My¶la³am, ¿e bêdzie ³atwo a tu im dalej w las tym wiêcej drzew. Ledwo kilka dni grzebiê w ikonografii i ¼ród³ach i ju¿ mi ca³a puszcza wyros³a. Zaraz mnie tu podusicie pewnie a admin wyniucha mnie po IP i rêcznie mnie zdekapituje, ale projekt siê tak skomplikowa³, ¿e zak³adam nowy temat do tego.
Celem projektu jest wykonanie stroju mêskiego, nie bitewnego a cywilnego, eleganckiego (ale na bankiet, nie na koronacjê), ksi±¿êcego. Herb: Leliwa po ojcu, Szeliga po matce. Rok ok. 1390-1400 ostatecznie 1410, ale NIE houppelande, bo w houppelande rêkawy wpadaj± do talerza. Do tego ma byæ reszta stroju do kompletu i najtrudniejsze: hafty i aplikacje, czyli uczciwe zdobnictwo z epoki, ¿adne tam uproszczenia (zob. ks. du Berry).
W teorii proste ale sprawa siê komplikuje.
Po pierwsze specyfika polskiej heraldyki powoduje, ¿e stroje o motywach heraldycznych musia³y ró¿niæ siê odrobinê od europejskich. Polskie herby nie dziel± siê na pola, jest t³o i znak, kolor i metal, maksymalna prostota. Do tego znak zwykle powtarza siê w klejnocie he³mu (ale klejnot mnie na razie nie interesuje). Herby u nas s± do tego nazwane "zawo³aniem" i obejmuj± rody, nie rodziny, wiêc s± bardziej w sensie globalnym ujednolicone (nie mówiê o odmianach bo to nie interesuje mnie tutaj). Wynika z tego, ¿e strój te¿ musia³ byæ wg. jakich¶ konkretnych regu³ zdobiony. Tylko JAK? Gdzie umie¶ciæ ksiê¿yc, gdzie gwiazdy? Ile? Jak du¿e? Czy strój mo¿e byæ "dwuherbowy" czy np. musi byæ tylko herb po ojcu?
Po drugie: tajemnicze "paski" na strojach i poduszkach w kodeksach to prawdopodobnie uproszczone przez malarza hafty. Nie tylko ja dosz³am do tego wniosku... Ta niemiecka koszula do pasowania na rycerza to prawdopodobnie przyk³ad takiego ubrania w paski. Ale poza Niemcami tekstylia zachowa³y siê szcz±tkowo (jeszcze w Anglii s±). U nas raczej na obrazach, chyba, ¿e mówimy o strojach liturgicznych – s³ynny ornat wawelski – ale to inna sprawa. Freski w ko¶ciele w L±dach (1375) np. wskazuj±, ¿e w 3 æw. XIV w. i u nas modne by³y "paski"/"hafty". Ale jak wygl±da³y? Bo zachowane gotyckie o³tarze s± raczej z czasów pó¼niejszych ni¿ 1410-15, (a po 1420 moda ju¿ by³a ca³kiem ró¿na) albo s± do¶æ uproszczone, albo o nich nie wiem.
I tu wiêc po trzecie: te nieszczêsne hafty. Jak pisa³am styl miêdzynarodowy jest fajny jak siê go traktuje globalnie, ale po wej¶ciu w szczegó³y sprawa siê komplikuje, bo ka¿dy rejon ma swoj± delikatn± specyfikê. Haft niemiecki ró¿ni siê odrobinê od hiszpañskiego i wêgierskiego. Do tego by³y u nas ju¿ pewne wp³ywy wschodnie, a jednocze¶nie sporo by³o tego miêdzynarodowego gotyckiego zachodu. A haft ludowy, mia³ jaki¶ wp³yw czy nie? To siê wszystko przenika³o – ale jak? Skoro ludowa ciesio³ka XV w. mia³a wp³yw na kamienne zdobnictwo detali szlacheckich kaplic (na zasadzie prze³o¿enia), to niewykluczone, ¿e jakie¶ inne motywy mog³y siê te¿ przemycaæ w tekstyliach. Ale w jakim stopniu? W 1400 wp³ywy w³oskie jeszcze nie by³y tak silne. Na pewno du¿y wp³yw kultury niemieckiej. Co z Rusi±? Czy unia Polsko-Litewska, ¶wie¿ej daty, wp³ywa³a ju¿ kulturowo na estetykê ¿ycia codziennego? (Zob. Lublin).
I po czwarte: materia³y. "Godzinki...du Berry" sugeruj± at³asy, futerka i z³ocenia. Ale to jest 1413 i houppelandy. A inne elementy stroju?

Zapraszam do gdybania. :D Je¶li macie ochotê...

Zachowane tkaniny sa w duzej ilosci w Angli (V&A museum ma np. niemieckie hafty z XIV i XV w.) ale takze masa jest w zbiorach belgijskich a niemieckie zbiory obejmuja terytorium dawnego Swietego Cesarstwa Narodu Niemieckiego czyli cos tak jakos 60 procent obecnej Europy. Jesli programowo odrzucasz tkaniny czeskie, slowackie, pd. szwedzkie, dunskie, pruskie, slowenskie, pn. wloskie, tyrolskie, flamandzkie, austriackie to tak troche "strzelasz sobie w stope". Na tej zasadzie to wyklucz jeszcze Krakow, bo cale mieszczanstwo bylo niemieckie... Tylko co za materialy Ci pozostana?

Tkaniny w pasy moga byc takze "hiszpanskimi" jedwabiami tkanymi we wzory pasowe a nie haftami pasowymi na jedwabinej tkaninie.

Praktyczniejszy bedzie atlas lub cienkie sukna. Potwierdzenia szukac mozesz w rachunkach dworu krolewskiego z lat 80tych XIV w.

Heraldyczna zasada dotyczaca przeniesienia herbu z pola tarczy na "pole" ubioru technicznie jest prosta. Co innego, ze polska heraldyka pozwala na noszenie tego samego herbu przez pol Polski i cwierc Litwy:) Dlatego moze lepiej przyjac obcy herb lub stworzyc swoj wlasny?

Haft ludowy-co pod tym pojeciem rozumiesz? Jakie mialyby byc jego cechy? Jakie techniki mialyby byc polskie i ludowe?

Jeste¶ genialna.
Czy to znaczy w takim razie, ¿e mogê swobodnie transponowaæ gotyckie motywy niemieckie? To by³oby ¶wietnie, ale mimo wszystko warto by³oby mi jeszcze poszperaæ w ikonografii (obrazy mo¿e...?) i upewniæ siê, czy s± mo¿e jakie¶ przyk³ady zdobieñ stroju, a jak tak, to czy s± uniwersalne (by³oby super, gdyby tak by³o, problem sam by siê rozwi±za³!)

Herby musz± byæ takie jakie s± niestety. Muszê pokombinowaæ d³u¿ej jak to powinno wygl±daæ, bo chwilowo nijak mi siê to nie wpasowuje. Dzi¶ szuka³am ca³y dzieñ i mo¿e w ¼ródle, które mam na my¶li co¶ bêdzie...

Czy mogê prosiæ o dane ksi±¿ki, gdzie s± te rachunki za tkaniny?

(At³as i sukno jak najbardziej s± do zdobycia, wiêc z tym akurat nie bêdzie problemu.)

I kwestia ostatnia, mówi±c wstrêtnie i niedok³adnie "haft ludowy" mam na my¶li motywy haftu (g³. ro¶linne), istniej±ce na 100% od XVII wieku – ró¿ne dla ró¿nych regionów Polski. Pytanie moje jest: czy haft ten wyewoluowa³ ze stylu miêdzynarodowego (przez XV i XVI wiek, bo w XVII w. istnia³ i by³ jednokolorowy, ale ju¿ ró¿ni³ siê regionalnie), czy te¿ s± to wynalazki wcze¶niejsze, a je¶li tak, to czy w jakikolwiek sposób mia³y wp³yw na sztukê dworsk±. (I znów, pierwsza mo¿liwo¶æ rozwi±za³aby problem, ale trzeba to potwierdziæ lub zaprzeczyæ).

Za³±czam przyk³ad XX wieczny haftu z Kaszub (tak, tak, to akurat przyk³ad zupe³nie z kosmosu) – taki wzór powstawa³ w 1 kolorze w XVII w. czy to mo¿e byæ pochodna, tj. ewolucja "czarnego haftu" z XVI w.?

I te¿ do wgl±du po herbie.

Przepraszam, ¿e tak gnêbiê, ale chcê siê dowiedzieæ PORZ¡DNIE.

edit 00:12 16.II.08: znalaz³am to przed chwil±:
http://www.alitadesigns.com/early_embroidery.php

Zgad³am!! :D Gwizdaæ na folkarty!
Rety, dlaczego na historii sztuki mnie tego nie uczyli?!?!?!

Ciekawa teoria z folkowoscia XVI wiecznego hafciarstwa:) Mi sie zawsze wydawalo, ze to bylo rzemioslo uprawiane na potrzeby elit a nie wsi.
Haft kaszubski odradzam-wzial sie z haftu maszynowego z przelomu XIX i XX w. Pikanteryjki nadaje sprawie fakt, ze taki sam haft znajduje sie w styryjskim/austriackim stroju ludowym:)
Generalnie udowodnic jakies solidne korzenie stroju ludowego przed przelomem XVIII i XIX w. bedzie ciezko. Mozna szukac analogii w strojach z pol. XVII w. ale to wciaz gdybologia.

Hafty "roslinne"..."naturalistyczne"? Przyklady wskazuja, ze pewne motywy np. ze sztuki iluminatorskiej czy rzezby mozna znalezc tez w hafciarstwie. Zobacz fragment tego antependium albo innej tkaninki liturgicznej-wic roslinna jest dosc standartowa i takie kwiatki dosc dziwnie kojaza mi sie z motywami z Kodeksu Manesse:) Mam jeszcze kilka przykladow ale sa "za duze" a jak zejde z jakosci to stana sie bezuzyteczne.
Polecam taki adres: www.bildindex.de
Mozna znalezc sporo haftow, aplikacji, malowanych tkanin. Jest zarowno jedwab jak i welna:) Zalacznik jest wziety z tej strony. Sa tam nawet fajne przyklady haftu czarnego jeszcze dosc geometrycznego sprzed XVI a nawet kon. XV w.

Poszukaj tez po zachowanych sztandarach oraz tabardach-beda pozniejsze niz 1400 rok lub zachowane cote d`armes Czarnego Ksiecia ale stosuja ta sama technike aplikacji z dodatkiem haftu. Znajdziesz je tu-napewno znasz ta strone: http://www.kostym.cz/

Dziêki za GENIALNE linki.
Bildindexa mia³am, ale tego drugiego nie, jest boski!
Ten obrazek wczoraj znalaz³am w³a¶nie i my¶lê, ¿e wykorzystam!
To lecê zanurkowaæ w kostiumki na czechach!