteresowania mogê jutro stre¶ciæ. Je¶li kogo¶ interesuje, to dziêki uprzejmo¶ci Wisa posiadam kserokopiê wzmiankowanego dzie³a i mogê j± dla kogo¶ powieliæ.

Innymi grami zajmê siê z przyjemno¶ci±. Tylko mo¿e nie dzi¶, bo ju¿ niewiele czasu zosta³o:)
Skaut
¯ród³o: Staropolskie frywolno¶ci plebejskie, oprac. Stanis³aw Grzeszczuk, Bia³ystok 1983, s. 219-222.

TANIEC

Rada Kasia szachy gra³a,
Bo jej ta gra smakowa³a
I drogo na szanc stawia³a,
By najmêdrszemu sprosta³a.
Prosie³ Maciek u niej szachów,
Nie boj±c siê jej postrachów.
Kasia z chêcia pozwole³a,
Szachownicê roz³o¿e³a.
A gdy poczn± szachy stawia,
Pocz±³ Maciek wprzód wymawiaæ,
¯eby go w czym nie skrzywdzie³a,
By na szanc równo stawia³a.

Zaraz wosjko szykowali,
Kto mia³ pocz±æ, rokowali.
Kasia przodku pozwole³a,
¯eby Maæka zniewole³a.

Rozpu¶ci³ Maciek piechotê,
Widzia³ te¿ w Kasi ochotê.
Zwiedli bitwê, leg³o dwoje,
Wnet rycerz skoczy³ do zbroje.

Wypad³ na plac i harcowa³,
Wiele pieszych pomordowa³.
Za tym popi nast±pieli,
Ach i Kasiê zatrwo¿eli.

Dobrze siê Kasia bronie³a,
Raz wraz to sie poprawia³a.
Ale maciek, z³y niecnota,
Zawiera³ jej zewsz±d wrota.

Dot±d siê Kasia bronie³a,
Poki rocha nie bacze³a.
A gdy Maciek rocha wsadzi³,
W rozpacz Kasiê przyprowadzi³.

Rzek³ Maciek: Wygrania moja!
Kasia powie: Dobra twoja!
Bierz wszystko, co¶ na szanc stawia³,
Tylkopowiem, ¿e¶ miê zdradzi³.

Zaraz Kasi szach met dano,
Wszystkie zak³ady pobrano.
Szachownice odzyskawszy
Posz³a, tak podziêkowawszy:

Za grêæ ci, Macku, dziêkujê,
Dograwac ci obiesujê.
Bom ciê we grze ulubie³a,
Chociem ten szanc utracie³a.

Za b³aznam ciê, Macku, mia³a
I zawszem sie z ciebie smia³a.
Teraz ciê mam za dobrego,
Bo¶ mi doj±³ do zywego.
To jest wersja lo-fi g³ównej zawarto¶ci. Aby zobaczyæ pe³n± wersjê z wiêksz± zawarto¶ci±, obrazkami i formatowaniem proszê kliknij tutaj.
Invision Power Board © 2001-2024 Invision Power Services, Inc.