Hej!
G³owiê siê nadal nad jak±¶ w miarê ekonomiczn± metod± przygotowywania we³ny do przêdzenia: "copforanie", czesanie, grêplowanie... Szperaj±c po stroach internetowych odkrywam praktyczne zastosowanie tajemniczych przyrz±dów, które zostawi³a po sobie moja babcia.

Ale przechodzê do sedna! Trafi³am na opis dzia³ania maszynki do grêplowania. Czy kto¶ z was mo¿e budowa³ co¶ takiego? Mo¿e dysponujecie jakim¶ schemacikiem? Bêdê wdzêczna za praktyczne wskazówki (nie ma to jak bezpieczna droga na skróty
Wiem, ¿e to niehistoryczne

http://www.joyofhandspinning.com/drumcarder.html

A to nie lepiej ju¿ poszukaæ przemys³owej zgrzeblarni?
Mówiê powa¿nie, to nie wyz³o¶liwianie siê na "niehistoryczne" rozwi±zanie.

Po pierwsze, taka, a nawet sporo bardziej zaawansowana technicznei zgrzeblarka jest jak najbardziej na miejscu w zestawieniu z XIX-wiecznym ko³owrotkiem:). I oddawanie we³ny do zgrzeblarni, by potem j± prz±¶æ w domu, te¿ jest w pe³ni historyczne. Ba, s³ynne islandzkie swtery wziê³y siê z przemys³owej czesanki we³nianej w ta¶mach, której komu¶ nie chcia³o siê ju¿ prz±¶æ, tylko od razu przerobi³ na dzianinê.

Po drugie: jakie ilo¶ci we³ny zamierzasz przerabiaæ? Sama kiedy¶ zastanawia³am siê nad zgrzeblark± korbow±, i wysz³o mi na to, ¿e jej budowa, owszem, nie jest niemo¿liwa, ale efekt bêdzie ¿a³o¶nie nieproporcjonalny do wk³adu pracy. Wbrew pozorom to ustrojstwo musi byæ solidne, i precyzyjnie zbudowane. Co do planów - teoretycznie to proste, wystarczy zwyk³y rysunek techniczny, ale ktos jeszcze musi to PRECYZYJNIE wykonaæ. Dwa wa³ki wytoczone z drewna, sztywno osadzone na osiach - do tego napêdowego jeszcze korba. No i trzeba by kupiæ obicie zgrzebl±ce, wykonywanie tego we w³asnym zakresie to ju¿ utopia. Odcinek obicia owija wa³ek. Tam, gdzie wzd³u¿ wa³ka stykaj± siê brzegi obicia, trzeba na szeroko¶ci paru mm wyj±æ z tkaniny druty, i pu¶ciæ po wierzchu pasek przylegajacej blachy, kryj±c ³±czenie. Ten pasek bêdzie te¿ potem, przy pracy, lini± zdejmowania wyzgrzeblonego runka (bo z takiej zgrzeblarki ono oczywi¶cie nie "schodzi samo", jak ze zgrzeblarki przemys³owej).

W teorii to wszystko. W praktyce nie bêdzie ³atwo to DOBRZE zrobiæ. I po niejakiej analizie wcale siê nie dziwiê, ¿e takie urz±dzenie, tam, gdzie je mo¿na kupiæ, kosztuje kilkaset dolarów/euro.

Osobi¶cie bym radzi³a raczej jedn± z trzech rzeczy:
1. Narzedzia "historyczne" - jesli nie dlatego, ¿e historyczne, to dlatego, ¿e proste, a wbrew pozorom ca³kiem skuteczne.
2. To, co zarzuci³am na pocz±tku, czyli oddaæ do grêplarni (przyznam - nie wiem, gdzie, trzeba by u górali pytaæ)
3. W zamierzch³ych czasch przed '89 istnia³y ma³e zgrzeblarki, na których po gara¿ach i mieszkaniach przetwarza³a we³nê "prywatna inicjatywa". Po dzi¶ dzieñ nie moge od¿a³owac takiej, która sprzedali nie wiedzieæ komu s±siedzi mojej ciotki. Ale za g³upi szczawik wtedy by³am...

Hm... Rzeczywi¶cie sprawê trzeba przemy¶leæ i skalkulowaæ.

Obecnie mam 4 owce: starszego tryka, który ma "doros³e futerko" i trzy m³ode maciorki, które teraz bêdê strzyg³a pierwszy raz, wiêc du¿o z nich we³ny nie bêdzie.
Dotychczas mia³am dwa tryki, mam za sob± dwa strzy¿enia. Pierwsze w pa¼dzierniku zesz³ego roku (t± we³nê skoñczy³am prz±¶æ mniej wiecej w lipcu). Drugie strzy¿enie (w maju) da³o mi we³nê, z której na dzieñ dzisiejszy uprzêd³am mo¿e 1/5.

Poza przerwami zwi±zanymi z pilniejszymi zajêciami, pracê spowalnia³o to, ¿e we³nê do przêdzenia przygotowywa³am rêcznie (copfowanie). Próbowa³am czesaæ sprzêtem*, który zostawi³a po sobie babcia, ale przy pierwszych próbach zrozumia³am, dlaczego le¿a³ nieu¿ywany.

W³asciwie dopiero przy okazji odkrycia tego forum zaczê³am eksperymentowaæ z grzebieniami, narzêdziem, które pomyli³am z grzebieniem do czesania we³ny (okaza³o siê sprzêtem s³u¿±cym do pozyskiwania miodu :P) i ró¿nymi sprzêtami przeznaczonymi do czesania psów

Je¶³i chodzi o budowê grêplarki, to wierzê w mojego tatê. To kowal z zawodu, z³ota raczka z daru niebios Zbudowa³ traktor, to z grêplark± pewnie sobie te¿ poradzi Wspomina³, ¿e na wa³ek by siê przyda³a ta¶ma, o której piszesz. podejrzewam, ¿e ta¶mê bêdzie równo ciê¿ko znale¼æ, co j± zrobiæ :D

Póki co raczej poeksperymentujê z rêcznym czesaniem i rozejrzê siê za zgrzeblarni±. A temat domowej grêplatki niech dojrzewa i nabiera mocy prawnej




* sprzêt - dwie deski z gwo¼dziami (co¶ w rodzaju zgrzeb³a)

Ciekawa jestem, jakiego rozmiaru s± gwo¼dzie w tych deskach. Przysz³o mi do g³owy, ¿e mo¿e to sprzêt do czesania lnu? Ma sporo "grubszy kaliber", ¿e tak siê wyra¿ê.
A najpewniej na metal wlaz³a korozja, i do niczego ju¿ siê nie nadaje... Mam kilka par grêpli z Podhala, z których ¿adna ju¿ nie pos³u¿y, chyba ¿e do pokazywania albo na wzór.

Sama przekona³am siê, ¿e mam sporo mniej pracy z obróbk± wstêpn± we³ny od chwili, w której przesta³am we³nê praæ. Jest mniej sprasowana, praktycznie mo¿na chwyciæ gar¶æ runa prosto z owcy i prz±¶æ. Oczywi¶cie wymaga to ³adnego i czystego runa - ja siê wziê³am za tak± technikê dopiero wtedy, kiedy mia³am we³nê z w³asnych owiec . No i nie bardzo da siê zastosowaæ do we³ny z zadu i podbrzusza. Zreszt±, doszed³szy do tego sama, potem wyczyta³am ('Danish textile finds from bogs and burials'), ¿e rzeczywi¶cie tak przerabiano we³nê - tylko z grzbietu i boków, otrzymuj±c wysokiej jako¶ci przêdzê (w ten sposób naturaln± drog± osi±ga siê efekt jak w czesance). [Mi³o, jak archeologia do¶wiadczalna i znaleziska potwierdzaj± siê nawzajem ]
No i dodam, co ju¿ zreszt± gdzie¶ pisa³am, ¿e do we³ny ras kulturalnych ta metoda niezbyt siê nadaje - u nich zawarto¶æ t³uszczopotu jest zbyt du¿a.

Moje owce to te¿ wrzosówki, chocia¿ mam i we³nê z polskich d³ugowe³nistych (teraz, zdaje siê, nazywa siê to" polska owca nizinna). My¶lê jeszcze o ¶winiarkach, chocia¿ po ostatniej prezentacji "co potrafi tryk rozp³odowy w czasie rui" mam du¿e w±tpliwo¶ci, czy na pewno chcê jeszcze jednego...