Pomoc - Szukaj - U¿ytkownicy - Kalendarz
Pe³na wersja: Opancerzenie bez kolczugi na XIIIw????
> Uzbrojenie na przestrzeni dziejów > Uzbrojenie dojrza³ego ¶redniowiecza > Ochronne uzbrojenie dojrza³ego ¶redniowiecza
lewan
Zajmuje siê odtwórstwem historycznym od niedawna i interesuje mnie bardzo istotna dla mnie kwestia:
Czy w Europie wystêpowa³y jakiekolwiek rodzaje opancerzenia, do których nie zak³adano kolczugi(ewentualnie mog± byæ elementy kolcze, ale nie pe³na kolczuga). Wiem, o p³atach ¶w. Maurycego, ale nie widzia³em w ikonografii aby wystêpowa³y bez kolczugi. Zbroje lamelkowe natomiast, to nie ten region i tak nie bardzo pasujê do rycerza.
Proszê o pomoc.
Borg
raczej nie ma je¶li mówimy o rycerstwie...
je¶li o ni¿szych warstwach to i owszem...zwyk³e przeszywanice, czasem dwie (d³ugi rêkaw, na to bezrêkawnik)
Lamelki to owszem raczej rozwi±zania wschodnie (ale jak najbardziej dla wy¿szych klas spo³eczeñstwa np Ruskiego, czy Bizantyjskiego, podobnie wszelkiego typu ³uski).
P³aty i wszelkie wzmocnienia w postaci p³ytowych os³on kolan, ³okci, piszczeli te¿ tylko i wy³±cznie na kolczugê...
Nie ma ³atwo smile.gif
lewan
Nie chce wyj¶æ na totalnego ignoranta, ale czy podczas krucjat, stricte na Ziemi ¦wiêtej rycerstwo nie przejmowa³o os³on i elementów wyposarzenie chocia¿by Bizantyjskiego?
Wsród Templariuszy(a w³a¶nie templariusza staram siê odtwarzaæ) zdarzali siê przecie¿ servanci rekrutowani w¶ród miejscowej ludno¶ci. Ta ni¿sza klasa zakonna nie nosi³a chocia¿by nóg kolczych, co wynika³o ze statusu zakonu.
Je¿eli zna kto¶ jakiekolwiek ¼ród³a przedstawiaj±ce tego typu uzbrojenie, to moja wdziêczno¶æ bêdzie ogromna tongue.gif
Squax
Witam,
ja bym poleca³ zbrojê ³uskow±, tzn z ³usek stalowych wykonany powinien byæ tors do pasa, natomiast przed³u¿enie i rêkawy najlepiej kolcze. Taka zbroja ³adnie sie prezentuje ale trzeba mieæ chêci i narzêdzia (najlepiej gilotynê do stali), bo ciê¿ko siê robi. Jako templariusz zawsze mo¿esz powiedzieæ ¿e zdoby³e¶ tak± z ³upie¿czej wyprawy na niewiernych smile.gif

Kilka linków:
http://therionarms.com/armor/armor5.jpg
http://www.larp.com/legioxx/squam1.jpg (sposób mocowania p³ytek, chocia¿ ja bym poleca³ przyszywanie p³ytek do 3-4 mm kaftana skórzanego)

Pozdrawiam
Squax
Borg
co to za zbroja? Jakie¶ szczegó³y znasz? Datowanie, lokalizacja, gdzie siê znajduje etc...autor strony nie poda³

I dobra rada daj sobie spokój z zapo¿yczeniami... nie udowodnisz ich, a nawet je¶li to i tak podchodzenie od d... strony do tematu...nie ryzykuj tylko siê wykosztujesz
rivetus
CYTAT(lewan @ 15:04 08.05.2008) *
Zajmuje siê odtwórstwem historycznym od niedawna i interesuje mnie bardzo istotna dla mnie kwestia:
Czy w Europie wystêpowa³y jakiekolwiek rodzaje opancerzenia, do których nie zak³adano kolczugi(ewentualnie mog± byæ elementy kolcze, ale nie pe³na kolczuga). Wiem, o p³atach ¶w. Maurycego, ale nie widzia³em w ikonografii aby wystêpowa³y bez kolczugi. Zbroje lamelkowe natomiast, to nie ten region i tak nie bardzo pasujê do rycerza.
Proszê o pomoc.

Ale¿ owszem, wystêpowa³y i pancerze lamelkowe jak i odmiany pancerza zbrojonego wierzchem, czêsto w ikonografii mylone z kolczugami - uzasadnienie tego twierdzenia wraz z ikonografi± i bibliografi± w opracowaniu Zofii Stefañskiej - "Pancerze w Polsce ¶redniowiecznej" z Polskiej Techniki Wojskowej - tom bodaj¿e II;
do dostania drog± mailow± : rivetus@gmail.com

p;
kamil
Squax
Witam,
zdjêcia zamie¶ci³em losowe aby tylko pokazaæ jak wygl±da zbroja ³uskowa. Gdzie¶ na forum Freha by³ ju¿ temat o zbrojach ³uskowych. Autorzy tematu o ile pamiêtam, datowali zbroje ³uskowe w Polsce na wystêpowanie od XII wieku, jednak z racji ceny tylko królowie mogli je posiadaæ. Kilku królów jest sportretowanych w owych zbrojach. Piszê tylko to, co pamiêtam z tematu. Póki co matury, wiêc nie mam na razie czasu na owocniejsze poszukiwanie w ¼ród³ach.

Znalaz³em ów temat na temat ³uski "Zbroja skórzana nabijana metalowymi p³ytkami" (http://www.freha.pl/index.php?showtopic=1870&hl=zbroja+%B3uskowa)

Sam, Borgu, bra³e¶ w tej dyskusji udzia³, wiêc chyba ju¿ wiesz o co mi chodzi³o smile.gif tylko nie sprecyzowa³em ze ¼ród³ami smile.gif

Pozdrawiam
Squax
Boleslavius
Nie wydaje mi siê, ¿eby zdjêcia wynalazków zaczerpniête ze stron typu www.larp.com (podane 4 posty wy¿ej) godzi³o siê pokazywaæ na forum dla rekonstruktorów... icon_rolleyes.gif
Squax
Witam,
Boleslavius b±d¼ trochê bardziej wyrozumia³y- napisa³em przecie¿, ¿e to zdjêcia tylko dla podgl±du (nie napisa³em, ¿e s± to potwierdzone ¼ród³a historyczne tylko przyk³ady), aby lewan wiedzia³ mniej wiêcej o co mi chodzi. Potwierdzone przyk³ady postaram zamie¶ciæ na dniach.

Edytujê ten post aby nie pisaæ dwóch pod sob± i nie dostaæ ostrze¿enia.
Tak wiêc, zalaz³em parê przydatnych materia³ów co do zbroi ³uskowej.

Skany z ksi±¿ki Nadolskiego:




Oraz zdjêcia z jednej z aukcji (nie potwierdzone ¼ród³em archeologicznym lub ikonograficznym):




Bardzo polecam wycieczkê do Empika. Ostatnio znalaz³em ciekawe ilustracje dotycz±ce w³a¶nie XIII wieku. Zbroje podobne do ³uskowych u¿ywali w XIII wieku Niemcy. Ró¿nica polega³a na tym ¿e blaszki nie nachodzi³y na siebie "dachówkowo" lecz by³y kszta³tu prostok±ta i by³y naszywane jedna obok drugiej na skórzanym kaftanie okrywaj±cym ca³y tors. Poszukajcie dobrze w zbiorach ksi±¿ek historycznych, a na pewno znajdziecie jeszcze wiele wiêcej ciekawych informacji.

Pozdrawiam
Squax

Indar
CYTAT(Squax @ 20:37 10.05.2008) *
Bardzo polecam wycieczkê do Empika. Ostatnio znalaz³em ciekawe ilustracje dotycz±ce w³a¶nie XIII wieku.
Pozdrawiam
Squax


Hej
A co to by³y za ilustracje? Zbiór ikonografii czy wspó³czesno¶ci typu Osprey?
I.
Borg
ehhh ta ksi±¿ka jest ksi±¿eczk± z obrazkami dla dzieci...bez szczegó³ów, znalezisk..po za tym nie ogl±daj a poczytaj...i sprawd¼ datê wydania
Owszem wystêpuj± ³uski, lamelki w Europie, ale mówmy o konkretach by nie wysz³o, ¿e zaczynamy gadaæ o Przemy¶lu lub Hiszpanii
A ³uski nie nachodz±ce na siebie my¶lê, ¿e zrobi³yby furorê w naukowym ¶wiecie...bo jako¶ nie pamiêtam by kto¶ co¶ takiego znalaz³/opisa³
Chyba ¿e kolega zagl±da³ do Micha³ka?
Squax
Witam,
opisujê tylko to co widzia³em, a ksi±¿ka, któr± ogl±da³em to chyba by³a Ilustrowana historia ¶wiata czy co¶ takiego- dosyæ du¿ych rozmiarów. A obrazki by³y odtworzonymi ilustracjami podobnymi do Ospreyowskich.

CYTAT
A ³uski nie nachodz±ce na siebie my¶lê, ¿e zrobi³yby furorê w naukowym ¶wiecie...bo jako¶ nie pamiêtam by kto¶ co¶ takiego znalaz³/opisa³


Je¶li siê nie mylê to metalowe p³ytki mocowali Arabowie na swoich kolczugach, ale czy umieszczanie ich na kaftanach skórzanych nie by³oby mo¿liwe lub prawdopodobne w Europie? To jest tylko moje zdanie.

CYTAT
Owszem wystêpuj± ³uski, lamelki w Europie,


Je¶li mo¿esz Borgu to podaj przyk³ady owych "³usek" w Europie, zamiast mnie krytykowaæ. Staram siê szukaæ ró¿nych ¼róde³, ale nie jestem historykiem tak, wiêc mam prawo siê myliæ. Je¶li masz potwierdzone przyk³ady to proszê o zaprezentowanie- chcia³bym siê dowiedzieæ jak bardzo siê mylê.

Pozdrawiam
Squax
Morgoth
lepiej sprawdzi³ by sie gruby lniany podk³ad, skora jest za sztywna ³uski brzydko by sie uk³ada³y i gorzej pracowa³y
lewan
Dziêkuje wszystkim za okazan± pomoc. Korzystaj±c, z tematu mam pro¶be:
je¿eli kto¶ ma jakie¶ konkretne schematy rekonstrukcji p³atów ¶w. Maurycego, to bêdê bardzo zobowi±zany. Interesuje mnie szczególnie, czy te "niby naramienniki" w tych p³atach by³y zbrojone? Je¿eli tak, to jakie p³ytki powinny tam byæ?
Czy plecy by³y zbrojone? Czy czê¶æ opadaj±ca na uda jest wykonana z innej skóry ni¿ reszta? (Wydaje siê w miare logiczne, ¿e z grubszej, bo chyba nie by³a to ozdoba?)
Za wszelkie informacje i schematy z góry dziêkuje.
Braturad
Podrzucam najlepsze zdjêcia jakie mam maurycego oraz niemieckiej rekonstrukci owej zbroji, sam od d³u¿szego czasu sie za nia zabieram smile.gif lewan - je¶li jeste¶ zainteresowany to moge zaoferowaæ Ci gotow± skóre na p³aty, bez p³ytek. smile.gif
Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznikKliknij, aby zobaczyæ za³±cznik Kliknij, aby zobaczyæ za³±cznik
Veli
Je¶li chodzi o zbrojê kolcz± i inne zbroje typu ³uskowego, zbrojnikowego etc. to opinie co do dominacji którego¶ z typów s± podzielone w literaturze, spora czê¶æ historyków postuluje dominacjê zbroi kolczej, Zofia Stefañska w swojej publikacji z tego co pamiêtam odwrotnie - dominuj±cy mia³y byæ pancerze tego drugiego typu. Wszystko rozbija siê o analizê ikonografii, odczytanie na podstawie czêsto do¶æ schematycznych przedstawieñ czy jest to jedno czy drugie jest trudne, ponadto trzeba wzi±æ pod uwagê powtarzanie pewnych elementów co mo¿e powodowaæ wra¿enie zwielokrotnienia u¿ywania danych elementów, czasem równie¿ archaizacjê, orientalizcjê czy najzwyczajniejsze fantazjowanie autora. Patrz±c na ikonografiê, a raczej na jej skromn± czê¶æ, bo trudno jest zapoznaæ siê z tak bogatym materia³em jaki posiadamy do pe³nego ¶redniowiecza na zachodzie raczej przewa¿a kolcza zbroja zw³aszcza jako element uzbrojenia rycerskiego, udzia³ elementów zbrojnikowych czy lamelkowych móg³ byæ trochê mniejszy, zw³aszcza z up³ywem czasu (XIII wiek), nie na darmo w literaturze nazwano ten okres "Age of mail".

Pozdrawiam
£azarz
CYTAT(Braturad @ 22:50 17.05.2008) *
Podrzucam najlepsze zdjêcia jakie mam maurycego oraz niemieckiej rekonstrukci owej zbroji, sam od d³u¿szego czasu sie za nia zabieram smile.gif lewan - je¶li jeste¶ zainteresowany to moge zaoferowaæ Ci gotow± skóre na p³aty, bez p³ytek. smile.gif


Salve Fratres!

Dorzucam kilka rycin tej zbroi. Swoja drog± nie rze¼bê mo¿ecie obejrzeæ w katedrze w Magdeburgu. Ale nie jest to zbroja noszona zamiast kolczugi.

Pozdrawiam Grzegorz
Halfgar
CYTAT
Je¶li siê nie mylê to metalowe p³ytki mocowali arabowi na swoich kolczugach


A mo¿esz mi podaæ ¼ród³o tych rewelacji?? Nicolle nie wspomina o takich wynalazkach. Ikonografia ani kroniki te¿ nie mówi± o tym, ¿eby arabowie mocowali metalowe p³ytki na kolczugach. Je¶li chodzi o opancerzenie na wschodzie to w Ziemi ¦wiêtej dominuj± kolczugi. Obecne s± tak¿e pancerze lamelkowe i ³uskowe (ale to ju¿ w mniejszej skali).
lewan
£azarzu, có¿ to za wynalazek znajduje siê na ostatnim obrazku, który wstawi³e¶? Mam na my¶li te p³aty zielone, pod literk± "E", oznaczone literk± "I" ? Jakie jest ich datowanie? Zna kto¶ mo¿e jak±¶ ikonografiê do nich?

CHAOS
Witam !

Nie bêdê zaczyna³ nowego tematu w tej kwestii gdyz jak widze takowy juz istnieje a moje watpliwo¶ci tycz± sie wlasnie tej tematyki. Chcia³bym podsumowaæ powyzsz± dyskusje, jednoczesnie licz±c na odpowiedzi pytan ktore mnie mêcz±. Rozumiem ¿e w ikonografii, oraz dostepnych wszelakich materialach nie mozna zaobserwowaæ rycerza ktory posiada p³aty ¶w. Maurycego bez kolczugi. Ale patrz±c na temat od innej strony wydaje mi sie ze nie mozna jednoznacznie stwierdzic i¿ zakladanie owych p³atów na sama przeszywke byloby niehistoryczne. Przeciez istania³ taki element uzbrojenia, a to ze zakladano go na kolczugê mialo jedynie s³u¿yæ zwiekszeniu bezpieczenstwa. Zwiekszalo to obronnosc rycerza lecz na pewno w jakis sposob jednoczesnie spowalnialo (cos kosztem czego¶). Do czego d±¿e, ktos zapyta... A no do tego ¿e, moim zdaniem uzywanie, p³atów ¶w. Maurycego, czy tez innych elementów plytowych typu: miseczki na kolana badz lokcie, oraz róznego rodzaju nagoleniki, zalezalo zapewne od majetno¶ci rycerza, jak i jego upodoban. Wiec dlaczego nie ma nigdzie zadnego obrazu na ktorym bylby rycerz w samych platach? A no z pewnoscia dlatego ¿e majac do wyboru w kwestii bezpieczenstwa sama kolczugê badz tylko p³aty, ta pierwsza opcja byla lepsza (bezpieczniejsza) co nie wyklucza faktu ¿e mogly byc jednostki ktore, wolaly byc bardziej mobilne i uzywac samych platów, kosztem slabszej obrony. To samo mozna by powiedziec o wspolczesnych turniejach... Pewien dobor sprzetu jest weryfikowany przez rozne czynniki, historycznosc, ochrona, wygode, wage itd. Nikt nikomu nie zabroni zalozyc 2 przeszywek, ktore sa historycznie wykonane, wiec dlaczego nalezaloby kogos karcic za to ze czegos nie zalozyl ? Jedni zakladaja kaptury kolcze pod helm..inni nie...i tez jest dobrze, nikt nie ma pretensji, bo to przeciez kazdego wybór, skoro ktos czuje sie bezpieczniej. Wazne ze jest to historyczny sprzet z danego konkretnego okresu, uzytkowany w granicach zdrowego rozsadku. Osobiscie nie uwazam zeby same p³aty byly czyms ra¿±cym, skoro chce byc slabiej os³oniêty, ale przy tym bardziej mobilny w walce to czemu na wlasne ryzyko nie moge tego zrobic, skoro uzywam sprzetu historycznego, nie wykraczajacego poza dane ramy czasowe.

Wiem ¿e troche wyskoczylem jak filip z konopii z tym wywodem, i zapewne 90% ludzi mnie tutaj zaraz ukamienuje jak tylko to przeczyta (o ile doczyta ;) ) Chcia³em tylko przedstawic swoj punkt widzenia i zachecam do konstruktywnej wymiany zdan. Pozdrawiam devil.gif
£azarz
CYTAT(lewan @ 15:15 21.05.2008) *
£azarzu, có¿ to za wynalazek znajduje siê na ostatnim obrazku, który wstawi³e¶? Mam na my¶li te p³aty zielone, pod literk± "E", oznaczone literk± "I" ? Jakie jest ich datowanie? Zna kto¶ mo¿e jak±¶ ikonografiê do nich?


Salve Fratres!

Ilustracja pochodzi z ksi±¿ki Europa Militaria 008 - "Medieval Military Costum".

"E" - figura z ko¶cio³a ¶w. Marii w Sigutna w Szwecji. Przedstawia Nilsa Johnsona 1315-19. W ksi±¿ce opis jest lakoniczny - wzmocniony pancerzem surcote

"I" - to s³ynne "coat-of-plates" z wykopalisk bitwy pod Visby na Gotlandii w 1361 roku.

Jest masa ksi±¿ek na ten temat. Je¿eli jeste¶ z komandorii Czaplinek to najlepiej bêdzie jak spytasz Micha³a Templara - on jest najbardziej kompetentn± osob± z twojego otoczenia i znaj±c Micha³a pomo¿e tobie.

Pozdrawiam Grzegorz
Nikodem
CYTAT(Halfgar @ 09:03 21.05.2008) *
CYTAT
Je¶li siê nie mylê to metalowe p³ytki mocowali arabowi na swoich kolczugach


A mo¿esz mi podaæ ¼ród³o tych rewelacji?? Nicolle nie wspomina o takich wynalazkach. Ikonografia ani kroniki te¿ nie mówi± o tym, ¿eby arabowie mocowali metalowe p³ytki na kolczugach. Je¶li chodzi o opancerzenie na wschodzie to w Ziemi ¦wiêtej dominuj± kolczugi. Obecne s± tak¿e pancerze lamelkowe i ³uskowe (ale to ju¿ w mniejszej skali).


Dok³adnie mówi±c to nie mocowali na, tylko wplatali w kolczugê. Halfgarze, na pewno mówi Ci co¶ zbroja "lustro", albo bechter, prawda? ;). Tylko ¿e te elementy to widujê dopiero w XV wiecznych przedstawieniach i pó¼niejszych... o podobne rozwi±zania mo¿na siê pokusiæ, tylko ¿e wcze¶niej, interpretuj±c perskie rze¼by/malowid³a etc ale tutaj nie da³ bym g³owy - specem nie jestem, a w ksi±¿ce, gdzie mam rzeczone ilustracje, ¯ygulski o tym s³owem nie mówi.

Pozdrawiam ;)
lewan
CYTAT(CHAOS @ 15:01 20.08.2008) *
Witam !

Nie bêdê zaczyna³ nowego tematu w tej kwestii gdyz jak widze takowy juz istnieje a moje watpliwo¶ci tycz± sie wlasnie tej tematyki. Chcia³bym podsumowaæ powyzsz± dyskusje, jednoczesnie licz±c na odpowiedzi pytan ktore mnie mêcz±. Rozumiem ¿e w ikonografii, oraz dostepnych wszelakich materialach nie mozna zaobserwowaæ rycerza ktory posiada p³aty ¶w. Maurycego bez kolczugi. Ale patrz±c na temat od innej strony wydaje mi sie ze nie mozna jednoznacznie stwierdzic i¿ zakladanie owych p³atów na sama przeszywke byloby niehistoryczne. Przeciez istania³ taki element uzbrojenia, a to ze zakladano go na kolczugê mialo jedynie s³u¿yæ zwiekszeniu bezpieczenstwa. Zwiekszalo to obronnosc rycerza lecz na pewno w jakis sposob jednoczesnie spowalnialo (cos kosztem czego¶). Do czego d±¿e, ktos zapyta... A no do tego ¿e, moim zdaniem uzywanie, p³atów ¶w. Maurycego, czy tez innych elementów plytowych typu: miseczki na kolana badz lokcie, oraz róznego rodzaju nagoleniki, zalezalo zapewne od majetno¶ci rycerza, jak i jego upodoban. Wiec dlaczego nie ma nigdzie zadnego obrazu na ktorym bylby rycerz w samych platach? A no z pewnoscia dlatego ¿e majac do wyboru w kwestii bezpieczenstwa sama kolczugê badz tylko p³aty, ta pierwsza opcja byla lepsza (bezpieczniejsza) co nie wyklucza faktu ¿e mogly byc jednostki ktore, wolaly byc bardziej mobilne i uzywac samych platów, kosztem slabszej obrony. To samo mozna by powiedziec o wspolczesnych turniejach... Pewien dobor sprzetu jest weryfikowany przez rozne czynniki, historycznosc, ochrona, wygode, wage itd. Nikt nikomu nie zabroni zalozyc 2 przeszywek, ktore sa historycznie wykonane, wiec dlaczego nalezaloby kogos karcic za to ze czegos nie zalozyl ? Jedni zakladaja kaptury kolcze pod helm..inni nie...i tez jest dobrze, nikt nie ma pretensji, bo to przeciez kazdego wybór, skoro ktos czuje sie bezpieczniej. Wazne ze jest to historyczny sprzet z danego konkretnego okresu, uzytkowany w granicach zdrowego rozsadku. Osobiscie nie uwazam zeby same p³aty byly czyms ra¿±cym, skoro chce byc slabiej os³oniêty, ale przy tym bardziej mobilny w walce to czemu na wlasne ryzyko nie moge tego zrobic, skoro uzywam sprzetu historycznego, nie wykraczajacego poza dane ramy czasowe.

Wiem ¿e troche wyskoczylem jak filip z konopii z tym wywodem, i zapewne 90% ludzi mnie tutaj zaraz ukamienuje jak tylko to przeczyta (o ile doczyta ;) ) Chcia³em tylko przedstawic swoj punkt widzenia i zachecam do konstruktywnej wymiany zdan. Pozdrawiam devil.gif


Nawet nie masz pojêcia jak¿e "pociagajacy", dla niektórych jest twój punkt widzenia(w tym dla mnie). S± jednak pewne "ale". Otó¿ nasza zabawa to odtwórstwo historyczne, a co za tym idzie staramy sie jak najwierniej odwzorowaæ dany okres na podstawie posiadanych ¼róde³. Skoro brakuje ¼róde³ pokazujacych uzbrojenie sk³adaj±ce siê z samych p³atów w XIIIw, to powinni¶my przyj±æ, ¿e takie zestawienie nie wystêpowa³o, lub wystêpowa³o niezbyt czêsto. Nie mamy pewno¶ci, co do tego, ¿e noszono same p³aty, ale mamy pewno¶æ, ¿e noszono je wraz ze zbroj± kolcz± i to mo¿emy z czystym sumieniem "odtworzyæ" jako potwierdzony fakt historyczny.
Borg
Poszukujê ikonografii dla d³ugiego pancerza lamelkowego na Rusi (nie koczownicy etc). Ma byæ taki, który os³ania nogi i najlepiej równie¿ ramiona.
Kto¶ da radê pomóc?
£azarz
Salve Fratres!

Myslê ¿e pomóc mo¿e artyku³ który uzosta³ opublikowany w antologii «Гiстарычна-археалагiчны зборнік» №18, 2004. Autor О.Л.Макушников, Ю.М.Лупиненко.
Znajdziesz go na stronie http://gridni.org/reconstruction/rec-armou..._century_1.html
Jko, ¿e strony co pewien czas komu¶ znikaj± to na wszzelki wypadek wrzucê go w ca³o¶ci wraz z fotkami

Ламеллярный доспех восточнославянского ратника начала XIII ст.

Авторы: О.Л.Макушников, Ю.М.Лупиненко.
Статья опубликована в сборнике «Гiстарычна-археалагiчны зборнік» №18, 2004.

Углубленное научное исследование воинских доспехов Древней Руси XI—XIV вв. ведется уже более полувека (Арциховский, 1946; Рабинович, 1947; Довженок, 1950; Медведев, 1959; Кирпичников, 1971 и др.). Долгое время считалось, что пластинчатый доспех был нехарактерным для Древней Руси. Это мнение было опровергнуто в середине XX в. исследованиями А. Ф. Медведева, который показал на археологическом материале широкое распространение такого вида защиты восточноевропейского воина (Медведев, 1959, с. 119—134).

В белорусской историко-археологической литературе по сей день нет достаточно обоснованных реконструкций панцирного доспеха восточнославянского воина XII—XIII вв. и более раннего времени. Это существенно обедняет научные представления об истории материальной культуры и военного дела земель Беларуси в рассматриваемый период. Действительно, не сохранилось ни одного столь раннего панциря, причем не только с белорусских земель, но и с территории Древней Руси в целом. Поэтому исследователи, пытающиеся его воссоздать, вынуждены обращаться преимущественно к неоднозначно трактуемым изобразительным материалам, восточным и западным (иногда весьма сомнительным аналогам XII XIII вв. и даже позднейшего времени) древнерусского панциря. К числу более или менее удачных попыток воссоздания комплекса тяжелого вооружения ратника белорусских земель XII—XIII вв., предпринятых в последнее десятилетие, относится исследование Г. В. Ласкавого. Опираясь на материалы раскопок городищ на северо-западе Беларуси, он предложил вариант реконструкции доспеха воина Полоцкого княжества (Ласкавы, 1992, с. 50—51).

В ходе раскопок средневековых памятников на землях Беларуси учеными разных поколений сделаны интересные находки предметов защитного вооружения, к которым в первую очередь относятся железные панцирные пластины. Они свидетельствуют, что не позднее второй половины — конца VII в. славянское население земель Беларуси (одним из первых среди славян Восточной Европы) познакомилось с воинским наборным панцирем. К этому времени, согласно уточненной датировке И. О. Гавритухина. относятся железные панцирные пластины из городища Хотомель (Брестская обл.) (Кухаренко, 1961, табл. 8; Гавритухин. Обломский, 1996, с. 137—139).

В средневековых памятниках Центральной и Северной Европы имеются изображения, хотя и немногочисленные, воинских пластинчатых доспехов покроя типа «корсет-кираса». На упомянутой миниатюре из Моравии 1212—1220 г. хорошо видны лопасти подола и оплечья упавшего воина (рис. 13). На барельефе из Швеции конца XII — начала XIII в. просматривается оплечье (рис. 14), хотя остальной покрой панциря неясен ввиду схематичности изображения (Nicolle, 1996, Р-12).

Разумеется, не все древнерусские воины начала ХIII в. имели полный доспех и выглядели так «несокрушимо», как, например, святой Георгий на хорошо известном образке XIII в. Все во многом зависело от социального и имущественного положения владельца доспеха. Следует полагать, что менее состоятельные воины ограничивались кирасой, более состоятельные — имели в дополнение к ней оплечья и подол (а также кольчугу под панцирем, предохранявшую от «подмышечного» укола). Если учитывать высокий уровень развития ремесленного производства Руси XII—XIII вв., то можно утверждать, что княжеские дружинники располагали полным комплексом доспехов. Мастерская в Гомеле — тому яркое подтверждение. И еще одно замечание. Мы полагаем, что именно ламеллярная конструкция доспеха названа в древнерусской летописи «бронью дощатой», т. е. отдельные пластины панциря именовались «досками».
Рис. 14. Воин в ламеллярном доспехе. Барельеф из Швеции. Конец XII — начало XIII в.

Рис. 14. Воин в ламеллярном доспехе. Барельеф из Швеции. Конец XII — начало XIII в.

Как отмечаюсь, изучение воинских доспехов Древней Руси XI—XIV вв. уже имеет собственную историю. Несмотря на это, попыток научно обоснованной реконструкции панциря рассматриваемого периода крайне маю, а результаты тех, которые состоялись, дачею не всегда выдерживают критику.

При реконструкции средневековых доспехов необходимо учитывать специфику восточнославянского изобразительного искусства, которое в значительной мере следовало греко-византийским канонам и в значительной степени продолжало византийскую традицию. Это особенно относится к изображениям воинов: одеты 1 и в доспехи чаще всего оказывались христианские святые, а образцами (вероятно, считавшимися каноническими) для подражания обычно служили более ранние памятники византийского и даже греко-римского происхождения.

Древнерусские иконографические источники вполне справедливо и неизменно являются отправными точками для большинства исследователей, которые ставят своей задачей реконструкцию древнерусского панциря. Однако иногда забывается или игнорируется то обстоятельство, что доспехи, в которых православная икона являет святых воинов, почти одинаково изображает их и в XII, и в XV—XVII вв. и даже сейчас. В чем же суть проблемы? Мы полагаем, что в древнерусском письме святых воинов нередко показывали в парадных позднеримских доспехах, история которых к XII—ХIII вв. уже давно завершилась.

Именно такие, как в православном письме панцири, с мельчайшей передачей деталей демонстрируют изображения римских офицеров на колонне императора Траяна 113 г. н. э. в Риме (Кардини, 1987, рис. 21—22). На офицерах — короткие доспехи, повторяющие структуру мышц (т. н. «анатомический доспех»). Под доспехи одеты короткие туники, по-видимому, кожаные с птеригами (полосками кожи или ткани, защищающими плечи и бедра), свисающими с пояса и плеч. В начале нашей эры это был типичный, традиционный эллинистический доспех, надевавшийся поверх форменной туники. Римские офицеры на уровне нижней части груди были опоясаны перевязями, закрепленными спереди, с концами, заправленными под перевязь. У античных греков такое одеяние выступало символом высокого положения облаченного. Римляне в свое время полностью переняли греческую форму для своих старших офицеров (Конноли, 2000). Такой же ранний греко-римский доспех с подробностью деталей показан на древнерусских изображениях святого Дмитрия Солунского (мозаика начала XII в. Михайловского Златоверхого монастыря в Киеве, а также икона «Святой Дмитрий Солунский» XII — начала XIII в.) (История, рис. 10, 39). На этих средневековых изображениях видны уже давно ушедшие в прошлое, несколько стилизованные «анатомические» кирасы, птериги, перевязи.

Со временем, авторы древнерусских изображений доспеха стали изменять структуру кирасы, показывая ее чешуйчатой или ламеллярной, а в пластины — «превращать» складки дублета на плечах и подоле воина. Естественно, и в таком виде доспех не отображал реалии средневековья. В этом и заключается суть ошибки тех ученых, которые пытаются реконструировать древнерусский доспех только на основании восточнославянского изобразительного материала, не подвергая его предварительной критике.

А теперь обратимся к источникам восточного происхождения, ибо именно из стран Азии в свое время проникли на Русь ламеллярные доспехи. Скорее всего, аварские корни имеют панцирные пластины второй половины — конца VII в. из Хотомельского городища на западе Белорусского Полесья. Видимо, восточными по происхождению являются и детали панцирных наборов X в. из Плиснеска и Алчедара (Медведев, 1959, с. 119 и ел.). Хорошо известно, что в регионах Поднепровья и Поднестровья славяне имели во второй половине I тыс. н. э. непосредственные военно-политические и этнокультурные контакты с аварами, хазарами и мадьярами. В Центральной, Восточной и Средней Азии ламеллярные доспехи были излюбленным видом защитного снаряжения воина не только в эпоху развитого, но и раннего средневековья (Худяков, 1991).
Рис. 15. Персидский воин в ламеллярном доспехе. Персидская миниатюра, 1330 — 1340-е гг.

Рис. 15. Персидский воин в ламеллярном доспехе. Персидская миниатюра, 1330 — 1340-е гг.

Великолепные изображения панцирей ламеллярной конструкции, поражающие подробностью передачи деталей, дают нам росписи Пенджинкента конца VII — начала VIII вв. (Распопова, 1980, рис. 55, 57), а также персидские миниатюры XIV в. (рис. 15) (Горелик, 1987, рис. 5, изобр. 12). М. В. Горелик углубленно изучил ламеллярные доспехи Евразийского региона и выделил два вида их покроя («корсет-кираса» и «халат»). Они были особенно популярны в Восточной и Центральной Азии с эпохи раннего средневековья (Горелик, 1987, с. 165). Показательно, что такие доспехи имели широкое распространение и в Византии. Покрой панциря типа «корсет-кираса» (или очень близкий к нему) угадывается в описании боевого снаряжения византийского катафрактария X—XI вв. Воин имел панцирь-клибанион с нарукавными покрытиями до локтей — маникиями. Нижняя часть панциря — кремасмата — прикрывала живот и бедра. Следует отметить наличие у катафрактария наручей-паникелий, защищавших руки от локтя до кисти, а также поножей-халкотубов, закрывавших голени (Никифор, 1908). В Византии были известны и металлические воинские перчатки. Так, упоминание о защитных перчатках легких всадников имеется в трактате Льва VI «Тактика» (Денисон, 1897).
Славянские племена познакомились с византийским военным опытом еще во время балканских походов VI—VII вв. Древняя Русь поддерживала самые тесные культурные, экономические и политические контакты с Византийской империей в X—XIII вв. Поэтому мы вправе предполагать заимствование русичами некоторых военных достижений византийцев, в том числе в области конструирования воинских доспехов.

Ранне-средневековый панцирь типа «корсет-кираса» состоял из передней и задней частей, соединенных на плечах воина лямками, а с боков — пряжками либо завязками. Подол такого доспеха имел две части, составлял единое целое с кирасой либо пристегивался к ней самостоятельно. Доспех типа «халат» также держался на теле воина, благодаря размещенным на его плечах лямкам. Такой панцирь застегивался спереди, а разрез имел сзади до пояса. Оба типа доспеха предполагали оплечья в виде лопастей, защищающих плечи и руки воина от шеи до локтей. Оплечья крепились или к лямкам, или при помощи перекрещивающихся ремней.

Вернемся к каноническим (т. е. продиктованным культурно-религиозной традицией) изображениям доспеха в искусстве Древней Руси. Сформировав представления о целесообразном покрое ламеллярного панциря, можно выделить среди этих изображений те, которые будут полезны для темы нашего исследования.

На резной каменной плите из Михайловского Златоверхого монастыря в Киеве у конных воинов отчетливо видны выходящие из-под кирас лопасти коротких подолов, а на панцире поверженного воина показаны лопасти оплечья. Следует заметить, что именно в подмышечную часть тела этот ратник получает удар копьем, запечатленный данным памятником. Весьма интересные изображения ратников имеются на произведениях мелкой каменной пластики. Так, на образке ХЧ в. из Новгорода Великого архангел Михаил предстает в доспехе, состоящем из кирасы, подола и оплечий. Не менее любопытное изображение святого-ратника имеется на образке из собрания Государственного Русского музея, датированном серединой XIII в. Здесь Георгий Победоносец также одет в кирасу, подол его панциря опускается до самых ступней ног, а оплечья — до кистей рук (рис. 6). Сходящиеся у шеи воина оплечья находят полные аналоги в персидской живописи XIV в. (рис. 15). Отмеченные выше памятники изобразительного искусства подтверждают активное, начиная с XI в... использование на Руси доспехов типа «корсет-кираса».

На основании археологических находок из Гомельской оружейной мастерской начала XIII в. путем экспериментального натурного моделирования воссоздано несколько «действующих» ламеллярных панцирей древнерусского периода.
После изучения разноплановых источников мы пришли к построению нескольких вариантов доспеха. Один из них, включавший корсет-кирасу, подол, оплечья, приведен на рис. 16. Кираса такого панциря набрана из пластин типа Б, снабжена лямками и боковыми ремнями с пряжками. При застегивании передняя часть кирасы перекрывает заднюю на боках. Подол в данном варианте реконструкции набран из пластин типа В. Лопасти подола цепляются петлями за ремень, который в свою очередь подвешен на лямках-«разгрузках». Оплечья набраны из пластин типа А, на рисунке видна изнаночная сторона. Оплечья крепятся к лямкам кирасы петлями и за плечи воина привязываются фиксирующими ремнями.

Pozdrawiam Grzegorz
£azarz
Obrazy do artyku³u:

Рис. 1. Образцы железных пластин панцирей ламмеллярного набора, найденных на территории Беларуси: 1 — Новогрудок (XIII в.); 2 - Минск (XI в.): 3 — Хотомель (вто­рая половина— конец VII в.). Минская пластина реконстру­ирована Ю. М. Лупиненко по обломкам, опубликованным Э. М. Загорульским.
Рис. 2. Образцы пластин панцирей ламеллярного набора из Гомельской мастерской начала XIII в.: 1­‑3 — тип А; 4 — тип Б; 5 — тип В.
Рис. 3. Схема вязки панцирных пластин типа А (реконструкция).
Рис. 4. Воин в ламеллярном доспехе. Миниатюра моравской рукописи. 1212-1220 гг.
Рис. 5. Воин в ламеллярном доспехе. Барельеф из Швеции. Конец XII — начало XIII в.
Рис. 6. Персидский воин в ламеллярном доспехе. Персидская миниатюра, 1330 — 1340-е гг.
Рис. 7. Ламеллярный панцирь тяжеловооруженного вочточночнославянского ратника начала XIII в. (реконструкция по материалам Гомельской мастерской).
£azarz
Znalaz³em te¿ "Historiê zbroi p³ytowej w Rosji"

http://swordmaster.org/2010/05/10/a-f-medv...spexa-na.html#2

Oraz wykopaliska w Kerczu
http://swordmaster.org/2011/07/02/lamellya...h-katakomb.html

Pozdrawiam Grzegorz
Borg
Dziêkujê Ci bardzo!!!
Ten Kercz jest i chyba wcze¶niejszy i chyba koczowniczy. A artyku³ pierwsze bardzo siê przyda³.
Pozdrawiam
To jest wersja lo-fi g³ównej zawarto¶ci. Aby zobaczyæ pe³n± wersjê z wiêksz± zawarto¶ci±, obrazkami i formatowaniem proszê kliknij tutaj.
Invision Power Board © 2001-2024 Invision Power Services, Inc.