S³awa! ostatnio natrafi³em na informacje i¿ rzek± przy której obecnie zamieszkujê w czasach wczesnego sredniowiecza ( i wcze¶niejszych) sp³awiano drewno. Sp³awianiu towarzyszy³a obs³uga na ³odziach. rzeka o której piszê na szerokosc do 15m przy ¶redniej g³êboko¶ci 1.2m. Pytanie moje: Jakie ³odzie mog³y s³u¿yc powyzszych czynnosci i czy ³odzie te mog³y miec inne zastosowania np. transportowi bior±c pod uwagê ¿e teneny przylegaj±ce do rzeki s± od wieków bagniste?
pozdrawiam marcin

Witam

Temat - rzeka.

1. Przy sp³awie drewna w formie tratew nie by³a u¿ywana dodatkowa flota ³ódek. To co by³o u¿ywane to ma³a jednoosobowa ³ódka tzw.'retmanka' - do napedu s³u¿y³o d³ugie wios³o 'pychowe' zakoñczone metalow± ostrog±. Przy szerokich i p³ytkich rzekach codziennie rano Retman tak± ³ódk± p³yn±³ w dó³ rzeki i 'czyta³' wodê. Chodzi³o o okre¶lenie trasy dla tratwy z ominiêciem mielizn. Sama tratwa posiada³a w³asny 'system' sterowania i zatrzymywania tratwy.
Wspó³cze¶nie odtwarzaniem tradycji flisackiej zajmuje siê Bractwo Mi³o¶ników Ziemi Ulanowskiej - jedyne w w Polsce i jedno z nielicznych w Europie.
Bra³em udzia³ w kilku flisach:

Flis Odrzañski 2003
Flis Odrzañski 2005

2. Do transportu rzecznego s³u¿y³y róznego rodzaju 'p³ywad³a' p³askodenne - jedna z nazw to galary i wiêksze szkuty

3. To co z naszego punktu widzenia mog³oby byæ ciekawe - rekonstrukcja ³odzi o burtach z desek 'szytych' za pomoc± korzeni
Reconstruction of sewing boatbuilding technique & building of a sewn boat replica - bardzo ciekawe materia³y

Kiedy tylko na te wszystkie projekty znale¼æ czas????

Kilka lat temu razem z flisakami z Ulanowa odbyli¶my rejs galarem na Bugu - kilkaset kilometrów z pr±dem rzeki z u¿yciem wios³a pychowego

Dla poszerzenia wiedzy w tym temacie warto jest zaopatrzyc siê w wydawnictwa:

STUDIA NAD £ODZIAMI JEDNOPIENNYMI Z OBSZARU POLSKI
Autor: Waldemar Ossowski
z cyklu: Prace Centralnego Muzeum Morskiego Tom XI
Gdañsk ISBN ( 83-87291-64-1) 1999r.
Ksi±¿ka przedstawia charakterystykê ³odzi jednopiennych, ich formê, sposoby wykonania. Przedstawia zró¿nicowanie typologiczne i regionalne ³odzi jednopiennych z obszaru Polski, drogi rozwojowe od czó³na do ³odzi klepkowych, pochówki w ³odziach jednopiennych, podpowiada te¿ jak zabezpieczaæ takie znaleziska. Spor± czê¶æ ksi±¿ki zajmuje katalog materia³ów ¼ród³owych, a jako aneks do³±czone s± artyku³y na temat datowañ dendrochronologicznych i radiowêglowych. Publikacja ta jest znakomitym materia³em ¼ród³owym dla dalszych studiów nad formami mniejszych pojazdów wodnych, a zw³aszcza nad histori± dawnej ¿eglugi i szkutnictwa na obszarze Polski. Stron 269.
Dostêpna w e-sklepie

oraz
POLSKIE SZKUTNICTWO LUDOWE XX WIEKU
Autor: Jerzy Litwin
z cyklu: Prace Centralnego Muzeum Morskiego Tom X
Gdañsk 1995r.
Materia³y etnograficzne przydatne przy próbach rekonstrukcji. Stron 373.
Dostêpna w bezpo¶redniej sprzeda¿y w Muzeum (przynajmniej na pocz±tku 2007r.)

Byc mo¿e jeszcze s± do zdobycia:

Tom I - Przemys³aw Smolarek - Zabytki szkutnictwa skandynawskiego 1963, s.166
Tom III - Przemys³aw Smolarek - Studia nad szkutnictwem Pomorza Gdañskiego X-XIII wieku. 1969, s.408


pozdrowienia Vislav

Witam

I jeszcze kilka linków nt. flisactwa:

Jan S³omka B.WÓJT W DZIKOWIE Pamiêtniki w³o¶cianina od pañszczyzny do dni dzisiejszych

Sp³awiamy zbo¿e do Gdañska

Spust do Gdañska

Dla mi³o¶ników wêdrówek i wypraw rzekami - warto jest poczytaæ:

Zygmunt Gloger: Dolinami rzek. Opisy podró¿y wzd³u¿ Niemna, Wis³y, Bugu i Biebrzy.

pozdrowienia Vislav

Witaj.
Poleci³es bardzo ciekaw± lekturê. Chcia³bym powiedzmy z przysz³ym roku o ile zdo³am zapewnic odpowiednie srodki i materia³y zeby nie by³o niespodzianek prawnych , zorganizowac sp³yw rzek± Reda odcinka ( przyjmijmy umownie ze X) do celu czyli miejsca po³owu ryb. By³yby to ''warsztaty'' rybo³ówstwa. Moznaby wypróbowac metody , techniki i sprzet rybacki. Ocenic zalety oraz wady i porównac system polowu z czasami obecnymi ( czyli rezultaty ). Ale jest to temat inny czas. Narazie jestem w satdium nawiazywania kontaktów z Polskim Zwiazkiem Wêdkarskim( w³ascicielem rzeki ), Stra¿± Ryback±, Urzêdem Miasta i w najblizszej przysz³osci Centralnym Muzeum Morskim w Gdansku.To jest konieczne zeby nie by³o przykrych niespodzianek zwiazanych z obozowaniem, paleniem ognia i oczywiscie polowy ryb. Pozdrawiam marcin

Witam

Strugaj±c deski na narty w ramach projektów "¯yæ jak 1000 lat temu" i "Ski skiring" postanowi³em podj±æ próbê rekonstrukcji "szytej" ³odzi o d³ugo¶ci do 6 metrów przeznaczonej na wody ¶ródl±dowe.
Obszerne materia³y odno¶nie znalezisk tego typu ³odzi mo¿na znale¼æ "Sewn boats of the North: A preliminary catalogue with introductory comments." Paper by Christer Westerdahl - University of Umeå, Department of Archaeology, S-901 87 Umeå, Sweden .
Przeprowadzone rekonstrukcje, wraz z obszernymi materia³ami opisowymi Reconstruction of sewing boatbuilding technique & building of a sewn boat replica at Fotevikens museum.
"Stocznia" bêdzie siê mie¶ciæ w wiosce "Centrum S³owian i Wikingów" w Wolinie z przewidywanym rozpoczêciem prac w kwietniu 2008r. przed ¶wiêtem Beltan. Miejsce do wykonania prac jest dobrze przygotowane ze wzglêdu na dostêpno¶æ drewna, narzêdzi, pomoc fachow± itp.

Sama realizacja projektów budowy ³odzi rzecznych, jako rekonstrukcja z okresu wczesnego ¶redniowiecza ma szansê na ciekawe coroczne spotkania przed Festiwalem S³owian i Wikingów w Wolinie. Pierwsza wyprawa/regaty przewidywana jest w dniach 30/31.07.2008r.

pozdrowienia Vislav

Ja wiem ze to "troche" wczesnie-ale czy cos sie bedzie dzialo w kwestii "³odziarskiej" w przyszlym roku w okolicach grudnia?-poprostu w listopadie 2008wracam z "emigracji"tak ze nie zalapie sie na zaden wczesniejszy projekt - a zamierzam budowac replike dlubanki 9-wiecznej z Wielkopolski.Puki co dysponuje drzewem ktore sobie juz ladnie schnie od pol roku.Jeszcze troche poschnie ale sie doczeka.

Witam

Temat ten dopiero "wystartowa³" w zamierzeniu praktycznie, jak siê potoczy dalej zobaczymy. Co do samego wykonywania d³ubanek - na pocz±tek bardzo wa¿ne jest oswojenie siê i nabywanie bieg³o¶ci w u¿ywaniu narzêdzi ciesielskich. Warto jest skompletowaæ w³asny zestaw narzêdzi: toporek, cios³a, d³uta, o¶niki, wiert³a.

Zacz±æ od "d³ubania" misek, ³y¿ek - wykonania desek, skrzynki, sto³ka - wszystko bez wspomagania elektronarzêdzi. Jak przyjdzie czas na wykonanie d³ubanki, wszystkie te umiejêtno¶ci bêd± bardzo przydatne.

Okre¶lenie kszta³tu d³ubanki nie jest takie trudne - "schody" zaczynaj± siê gdy trzeba sprawnie obrobiæ du¿e ilo¶ci drewna z wszystki zawirowaniami s³ojów i sêkami. Otrzymanie odpowiedniej grubo¶ci burt i p³ywaj±cej ³ódki zamiast ciê¿kiego kloca drewna - mo¿na porównaæ do wykonania wielkiej, pod³u¿nej miski z przegródkami.

pozdrowienia Vislav

Tam gdzie spêdzam zawsze choæ tydzieñ wakacji wogóle ¿adnych jednostek p³ywajacych nie u¿ywano do sp³awu drewna na tego typu ¿eczce. Luzem pnie sp³awiano i podejmowano linka i hakiem przy przegrodzie (te¿ z pni na powiezchni legaj±cych a powiazanych) i to sie wytachiwa³o na binduge i na wozy. a jak cos ktos p³yne³o przegrodê zwijano i rozwijano w kwadrans.

Witam

Sp³awianie pni luzem jest mozliwe przy prostych rzekach z wyra¼nym nurtem i na stosunkowo krótkich odcinkach. W innych przypadkach drewno na bindugê, czyli miejsce formowania tratwy lub prze³adunek na transport l±dowy trafia³o w formie tzw."kozy". Na 3-4 pniach spiêtych razem stawa³ flisak i za pomoc± tyczki sp³awia³ to w dó³ rzeki. Dodatkowe ³ódki rzeczywi¶cie nie by³y u¿ywane - powrót w górê rzeki by³ szybszy i ³atwiejszy pieszo.

pozdrowienia Vislav

Witam

Mo¿liwe jest spotkanie rozpoczynaj±ce prace rekonstrukcyjne ³odzie "szyte" w trakcie imprezy Beltan 2008

pozdrowienia Vislav

Witajcie
na pierwszych Majówkach Archeologicznych w Chodliku pojawia³ siê przemi³y pan Stanis³aw Waszczuk . Prezentowa³ tam wyrób d³ubanki. Jak wtedy mówi³ " jak u nas Bug wyleje to taka d³ubanka jak znalaz³". Zestaw narzêdzi by³ racze skromny. siekiera, kilka ciose³ d³utko itp..... jego d³ubanka "gra³a" w "Ogniem i Mieczem" ( scena w której Rzêdzian zostaje odes³ane z powrotem przez Skrzetuskiego gdy p³yn± z misj± na Sicz). To bardzo otwarty cz³owiek. Je¶li nie zmieni³ swojego nr tel. od tamtej pory, mogê udostêpniæ na priv.

Przepraszam ale mi siê przepomnia³o rybeñki. Z tego co pamiêtam ( i nie przekrêci³em) pieñ najpierw spuszczano na wodê aby oznaczyæ gdzie góra a gdzie bêdzie siê znajdowaæ dno. Potem Przystêpowano do ciosania dziobów ale wpierw od do³u.

Pozdrawiam
HOWGH

Spuszczanie pnia na wodê celem sprawdzenie odpowiedniego wywa¿enia i wypionowania to fakt, zgadzam siê jak najbardziej. Z tego co wyeksplorowa³em w dostêpnych zasobach ( jaki tekst co nie?) wielu narzêdzi nie potrzeba. Z reszt± ca³kiem niedawno by³ program na viasat history i tam w jeden dzien przy u¿yciu jednego prowizorycznego narzêdzia kszta³tem podobny do cios³a.
Moje pytanie: jakie drzewo jest najbardziej odpowiednie do tego typy konstrukcji?
greslav

Witam

Jeden dzieñ i jedno narzêdzie - to raczej p³ywaj±ce koryto ni¿ prawdziwa d³ubanka.

Dobór drewna zale¿a³ od lokalnie dostêpnego surowca. Podstawowe pytanie to: d³ugo¶æ, obwód i prostolinijno¶æ pnia, no i oczywi¶cie odleg³o¶æ od wody.

Nie spotyka siê na terenie Polski d³ubanek z modrzewia - wystêpowa³ na obszarach podgórskich, odleg³ych od zbiorników wodnych.

Iglaste: sosna, jod³a. ¦wierku nie stosowano prawdopodobnie ze wzgledu na ma³± odporno¶c na wilgoæ.

Li¶ciaste: lipa, olsza, topola, wierzba oraz d±b. ¦wie¿y d±b daje siê ³atwo obrabiaæ.

Warto jest zaopatrzyæ siê w ksi±¿kê

pozdrowienia Vislav

Pan Stanis³aw Waszczuk wykorzystywa³ drewno topoli. Niewiele jest drzew które maja odpowiednia ¶rednice, i s± przy tym dostêpne finansowo. Dziury po sêkach ko³kowa³.

HOWGH

Najlepiej pogadaæ z nim osobi¶cie przez tel. chocia¿by

Witam

Sugerujê zaopatrzenie siê w ksi±¿kê, o której pisa³em ju¿ dwa razy. Jest tam odpowied¼ na wszystkie pytania pocz±tkuj±cego i bardzo duuu¿o po¿ytecznej wiedzy dla bardziej zaawansowanych.

Oczywi¶cie bardzo dobrze by³oby wsi±¶æ udzia³ w budowie d³ubanki dla nabycia wiedzy praktycznej jak pos³ugiwaæ siê narzêdziami.

¯adne rozmowy telefoniczne tego nie za³atwi±.

pozdrowienia Vislav

p.s.

Nie namawiam do "krótkiego telefonicznego kursu robienia d³ubanek", ale cz³owiek który "zêby zjad³" na tego typu dzia³alno¶ci móg³by co nieco doradziæ.

HOWGH

W ksi±¿kach wszystkiego nie napisz±, choæ przyznajê s± pomocne, i czasami niezast±pione. Je¶li masz w±tpliwo¶ci co do moich informacji to mam nadziejê ¿e moje s³owa potwierdzi Niemir

Witam

W ¿aden sposób nie kwestionujê wiedzy i umiejêtno¶ci pana Stanis³awa Waszczuka. Po prostu, aby zadawaæ sensowne pytania trzeba najpierw samemu posi±¶æ podstawow± wiedzê i umiejêtno¶ci. Takie konsultacji odno¶nie szczegó³ów mog± byæ rzeczywi¶cie pomocne.
Na pytanie w stylu: A jak zrobiæ d³ubankê i z jakiego drewna? - trudno jest odpowiedzieæ sensownie.

Ksi±¿ka o której pisa³em dwukrotnie, jest bardzo dobrym wydawnictwem z rzetelnie opracowanym materia³em. Po jej przestudiowaniu mo¿na rzeczywi¶cie zadawaæ konkretne pytania.

Proponujê na tym zakoñczyæ tê dyskusjê - niepotrzebnie "za¶miecamy" temat.

pozdrowienia Vislav

Witam

Na Zimnej Wodzie mamy zamiar zaj±æ siê wykonaniem d³ubanki.

pozdrowienia Vislav

Witam

W ramach organizowanego ¶wiêta Beltan 2009 i towarzysz±cych warsztatów rusza projekt budowy ³odzi rzecznej o d³ugo¶ci 5-6 metrów.
Podstawowy materia³ jest ju¿ przygotowany.

Zapraszam chêtnych.

pozdrowienia Vislav