Czy kto¶ móg³ by mi powiedziec co to jest zap³on sto¿kowy w karabinach czyta³em ¿e proch z lufy sam wype³nia panewke i wynale¼li to prusacy.

W 1781 w pruskich karabinach zastsowano-sto¿kowy otwór zapa³owy. Otwór ten rozszrza³ siê lejowato do wnêtrza lufy, co przy sko¶nie ukszta³towanym czole korka dennego umo¿liwia³o samoczynne wysypywanie siê prochu z komory nabojowej na panewkê. W momencie wsypywania prochu do lufy karabin oczywi¶cie musia³ byæ ustawiony pionowo a panewka by³ szczelnie zakryta pokryw± z krzesiwem(bateri±).
Jest to z grubsza cytat z ksi±¿ki"Muszkiety, arkebuzy, karabiny" Romana Matuszewskiego i panów Ciunowiczów. Mam nadzieje, ¿e za bardzo nie naruszy³em ich praw autorskich

A w jakich karabinach stosowano taki zap³on oprócz pruskich?

Je¿eli chodzi o czarnoprochowce popytaj na http://bron.iweb.pl/ w dziale czarnoprochowym. Napewno kto¶ znaj±cy odpowied¼ siê znajdzie .

W ¿adnych. Stosowano go w wersjach pruskich karabinów 1780/87, 1801, 1805 i 1809, które uchodzi³y za najgorsze w Europie (choæ kandydatów do tego ma³o zaszczytnego miana by³o wiêcej). Zewnêtrzna krawêd¼ otworu zapa³owego wypala³a siê i zostawa³a du¿a dziura w lufie, a sam otwór w czasie strzelania szybko zapycha³ siê nagarem i ¿o³nierze i tak musieli dosypywaæ proch na panewkê.

A czy brown bess nale¿a³ do kandydatów na najgorszy ówczesny karabin?

Brown Bess nale¿a³ do najlepszych wzorów i wiêkszo¶æ karabinów z tego okresu by³a na nim wzorowanych, np. pruski karabin 1740/45 to niemal wiernia kopia Dog Lock Musket z 1718 r. (zamek) i Brown Bess Long Land Pattern. Wersja India Pattern by³a produkowana w ogromnej ilo¶ci na potrzeby najpierw Kompanii Wschodnioindyjskiej, a potem brytyjskiej armii kontynentalnej, by³a te¿ towarem eksportowym i wiele armii europejskich mia³o na wyposa¿eniu ten wzór.
By³ to pierwszy tak masowo produkowany karabin, obok francuskiego AN IX.

Brown Bess by³ produkowany w latach 1722 - 1838 w kilku podstawowych wersjach:
Long Land Pattern (od 1722 r.)
Long Land Pattern Second Service (od 1756)
Short Land Pattern (lufa krótsza 4 cale, od 1786)
India Pattern (lufa krótsza o 8 cali, od 1795)
Sea Servis Pattern, Navy and Militia Pattern (lufa znacznie krótsza, ale nie wiem o ile i od kiedy)
i wiele innych, mniej znanych.

Kaliber wynosil 0,75 cala. Otwór zapa³owy by³ cylindryczny
W datach moglem sie mign±æ parê lat, cytujê z pamiêci, a w ksi±¿kach podaj± rózne daty.

Brown Bess to nazwa zwyczajowa, czêsto zdrobniana do "Bessie". Widzia³em dwie teorie na temat pochodzenia tej nazwy:
- od koloru kolby (z drewna orzechowego)
- tak nazywa³a siê s³u¿±ca konstruktora, w której siê podkochiwa³, zreszt± Murzynka.

Polacy w czasie Powstania Ko¶ciuszkowskiego u¿ywali karabinów pruskich z manufaktury w Poczdamie wzoru 1780/82, s³ysza³em ¿e by³y to do¶æ szybkostrzelne karabiny lecz czêsto sie psu³y.
Ko¶ciuszko mawia³ o nich " zbyt hartowne" co wiecie o tych karabinach. Ja widzia³em tylko takiego zdjêcie i bardzo mnie zdziwi³o mia³y zamek po lewej stronie. Piszcie co wiecie o tych karabinach.

Zapomnia³e¶ o jeszcze dwóch wzorach brown bessa 1768 i ostatni z zaimkiem kapiszonowym 1852.

1. Karabiny nazywa³y siê Infanteriegewehr 1780, z modyfikacj± 1787.

2. W Polsce w XVIII w. praktycznie nie produkowano w³asnej broni bojowej i kupowano j± za granic±. Najczê¶ciej w Saksonii, model tzw. Alt Suhler. Prusaki z powstaniu ko¶ciuszkowskim z ca³± pewno¶ci± wystêpowa³y du¿o rzadziej. Oba te modele ubiega³y siê wówczas o palmê pierwszeñstwa w kategorii "najgorszy karabin piechoty".

3. "szybkostrzelno¶æ" prusaków 1780/87 polega³a na dwóch modyfikacjach:
- stempel celindryczny, nie trzeba go by³o obracaæ bijakiem do lufy w czasie przybijania, wiêc nie pl±ta³y siê rêce,
- zapa³ sto¿kowy, nie trzeba by³o osobno sypaæ prochu na panewkê.
£adowanie liczono na 8 temp, a nie na 12 lub wiêcej, jak w modelach z zapa³em cylindrycznym. Skraca³o to czas ³adowania o 1/3, ale i tak decyduj±ce by³o wyszkolenie ¿o³nierzy, a nie techniczne mo¿liwo¶ci broni.

4. Armia Ksiêstwa Warszawskiego by³a wyposa¿ona niemal wy³±cznie w pruskie karabiny, modele 1787 i 1801, zdobyte w G³ogowie i Spandau w 1806 i 1807 r. Charakterystyczn± cech± modelu 1801 by³ bardzo d³ugi (oko³o dwóch stóp) i w±ski bagnet. Czêsto na dodatek przehartowany, st±d bardzo czêsto siê ³ama³. W ogóle karabiny te by³y marnej jako¶ci, a na dodatek w znacznym stopniu zu¿yte i zniszczone, co sprawia³o armii znaczne problemy. Jeszcze w czasie wyprawy na Rosjê wiele jednostek by³o wyposa¿onych w prusaki.

5. ¯adne karabiny wojskowe nie mia³y zamka po lewej stronie. Karabiny dla mañkutów owszem istniej±, ale jest to g³ównie broñ my¶liwska, wykonywana na indywidualne zamówienie.

6. No i dziabn±³em siê w datach oczywi¶cie.
Dog Lock Musket by³ u¿ywany ju¿ w 1704 r., wiêc skonstruowany zosta³o po koniec XVII w.
Long Land Pattern powsta³ w 1720 r. Mia³ ju¿ stalowy stempel. Lufa 46 cali
Short Land Pattern powsta³ w 1769 r. Lufa 42 cale
India Pattern zosta³ wprowadzony do armii brytyjskiej w 1797 r. Lufa 38 - 39 cali.
Sea Servis Pattern powsta³ w 1757 r. Lufa 37 cali.

Trochê mi sie ¼le zeskanowa³o ale widaæ zamek po lewej stronie karabin wz. 1780/82

Jak we¼miesz ten skan i odbijesz symetrycznie w jakim¶ programie graficznym, to bêdziesz mia³ zamek po prawej stronie. To jest b³±d drukarski.

Jak to trzeba uwa¿aæ, co siê czyta i cytuje... Trudno to ju¿ nawet nazwaæ sprostowaniem, to jest wyprostowanie.


Produkowano w kilku fabrykach, z których najbardziej znana mie¶ci³a siê w Kozienicach. Nie zachowa³ siê co prawda karabin piechoty, ale jest w MWP s³ynny sztucer kozienicki. W czasie powstania kosciuszkowskiego ok. 25% armii polskiej by³o produkcji krajowej.


Broñ saska dominowa³a za Augusta III. W pó¼niejszym okresie kupowano g³ównie broñ prusk±, du¿e ilo¶ci zakupiono pod koniec lat osiemdziesi±tych i na pocz±tku lat dziewiêædziesi±tych XVIII w. By³y to karabiny piechoty przewa¿nie M 1740/87, ale tak¿e starsze M 1740, oraz mniejsze ilo¶ci karabinów kawaleryjskich i pistoletów. Zakupiono ³±cznie ponad 30 tys. sztuk broni. Broni saskiej ju¿ praktycznie w armii polskiej nie by³o.