Ostatnio nurtuje mnie kwestia naszywek w pó¼nym ¶redniowieczu. Mam tu konkretniej na my¶li naszywki wojskowe, naszywane na przeszywki, kaptury, etc.; np s³u¿±ce do rozpoznania oddzia³u lekkiej piechoty. Jak to z nimi by³o?
Domy¶lam siê ¿e by³y haftowane. Jakimi niæmi? Jaki podk³ad by³by poprawny?
Jakie motywy dominowa³y na naszywkach, poza krzy¿em?

Poszukujê wszelkich ¼róde³ na ich temat. Za ka¿de potwierdzenie w ikonografii z góry dziêki.

Pozdrawiam

______________
Edit:

Tekst z Ospreya "Armies of Medieval Burgundy 1364-1477":

"To furnish for one month 30 armed men and 15 crossbowmen, dressed and ready to go ... to the siege ... of Vellexon ... for one aune and a half of vermilion cloth from which were cut the letters dijon put on the sleeve of each jack and two aunes of white cloth on which were put the said letters in the form of a scroll (Communal archives of Dijon, 1409)"

Witam.
Przepraszam, ¿e d³ugo nie odpowiada³em po pro¶bie o wypowied¼ w priv message, ale najpierw mia³em poszukaæ ¼róde³ sk±d my¶my to w³a¶ciwie wziêli, a potem zapomnia³em.

No wiêc z tymi naszywkami, to jest u nas tak:

Nie mam ikonografii potwierdzaj±cej naszywanie znaków na przeszywanice, czy tuniki (tu wszelkie jaki, tabardy, ¿eby nie pogubiæ siê w nazewnictwie) w okresie oko³ogrunwaldzkim, który odtwarzamy w europie ¶rodkowej.

Czerwone litery "C" na naszych przeszywanicach oznaczaj± pierwsz± literê miasta którego milicjê/stra¿ stanowimy - "Crotoshino" - obecny Krotoszyn w Wielkopolsce.
Omawiaj±c z kolegami naszycie liter "C" na sercu b±d¼ lewym ramieniu na przeszywanicy, wybrali¶my jeden z zaproponowanych przez kolegê wzorów liter, pochodz±cy z kroju czcionki z jakiej¶ ksi±¿ki z okresu.

Co do wykonania, to s± one wyciête z sukna we³nianego lub lnu i naszyte bezpo¶rednio na przeszywkê je¶li jest ona kontrastowego do czerwonego koloru.
Mog± byæ te¿ naszyte najpierw na lnian± tarczkê koloru bia³ego, a nastêpnie owa tarczka naszyta na przeszywkê. W tym przypadku, czêsto mamy je haftowane nici± lnian± lub we³enk±.
Nie wiem jak nasz sposób wykonania ma siê do realiów historycznych, ale wydawa³ siê sensowny.

Co do ¼róde³ sk±d wziêli¶my pomys³, to by³o to ju¿ tak dawno temu, ¿e nie pamiêtam.
Napiszê co¶ jak spytam kumpli.
Co¶ mi siê obija, ¿e stra¿ miejska jakiego¶ polskiego miasta mia³a naszyte pierwsz± literê miasta jako znak rozpoznawczy, ale nie pomnê, czy chodzi³o o "C" = "Cracovia", czy o inne.

Zwyczaj naszywania znaków rozpoznawczych miast lub rodów, przez wystawianych przez nich ¿o³nierzy jest opisany w albumie Ofsprey - Medieval Soldier, z tym, ¿e w kontek¶cie II po³owy XV wieku i rejonu W³och. (tak, wiem, ¿e to ¿adne ¼ród³o)
Naszywki na ubiorze ¿o³nierzy s± tak¿e wspomniane w ksi±¿ce Medieval heraldry
(Autorzy Terence Wise, Richard Hook, William Walker) na stronie 25-27
(z tym, ¿e to tak¿e nie ¼ród³o, a wiadomo¶ci dotycz± prze³omu XV/XVIw i dalej)

http://books.google.pl/books?id=fCrjUuziN2...;q=&f=false

Spytam jeszcze kolegów historyków z naszego Bractwa, mo¿e maj± to lepiej udokumentowane ni¿ ja, a na razie przy³±czam siê do pro¶by kolegi powy¿ej o wszelk± ikonografiê, tudzie¿ opracowania naukowe o znakach ¿o³nierskich w ¶redniowieczu.


Edit:
Ten link do podgl±du ksi±¿ki który poda³em zawiera fragmenty ksi±¿ki, chyba losowane, czy co¶, nie wiem na jakiej zasadzie to dzia³a, ale jak wszed³em drugi raz, to mia³em strony, których nie by³o przedtem. :P W ka¿dym razie doczyta³em, ¿e pó³ ksi±¿ki jest o tych badgesach metalowych czy materia³owych. Du¿o jest np na stronie 19. Zreszt± mo¿e macie ca³± ksi±¿kê a nie takie strzêpki. :P

Znalaz³em te¿ tak± oto stronê.
http://www.boryssnorc.com/content/view/1/4/

Hej.
Kumpel przypomnia³ mi, ¿e stra¿ miejska Krakowa mia³a ponoæ naszyte "K" w koronie, a nie jak podawa³em "C"
Nadal jednak nie mam opracowania w którym to by³o napisane.
Czy kto¶ mo¿e kojarzy ksi±¿kê lub tekst ¼ród³owy w którym to sta³o?

Znalaz³em jeszcze fragment artyku³u bazuj±cego na "Insygnia, symbole i herby polskie" - Alfred Znamierowski, Warszawa 2003

"...Znaczenie god³a i herbu miejskiego jako znaku w³asno¶ciowo-rozpoznawczego wzros³o gdy jeszcze w ¶redniowieczu zaczêto je umieszczaæ nie tylko na pieczêciach i chor±gwiach, lecz tak¿e na pier¶cieniu i bere³ku wójta lub burmistrza, na lasce przewodnicz±cego rady oraz na ozdobnych dzwonkach lub m³otkach u¿ywanych w czasie posiedzeñ rady. Herby wyszywano na szatach heroldów i stra¿y miejskiej, haftowano na p³omieniach do fanfar i fartuchach do bêbnów. Zdobiono nimi wnêtrza i frontony ratuszy, wykuwano w kamieniu na bramach miejskich. Niejednokrotnie herby rze¼biono na oparciach foteli w sali posiedzeñ i na meblach w salonach dostojników miejskich. W XV i XVI wieku herbami ozdabiano te¿ kasetony sufitów, kafle pieców, kominki, zegary, dzbany, puchary i zastawê sto³ow±, u¿ywan± w czasie przyjêæ w ratuszu...."

Wroc³awskie prostytutki nosi³y ponoæ na plecach ¿ó³te aplikacje w kszta³cie litery "V" (Vratislavia). Nie pamiêtam jednak ani datowania, ani sk±d to w ogóle wziê³am.


A teraz ja zapytam. Na ró¿nych XV-wiecznych przedstawieniach muzycy, b³azny i inni wynaturzeñcy maj± haftowane r±bki szat, g³ównie w schematyczne pasy i kó³ka znane ze ¼róde³ wcze¶niejszych. A na XIV-wiecznym za³±czniku poni¿ej klêcz±cy facet (wygl±da na muzykanta) ewidentnie ma na plecach co¶ wyszyte. Co to mo¿e byæ? Niestety nie znam ¼ród³a, które mog³oby co¶ wyt³umaczyæ.

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik



Edit: nawet by mi do g³owy nie przysz³o, ¿e nó¿ mo¿na wykorzystaæ do grania (i nigdzie tego nie sugerowa³am...). Uzasadnienie, dlaczego go¶cia podejrzewam o bycie muzykiem, idzie na pw. Za ¼ród³o inne ni¿ Wró¿ka dziêki:) Obja¶nienia kó³ek nadal jestem ciekawa, bo znajduj± siê w dziwnym miejscu i dlatego podejrzewam je o bycie czym¶ w rodzaju odznaki - jak w temacie.

M u z y k a n t a ??? Od kiedy siê gra na no¿u*? Na pile czy grzebieniu owszem...
A wyszyty ma wzorek z koncentrycznych i okalaj±cych okrêgów. Obja¶nienie jego szczególnej symboliki znajdziesz w magazynie "Wró¿ka".


*Por. co le¿y na stole i co trzyma pierwszy z lewej cz³onek Ordre d'Étoile. Tak poza tym: BNF Ms. Fr. 2813 fol. 394r (Grandes Chroniques de France).

Dobra, wszystko fajnie ale odbiegamy trochê od tematu. Chodzi o naszywki wojskowe, pó¼no¶redniowieczn± analogiê do wspó³czesnych naszywek s³u¿±cych do rozpoznawania konkretnych oddzia³ów.

Z powy¿szej tre¶ci tematu w skrócie doszli¶my do tego ¿e by³y u¿ywane motywy heraldyczne (np wziête z herbu dowódcy oddzia³u) i napisy (ca³e b±d¼ skrótowe) od nazw miejscowo¶ci z której pochodzi oddzia³.

To nie z Polski , ale nic innego mi nie przychodzi do g³owy:na miniaturach z epoki,
widaæ Szwajcarów którzy na nogawicach maj± naszyty krzy¿ ¶w.ANDRZEJA.
sam jestem zainteresowany tym, jak wygl±da³o to ,, u nas"

Co do muzykantów to tak OT lekko, krzy¿accka orkiestra wlk.mistrza na zamku malborskim by³a ubrana w stroje ozdobione herbem wlk. mistrzów. Tak na marginesie mo¿e siê komu¶ przyda - jako przyczynek do wykorzystania herbu jako "znaku firmowego" w ¶redniowieczu. Herby by³y te¿ malowane na materiale (chor±gwie ("bannyr") itd.) bardzo czêsto.

Przypadkowo zobaczy³em jeszcze w jednej ksi±¿ce fragment zwi±zany z tematem.
str 558 z Medieval France: an encyclopedia Autorzy William W. Kibler

http://books.google.pl/books?id=4qFY1jpF2J...;q=&f=false

Tak sobie siedzê, to za¶miecê jeszcze jednym linkiem:
http://www.castsfromthepast.co.uk/livery-badges.htm

Dobra, znalaz³em jeszcze co¶ takiego. Bia³y ptak w b³êkitnym polu. (na lewym rêkawie)

Jakie¶ oznaczenia na kolczych czepcach maj± ci obroñcy, nie wiem tylko, kim oni s± - zapewne jaka¶ milicja, ale jakiego miasta?

Witam, czy taka forma naszywki jak na zdjêciu wystêpowa³a z herbem danego miasta/regionu??? Czy jako kusznik ¶l±ska móg³bym nosiæ na ramieniu czarnego or³a???



Pozdrawiam i k³aniam siê nisko Darek

Twiordostoj, miniatura jest z Chroniques of St. Dennis - dotyczy zapewne Francji. Mo¿na poszukaæ które miasto ma podobne barwy. Jeszcze tak kwesti± przypomnienia bo nikt na to nie wpad³ z tego co widzê wcze¶niej - przecie¿ Krzy¿acy mieli na p³aszczach naszyte czarne krzy¿e:D
@ Puc1992 - napisy wystêpowa³y, o czym jest wzmianka w O-sprayu Armies of Medieval Burgundy, a napis odnosi³ siê do miasta Dijon, jednak bior±c pod uwagê wysoce zaawansowan± pi¶mienno¶æ my¶lê ¿e tak czy siak bardziej poprawny by³by herb miasta. Bardziej miasta ni¿ regionu. Je¶li nawet autor naszywki by³ pi¶mienny - oznaczenie to nie mia³o wiêkszej mo¿liwo¶ci odbioru - przeciêtny cz³owiek prêdzej skojarzy³ np. Kogê czy 2 krzy¿e z herbem Gdañska ni¿ napis Dantiscum/Civitas Gedanensis z tym¿e miastem. Co do samego wykonania emblematu na zdjêciu - my¶lê ¿e lepsza bêdzie naszywka ni¿ opaska na ramiê. O elementach naszywanych s³ysza³em, o przepaskach jeszcze nie.
Jaki konkretny okres Ciê interesuje?

Czêsty byl motyw krzy¿a - czy to naszytego, czy aplikowanego, czy malowanego (na zbroi).
Tak na szybko, z g³owy:
Pozne sredniowiecze:
Anglicy we Francji podczas Wojny Stuletniej - czerwony krzy¿ (w trakcie kampanii wojennych,³aciñski, za brak grozi³y surowe sankcje).
Francuzi od 1350 - bia³y krzy¿ (te¿ ³aciñski, zdaje siê tylko w trakcie kampanii wojennych i nie by³o to ¶ci¶le przestrzegane o ile pamietam)
Burgundia: krzy¿ burgundzki od 1408 r (taki sêkaty, uko¶ny, jednak nie znam szczegó³ów).

Pozdrawiam!

Witam,

1)interesuje mnie II po³. XVw. Treny ¦l±ska, Niemiec. Oddzia³ roty.


2)Tak¿e czy ³ucznicy jako oddzia³ utrzymywany przez miasko w XIV/ Xv w. mogli mieæ naszyty herb tego miasta na piersi b±d¿ ramieniu???


Pozdrawiam Darek

Co do pó¼nej XV nie pomogê, za ma³o siê znam.

AD 2) - Nadolski w "Uzbrojenie w Polsce ¶redniowiecznej 1350-1450" pisze ¿e oddzia³ów ³uczniczych w Polsce nie by³o, jako ¿e ³uk mia³ byæ broni± jedynie my¶liwsk±. O ile o ³ukach s± bodaj 2 czy 3 wzmianki i to w³a¶nie jako o broni my¶liwskiej, o tyle o kuszach wzmianek jest ca³a masa, g³ównie o zastosowaniu bojowym - do obrony miast.

Co innego w Anglii, gdzie mamy do czynienia z tradycjami ³uczniczymi:)

Dodana przez Ciebie ilustracja daje pewne informacje: kolorystyka szat ¿o³nierzy wskazuje
na barwy heraldyczne ; jeden z nich ma przepaskê b±d¼ naszywkê na lewym ramieniu.
Kilku ma nawet pomalowane he³my w takie kolory, jak szaty. Ilustracja pochodzi z dzisiejszych Niemiec, czyli krêgu kulturowego, dom którego nale¿a³ ¦l±sk, st±d nie mo¿na wykluczyæ podobnych sytuacji oznaczania wojsk na ¦l±sku..
Poza tym jak wspomnia³ przedmówca-generalnie ³uczników niet.

Tak jest, ³ucznicy na Grunwaldzie to taka "opcja dla zwolenników robinhoodyzmu"

Od¶wie¿ê temat - jak jest z tego typu opaskami na ramiê we wcze¶niejszej ikonografii, najchêtniej wiek czternasty? Kojarzy kto¶ jakie¶ obrazy?

________________________________
Edit:
Znalezione nowe przedstawienie. Chroniques de France ou de St Denis 1380-1400.

Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik

I jeszcze raz dorzucê do pieca.
Peter Parler, 1379-86, Praga.

http://visualiseur.bnf.fr/ConsulterElement...n=1&Param=C
Naszywki w formie czerwonych krzy¿y
The Voyages of Jean de Mandeville and the Liber peregrinationis by Ricoldo de Montecroce (BNF Fr. 2810), c. 1410-1412 fol. 274

To mo¿e byæ oznaczenie pielgrzyma/odbycia pielgrzymki (por. muszla ¶w. Jakuba).

Dodam tylko na szybko z pamiêci ¿e wysz³y bodaj¿e dwa dekrety Wielkich Mistrzów, które zakazywa³y Braciszkom przyszywania herbu rodowego b±d¼ te¿ herbu komturii(prokuratorii, wójtostwa itp.) w spojenie Krzy¿a. Przywilej ten posiada³ tylko WM.