Witam

Szukam ¼róde³ pisanych na temat cen ¿elaza i stali w pó¼nym ¶redniowieczu . Sam jestem kowalem i próbuje zag³êbiæ siê w ka¿dy aspekt tego rzemios³a . Aha - u kogo dok³adnie kowal sie zaopatrywa³ w ¿elazo lub stal , i w jakiej formie ono by³o sprzedawane ?

Z góry dziêki , Pozdrawiam

Je¿eli chodzi o zapatrywanie siê to sprawa jest banalna. U hutników. Je¶li mówisz o pó¼nym ¶redniowieczu to prawdopodobne s± dwie wersje, osady czysto hutnicze, jak i osady ³±czone, tzn. górniczo-hutnicze. Mówie o miejscach gdzie wydobywabno ¿elazo. Na terenach Polski wiêkszo¶æ tego metalu pochodzi³a z handlu tak wiêc musia³ sie dogadywaæ z kupcami. Je¿eli chodzi o ceny to ju¿ nie wiele Ci pomoge. Hutnictwo mnie nie interesowa³o, ale ceny samej rudy mo¿esz znale¼æ w mojej magisterce. www.gornik.pwr.wroc.pl tam jest gdzies odno¶nik. W bibliografi masz spis, w niektórych ksi±¿kach te¿ co¶ znajdziesz.
Aha, je¶li idzie o formê to ró¿nie to bywa³o, mog³y to byæ sztabki, co¶ sztabko podobnego, albo takie hmm placki metalu. Wszystko zale¿a³o od techniki. Jednak przy rozliczeniach wa¿ne by³y cetnary.

we wczesnym ¶redniowieczu wymiana surowca nastêpowa³a w postaci grzywien siekieropodobnych- d³ugie sztabki zwê¿aj±ce siê z jednej strony w rodzaj "ostrza" z drugiej zakoñczone uchem. By³ to pieni±dz przedmiotowy- p³acid³o. Skarb takich grzywien (3630 kg) zosta³ znaleziony w Krakowie, równo pouk³adane, prawdopodobnie wype³nisko jakiej¶ niezachowanej do naszych czasów skrzyni.
http://www.ma.krakow.pl/muzeum/zbiory/skarb_wislan

Niewielkie warsztaty kowalskie mog³y siê zaopatrywaæ w metal ze ¼róde³ lokalnych, o ile takowe w okolicy wystêpowa³y. Np. w okolicach Bielska jest kilka miejscowo¶ci o XIV i XV wiecznym rodowodzie, a ich nazwy mówi± same za siebie - Rudzica, Kowale, Wêgierska Górka (to ostatnie od Wêgrów-górników, wykwalifikowanych wydobywców sprowadzonych przez ksiêcia cieszyñskiego). Z rozmowy ze znajomym archeologiem wynika, ¿e by³y to rudy raczej ¶redniej jako¶ci, wiêc u¿ywano ich do wytwarzania przedmiotów cywilnych, a nie broni czy zbroi.

przepraszam za offtop ale z rudy niskiej jako¶ci (ma³a zawartosæ ¿elaza) mo¿e powstaæ stal dobrej jako¶ci, o ile nie ma domieszek np fosforu która sprawia ¿e stal bêdzie krucha itp
Nie zawsze to siê przek³ada w ten sposób ¿e z kiepskiej rudy ¿elazo bêdzie kiepskie.

Zygmunt ma racjê. Kiepska ruda oznacza ma³± zawarto¶æ metalu ale nie jego nisk± jako¶æ. Chocia¿ w sumie mo¿e oznaczaæ obie te rzeczy:P
Icek, co do tych Rudzic to trzeba by siê upewniæ bo mogli tam wykopywaæ np. mied¼ albo cynk i o³ów. Niestety porzyczy³em komu¶ mojego Dziekoñskiego wiêc nie mogê sprawdziæ...

Witam moze troszkê teorii na temat rud
Podzia³ rud:
rudy monometaliczne,
rudy polimetaliczne (zawieraj± wiêcej ni¿ 1 metal),
rudy ¿elaza,
rudy metali nie¿elaznych
W rudach ¿elaza czesto wystepowa³a tkz sk³a p³onna substancja nieuzyteczna ,kótr± poprzez róznice temeratur oddzielano wiec mog³o byc tak ¿e 5 kg urobku uzyskiwano zaledwie 1 kg ¿elaza.
ale to nie wszystko trzeba by³o dodac dodatki stopowe wszkak stal , ¿eliwo to stop ¿elaza z Weglem
Aby uzyskaæ ¿elazo musmy zacz±c od wydobycia hematytu, magnetytu lub takonitu. Minera³ nale¿y rozbiæ na kamiennym stole przy pomocy m³otka. W ten sposób uzyskujemy rudê ¿elaza, któr± nale¿y przetopiæ w prymitywnym piecu hutniczym lub w piecu hutniczym.
Aby uzyskaæ 525 gram (dziena produkcja) rudy ¿elaza potrzebujemy:
Surowce: 750 gram hematyt, magnetyt lub takonit
Narzêdzia: m³otek lub m³ot kowalski
Maszyny: kamienny stó³ lub stó³ warsztatowy
Poni¿ej krótka sciaga z metalurgii nie che mi sie poprawiac po kims wiec niejtóre rzeczy sie powtórza z tym co wszesniej napisa³em.
Uwzglêdniaj±c w³asno¶ci fizyczne jak i chemiczne pierwiastków chemicznych, w znaczeniu substancji prostych mo¿emy podzieliæ metale na dwie grupy:
1. metale,
2. niemetale.

Podstawowymi stopami stosowanymi w kowalstwie s± stopy ¿elaza z wêglem. Dzieli siê je na: surówki, ¿eliwa i stale.

Ü Surówka
Surówk±, stanowi±ca produkt wyj¶ciowy w procesie otrzymywania stali i ¿eliwa, nazywamy stop ¿elaza z wêglem, o zawarto¶ci ponad 2 % wêgla i innymi sk³adnikami (krzemem, manganem, fosforem i siark±). Siarka i fosfor s± domieszkami szkodliwymi, poniewa¿ siarka powoduje krucho¶æ stopu na gor±co, a fosfor – krucho¶æ na zimno oraz pogarsza w³a¶ciwo¶ci plastyczne i udarno¶æ stopu.
Surówkê otrzymuje siê w wyniku redukcji rudy ¿elaza w wielkim piecu. Poniewa¿ rudy ¿elaza zawieraj± 15 – 70% ¿elaza oraz du¿a ilo¶æ mineralnych zanieczyszczeñ (zwanych ska³± p³onn±), konieczne jest odpowiednie ich przygotowanie, u³atwiaj±ce proces wytopu.
Do g³ównych rud ¿elaza zalicza siê: magnetyt, hematyt, limonit oraz syderyt. Rudy ubo¿sze, zawieraj±ce mniej ni¿ 45% czystego ¿elaza, podlegaj± sztucznemu wzbogaceniu. Znane s± ró¿ne sposoby wzbogacania rud i oczyszczania ich z domieszek skalnych. Jednym z nich jest algomeracja rudy, czyli proces spiekania mia³kiej rudy w wiêksze ziarna.
Rozró¿nia siê surówkê bia³± stosowana do dalszej przeróbki na stal oraz surówkê szar± stosowana do dalszej przeróbki na ¿eliwo.

Jak w ¶redniowieczu wzbogacali metl nie wiem ale na pewno mieli swoje sposoby a co do cen to bywa³o róznie logicznie ¿e w miejscach wydobycia i przetówrstwa stal by³a najtañsza , a w rejonach gdzie nie wystepowa³y z³oza i przetwórstwo by³a dro¿sza , gdzies czyta³em ¿e sybolem bogactwa by³ miecz i topór nie ozdoby . Majetno¶æ okresla³o sie po ilosci zbrojnych wyekwipowanych w rynsztunek .
a kowale w tamtym okresie to by³ bardzo szanowany cech pozdrawiam

http://www.korzenie.gimnazjum.com.pl/kuznia_01.php
Mam nadziejê ¿e bêdzie pomocne, dotyczy okresu znacznie wcze¶niejszego ale powinno siê przydaæ.

Artyku³ ciekawy ale z jednym siê nie zgodze pisz± tam "¿elazo mo¿na rozp³aszczaæ, skrêcaæ czy przecinaæ, ale nie mo¿na go sklejaæ czy pogrubiaæ. "

Jdnak potrafili ³aczyæ stal ze stal± nak³adaæ kolejne warstwy trzeba by³o tylko trafiæ na moment przmiany altropowej kiedy ¿elazo ju¿ prawie zczyna siê topiæ ale jeszcze jest cia³em sta³ym (kowalskie spawanie ) ma³o kto toteraz potrafi pozdraiam

Rudzica i Węgierska Górka - w obu przypadkach rudy żelaza. Po rozmowie z archeologiem dowiedziałem się, że to co tam poznajdowano świadczy o średniej jakości rudy - zatem przyznaję rację, samo żelazo mogło być już całkiem przyzwoite. Wysnułem trochę pochopny wniosek

ta informacja dotyczy pewnej gry internetowej

Dziêkuje najmocniej za wszystkie informacje . My¶le ¿e jeszcze trochê poszukiwañ i znajdê wszystko co mi trzeba . Pozdrowienia gor±ce niczym kês surówki z pieca !! .

[quote] topornik napisa³ ta informacja dotyczy pewnej gry internetowej [quote]

ajak myslisz skad programisci piszacy gry wzieli ta wiedzê ? , albo poczytali w ksiazkach albo sptali kogos kto je czyta