Witam!
Poniewa¿ jak widaæ szacowne FORUM dysponuje niekwestionowan± potêg± wiedzy zapytuje skromnie czy kto¶ wie jak do¶wietlano poddasza w wie¿ach mieszkalnych XIII/XIVw ? Interesuje mnie wersja z kana³em dymnym izolowanym od reszty poddasza a wiêc jej nie do¶wietlaj±cym. Na licznych dachach zachowanych obiektów tego typu widaæ przeró¿niaste okienka, ale wyra¼nie s± efektem pó¼niejszych ingerencji...Drugie pytanko pozornie banalne dotyczy schodów drewnianych, gdy¿ oczywi¶cie drabiny nie podobaj± siê inspektorom budowlanym . Mo¿e jaki¶ link do zdjêcia / w wersji wewn±trz budowli / a najlepiej jaki¶ rysunek zwymiarowany Pozdrawiam serdecznie i dziêkujê wszystkim autorom postów, w których znalaz³em mnóstwo ciekawych i przydatnych rzeczy

Podpisujê siê pod pytaniem. Najwyra¼niej nie by³o chêtnych, mo¿e teraz...
Rozszerzaj±c zagadnienie o typow± wie¿ê szlacheck± z prze³omu 14 i 15 wieku. Czym siê charakteryzowa³a, jak wygl±da³a zabudowa wokó³ samej wie¿y. Czy daleko mia³ szlachcic do swojej wsi, je¿eli mia³ niedaleko?

Co poeta mia³ na my¶li?

mówi±c nie poetycko czy wie¿e stawia³o siê w pobli¿u dowolnej wsi czy w oddali, czy po¶rodku. pomijam oczywi¶cie resztê pytania na któr± mo¿na odpowiedzieæ bo nie jest poetycka...

W³a¶ciwie we wszystkich wypadkach wie¶ czy zabudowa s³u¿ebna le¿a³a w bezpo¶redniej blisko¶ci, ale nie przylega³a ani tym bardziej nie otacza³a wie¿y/gródka/motte. Mia³o to przyczyny nie tylko obronne ale i ze wzglêdów bezpieczeñstwa po¿arowego i innych. Zabudowa stopniowo rozrastaj±cej siê wsi podchodzi³a czasem w stronê gródka ale nie opiera³a siê o a¿ fosê czy podnó¿e wa³u/muru. W koñcu XIV wieku kiedy siedziby mo¿now³adcze przekszta³cane by³y w zamki urzêdników królewskich a wsie uzyskiwa³y niemieckie prawo miejskie, niektóre o¶rodki otrzymywa³y wspólne za³o¿enia obronne, jednak wiêkszo¶æ nadal tylko lu¼no do siebie przylega³a, maj±c osobne obwa³owania, czêsto te¿ rozdzielone fos± lub rzeczk± (zamek/gródek na wy¿szym brzegu, zabudowa rolnicza i miejska na ni¿szym).

Wnioski powy¿sze stanowi± podsumowanie serii artyku³ów o za³o¿eniach obronnych w Czechach i Polsce w XIII-XIV wieku zawartych w: Zamki i przestrzeñ spo³eczna w Europie ¦rodkowej i Wschodniej, pr. zb. pod red. Marcelego Antoniewicza, Wyd. DiG, W-wa 2002.

Zak³adaj±c ¿e za typow± wie¿e rycersk± mo¿na uznaæ tê z Siedlêcina... jak wygl±da³a typowa wie¶... na jakim uk³adzie w szczególno¶ci. Samo otoczenie wie¿y, czy sk³ada³o siê na co¶ konkretnego, stajnia, jaki¶ zak³ad rzemie¶lniczy, wc?. Wie¶ czy po porostu dom obok domu, ale jednak konkretne zagrody z stodo³ami i ca³± reszt± (na wzór dowolna wie¶ powiedzmy 18-19w), lokacja wsi rejony kujaw, ziemi dobrzyñskiej...



Uploaded with ImageShack.us

a drewniane wie¿e? co¶ o nich wiadomo, bo rozumiem ¿e ciê¿ko znale¼æ pozosta³o¶ci.

ju¿ szukam tej ksi±¿ki...

Przejrzyj sobie ksi±¿kê Antoni Piskad³o "Grody, zamki, fortece" czy jako¶ tak. Powinna byæ w bibliotekach a jak nie to na Allegro jest za 20 30 z³. Mo¿e tam co¶ znajdziesz o interesuj±cym ciebie problemie. generalnie fajna rzecz.

Równie ciekawym zagadnieniem s± wie¿e rycerskie w miastach. By³y zw³aszcza rozpowszechnione w miastach italskich (sporo ich jeszcze siê tam osta³o), ale i na naszych terenach (pó³nocny - wschód europy) mo¿na by³o ich kilka zobaczyæ.

Je¿eli Ciê to interesuje, to na pocz±tek polecam t± pozycjê:

Dom w mie¶cie ¶redniowieczny i nowo¿ytnym, pod red. Bogus³awa Gedigi.

zdecydowanie najciekawsza jest Polska ale je¿eli istnia³y jakie¶ np na terenach zakonu krzy¿ackiego to tak¿e by³bym zainteresowany, szczególnie interesuje mnie wszystko co z tym zwi±zane z pocz±tku XV wieku.

Na terenach Zakonu by³o z tym trochê gorzej, bo tam zamki murowane by³y zwi±zane w³a¶ciwie wy³±cznie z wielk± w³asno¶ci± duchown± (Zakon, biskupi i kapitu³y), podczas gdy rycerskie wie¿e mieszkalne s³u¿y³y g³ównie ¶redniej szlachcie. Jedynym znanym mi zamkiem murowanym, nale¿±cym do w³a¶ciciela ¶wieckiego jest Krokowa - widocznie Krzy¿acy musieli byæ pewni wierno¶ci panów Krokowskich, bo oni do tej pory maj± odchy³kê w tê stronê .
Budowano za to na ziemiach Pañstwa Krzy¿ackiego wie¿e drewniane, ale z tych si³± rzeczy niewiele ocala³o. Zapewne wznoszono je tak¿e przy folwarkach wielkiej w³asno¶ci. Najs³ynniejszy taki gródek znajduje siê w Plemiêtach ko³o Grudzi±dza, a s³ynny jest z tego, ¿e znaleziono tam czê¶ci zbroi. Wie¿a ta mia³a kilka kondygnacji z jednym pomieszczeniem na ka¿dej i otoczona by³a palisadami wzd³u¿ krawêdzi nasypu. Gródek spalony zosta³ wraz z w³a¶cicielami w czasie wojny g³odowej w 1414 r. W za³±czniku rekonstrukcja tego obiektu (niestety bez dachu) ze s. 64 ksi±¿ki Andrzeja Nowakowskiego "O wojskach Zakonu Szpitala Naj¶wiêtszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zwanego krzy¿ackim" (O¶rodek Badañ Naukowych im. Wojciecha Kêtrzyñskiego, Olsztyn 1988). Co ciekawe, z ilustracji wynika, ¿e do wie¿y wchodzi³o siê przez piwnicê.
To by³ przyk³ad rycerskiego gródka sto¿kowego, natomiast za przyk³ad podobnego obiektu towarzysz±cego folwarkowi nale¿y zapewne uznaæ gródek sto¿kowy na po³udnie od D±brówna (widzia³em go osobi¶cie). Najprawdopodobniejsze okoliczno¶ci jego zniszczenia s± chyba dla ka¿dego jasne.

Je¶li chodzi o do¶wietlanie poddasza, to wyobra¿am sobie nastêpuj±ce rozwi±zania:
- ¶wietlik w szczycie - dla dachów dwuspadowych - rozwi±zanie najprostsze, jak siê orientujê z zabytków i ikonografii, tak¿e tej ¶redniowiecznej - powszechnie stosowane. Bardzo wiele ¶wietlików z zabytkowych budowli jest z tymi budowlami ewidentnie wspó³czesna - zaakcentowana wysoko¶æ, ostre ³uki,
- lukarna, czyli ¶wietlik w dachu- choæ nie jestem pewien, czy ju¿ wtedy u nas ich u¿ywano,
- latarnia, czyli do¶wietlaj±ca wie¿yczka na szczycie dachu - uwaga j.w.

Nie nale¿y patrzeæ na to, czy s± dowody na u¿ycie jakiego¶ rozwi±zania konkretnie w rycerskich wie¿ach mieszkalnych, poniewa¿ je¶li jakie¶ rozwi±zanie wystêpowa³o w obiektach innego typu, to mog³o wystêpowaæ te¿ w przypadku takich wie¿. W koñcu to tylko kwestia stylu i techniki. Gotyk nie by³ stylem charakterystycznym dla jednego typu budowli, a dla innych nie; nie istnia³y równie¿ bariery natury ideologicznej.

Gotycka (najwyra¼niej folwarczna) wie¿a mieszkalna w Ma³opolsce na zach. od Krakowa wg akwareli z l. 30. XVI w.:
http://www.freha.pl/index.php?act=attach&a...st&id=18537
¦wietlik w szczycie cha³upy z tego¿ rejonu i w tym samym stylu, ilustracja z tego¿ okresu:
http://www.freha.pl/index.php?act=attach&a...st&id=18538

Drewniane wie¿e w okresie, o który pyta³e¶ (XIII-XIV wiek) stanowi± zreszt± znakomit± wiêkszo¶æ, to raczej Siedlêcin jest wyj±tkiem.

Co do do¶wietlenia poddasza by³bym ostro¿ny. Nawet tych kilka zachowanych u nas najstarszych oryginalnych wiê¼b dachowych z XVI wieku nie ma takich do¶wietleñ albo zupe³nie minimalne, przede wszystkim dlatego, ¿e strych (pomieszczenia zaczynaj±ce siê powy¿ej poziomu okapu) nie by³ przestrzeni± mieszkaln±, a najwy¿sze kondygnacje nigdy nie pe³ni³y funkcji reprezentacyjnych (to a propos dachu z tzw. latarni±); w wolnostoj±cej wie¿y strych by³by na to zbyt zimny (nie stosowano przecie¿ ¿adnego ocieplenia ani szczelnego deskowania pod dachówkê) aby w nim mieszkaæ ca³orocznie. "Do¶wietlenie" zapewnia³y ju¿ same nieszczelno¶ci na stykach warstw dachówek...

Ci±gi kamienic mieszczañskich w pierzejach ulic miejskich, bardziej os³oniête przed wiatrem (mniejsza wysoko¶æ, teren zabudowany), poza tym g³êboko rozbudowane na w±skich dzia³kach i zestawione d³u¿szymi bokami szeregowo w bloki o sta³ej wysoko¶ci (bardzo korzystny stosunek kubatury do powierzchni) to ca³kiem co innego, tam by³y znacznie cieplejsze poddasza (co jednak te¿ nie oznacza, ¿e komfortowo ciep³e) i wcze¶niej mog³y byæ np. wynajmowane biedocie w rodzaju ¿aków, o czym wiemy.

Do¶wietlenie mog³y mieæ stryszki wiejskich cha³up i gumien, gdzie by³y przestrzenie sk³adowe, w dodatku materia³ów ³atwopalnych jak pasze (s³oma, siano) wiêc wnoszenie ognia by³o niewskazane. Pracowano tam, wiêc ¶wiat³o by³o potrzebne, ale nie w zimie, wiêc nie przeszkadza³ mróz. W goncie lub strzesze bardzo ³atwo jest te¿ uformowaæ wole oczko lub po prostu pozostawiæ otwarte drzwi, do których przystawiano drabinê lub przez które wci±gano ³adunki na piêtro.

Natomiast w wie¿ach rycerskich darowa³bym sobie do¶wietlenia, ciê¿ko by³oby je i wykonaæ, i uzasadniæ.

Witam! Cieszê siê, ¿e temat za³o¿ony trzy lata temu jednak ¿yje...Wprawdzie nasza wie¿a ju¿ w po³owie jest zbudowana ale nauki nigdy dosyæ Dziêki za ciekawe uwagi. Z mojej strony tylko komentarz do cytatu z Unika: Istota obronno¶ci tego typu obiektów by³a taka, ¿e nigdy nie wchodzi³o siê na wy¿sze poziomy z piwnicy. Uniemo¿liwia³o to jego szybkie zdobycie nawet w momencie zajêcia piwnic gdy¿ w³a¶ciwe wej¶cie prowadzi³o bezpo¶rednio na parter lub nawet wy¿ej, zewnêtrznymi drewnianymi schodami odr±bywanymi w wypadku oblê¿enia. Zdobycie piwnic mog³o umo¿liwiæ jedynie podpalenie obiektu / jak sta³o siê zapewne w tym przypadku / je¶li by³ drewniany a szczególnie gdy by³a mo¿liwo¶æ dotarcia ognia na wy¿szer poziomy przez sklepienie piwnicy / w tym przypadku gliniane /. W wypadku obiektu z piwnic± o kamiennym lub ceglanym sklepieniu kolebkowym w grê wchodzi³o jedynie przebicie, które jednak mog³o siê skoñczyæ zawa³em stropu na atakuj±cych. W Plemiêtach nie ustalono z której strony by³o wej¶cie - nie zachowa³y siê ¶lady dodatkowych s³upów wspieraj±cych schody na wy¿sze kondygnacje st±d taki zachowawczy rysunek pokazuj±cy tylko wej¶cie do piwnicy przy za³o¿eniu, ¿e w³a¶ciwe jest od której¶ niewidocznej strony. Dodatkowo autor rysunku uchwyci³ chyba moment przyjazdu do w³a¶cicieli licznych krewnych i znajomych gdy¿ w szcz±tkach wie¿y stwierdzono tylko 2 szkielety meskie, 3 damskie i 4 dzieciêce a tak powa¿nie to polecam np. Gerarda Wilke "¦redniowieczna wie¿a mieszkalna w Plemiêtach / próba rekonstrukcji /"
Instytut Archeologii i Etnografiiu UMK w Toruniu.

Acha! Nadal czekam na jakie¶ ciekawe rozwi±zanie wyj¶cia na strych bo inspektorzy budowlani nadal nie chc± zgodziæ siê na historycznie poprawn± drewnian± drabinê w³asnej roboty

Re Unik...



Nastêpnym zamkiem w Ziemi Lêborskiej by³ zamek o dzwiêcznej nazwie Szadzik,nale¿±cy do rodu Weiherów w £ebie. Na prze³omie XIV i Xv wieku powodzie stormowe zasypa³y ten zameczek wobec czego Weiherowie postawili swoj± posiad³o¶æ ju¿ dalej od morza, w Nowêcinie.

Nie wiem kto ma odchy³ki czy Krokowscy czy Krzy¿acy ale jeden z Krokowskich w czasie II W¦ s³u¿y³ w Wermachcie a drugi w Wojsku Polskim.

architectonicus delirus....

Sk±d u was parcie na te drabiny. W ¶redniwieczu stosowano szeroko schody drewniane. Pewnie, ¿e nie przypomina³y one wspó³czesnych z tralkami ale schody z porêczami o szerokich stopniach bêd± jak najbardziej mediewalne. Schody takowe stosowano w m³ynach, wiatrakach, zamkach krzy¿ackich. Po schodach takowych wchodzilo sie na ganki murów je¶li takowe by³y.

Polecam wyszukanie w googlach informacji o Wie¿y Rycerskiej w Witkowie (XV wiek z tego co pamiêtam). By³em tam nie raz i do¶æ sporo siê zachowa³o, czê¶æ widaæ, ¿e ewidentnie domurowana ale s± oryginalne pozosta³o¶ci, których jest do¶æ sporo. W necie jest du¿o fotek. Wie¿a jest w posiadaniu jakiego¶ Pana ze stolicy, wiêc ciê¿ko by³o mi dotrzeæ do czegokolwiek. Mieszkañcy wioski jednak wiedz± sporo o obiekcie i sporo mo¿na siê od nich dowiedzieæ. Swego czasu wie¿ê otacza³ mur i fosa, która sta³a siê zwyk³ym rowem- zaros³a i wysch³a s± jednak jej pozosta³o¶ci.


Bardzo ciekawa galeria:

http://www.ziemialubuska.pl/3327,3204,5,MID=139&P=0.html

Drogi bracie grucha:) Piêkny i cenny to obiekt - podobnie jak Siedlêcin przez d³ugi czas kompletnie nieznany i niszczej±cy. Mam fotki na których wygl±da³ ju¿ tragicznie... Cudownie, ¿e znalaz³ w³a¶ciela, który jak widaæ ze zdjêæ poczyna sobie nie¼le.
Szanowny Hako ! Co do drabiny to na poziomie bojowym naszej wie¿y / w budowie / koñcz± siê "takowe schody" i dalsze wyj¶cie musi prowadziæ czym¶ drabinopodobnym bo nie ma na nic innego miejsca. W tym momencie szczególnie interesuje mnie rysunek jakiego¶ odpowiedniego strychowego w³azu z klap± / najlepiej zwymiarowany /. Pozdrawiam!

Architectonicusie czy móg³by¶ zamie¶ciæ jakie¶ fotki aktualne Waszej wie¿y?